OTİSTİK SPEKTRUM BOZUKLUĞU HAKKINDAKİ YANLIŞ DÜŞÜNCELER VE İNANIŞLAR

Bu bölümde Otistik Spektrum Bozukluğu hakkında yaygın olarak görülen yanlış inanış ve bilgileri gözden geçirerek bu bilgilerin doğrusunu beraberce bulmaya çalışacağız. Bu yanlış bilgi ve inanışların doğruları ile değiştirilmesi size çocuğunuzun durumunu daha doğru olarak öğrenmenizi ve çocuğunuza daha fazla yardımcı olabilecek şekilde doğru planlama yapmanızı sağlayacaktır.

1. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan bireyler arkadaş istemezler.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu olan bireyler sosyal beceriler konusunda ciddi sınırlıklar yaşamaktadırlar. Bu sınırlıkların düzeyi hangi bozukluğa sahip olduğuna göre değişmektedir. Sosyal beceriler konusunda yaşadıkları sınırlılıklar bu çocukların arkadaş istemediğini düşündürtmektedir. Gerçekte ise bu çocuklar nasıl davranacaklarını ve nasıl etkileşime geçeceklerini bilmedikleri için kendilerine arkadaş edinemezler. Bu beceriler konusunda gerçekleştirilen etkili bir eğitim Otistik Spektrum

Bozukluğu olan çocukların sosyal etkileşimlerini arttıracaktır.

2. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar duygularını ifade edemezler.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar duygularını bilinen yollarla ifade edemezler. Bu bireylerin duygularını ifade etmek için kullandıkları başka yollar ve davranışlar vardır. Örneğin korktukları zaman kaçmak, sakınmak, ağlamak gibi tepkiler yerine bağırma, saldırma gibi tepkiler gösterebilirler. Her Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuğun duygularını ifade etme yolu farklılık göstermektedir. Bu nedenle yetersizliği olan çocuğunuzu yakından gözlemeniz ve duygularını nasıl ifade ettiğini öğrenmeniz çocuğunuzla etkili bir iletişim kurmanıza yardımcı olacaktır.

3. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların hepsinde zihinsel yetersizlik söz konusudur ve hiç bir şeyin farkında değildirler.

Doğru: Daha önce Otistik Spektrum Bozukluğu içerisinde yer alan bozuklukların zeka düzeyleri üzerine bilgileri sizinle paylaşmıştık. Zeka doğrudan ölçebildiğimiz bir özellik değildir ve zekayı biz sosyal etkileşimin temel olduğu bir süreç içerisinde ölçmekteyiz.

Bu nedenle Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların zeka testlerinden aldıkları puanlar genellikle tartışmalı bir hale gelmektedir. Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların bizim gibi davranmamaları bazı şeyleri yapamamaları onların hiç bir şey hakkında düşünemedikleri, hiç bir şeyi anlamadıkları anlamına kesinlikle gelmemektedir. Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar zeka düzeyleri ne kadar düşük olursa olsun bazı şeyleri anlayabilir ve üzerinde düşünebilirler. Kendi düzeylerinde olan ve doğru bir şekilde öğretilen bilgi ve becerileri öğrenebilirler.

4. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar başkalarının duygularını anlamazlar.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar kendi özellikleri temelinde başkalarının duygularını anlamakta zorluk çekebilirler. Alıcı dil becerilerine sahip olan çocuklar mecazları, kinayeleri (iğnelemeleri) anlamakta zorluk yaşamaktadırlar. Bu nedenle bu çocuklara duygularımızı doğrudan açık bir şekilde ifade etmek duygularımızı anlamalarında yardımcı olacaktır. Alıcı dil becerilerine sahip olmayan

çocuklar ise sevgi, şefkat, hüzün, korku gibi duyguları hissederler. Bu nedenle bu çocuklarla ile iletişim içerisindeyken sevgi ve şefkatimizi onlara göstermek onların bunu hissetmelerini sağlayacaktır.

5. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar dahidirler ve özel yetenekleri vardır.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların çok az bir kısmının özel yetenekleri olabilmektedir. Ancak bu durum bütün Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklara genellemek doğru olmaz. Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların özellikleri ve yetersizlikten etkilenme dereceleri birbirinden oldukça farklıdır. Bu nedenle çocukların özelliklerini ve zekalarını bireysel olarak değerlendirmek doğru olacaktır. Ancak Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların çok büyük çoğunluğunun bilişsel işlev göstermede sınırlıkları söz konusudur.

6. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların gösterdiği davranışlar bazı insanların kişiliklerinde de görülüyor acaba...

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğunun belirtileri kişilik özelliğinden daha fazlasıdır.

Otistik Spektrum Bozukluğu nörofizyolojik bir durumdur. Beyinin işlevlerini etkileyen biyolojik bir durumdur. Bu nedenle bazı insanlarda görülen sosyal ortamlardan kaçınma, içine kapanık olma ile Otistik Spektrum Bozukluğu arasında bir benzerlik söz konusu değildir.

7. Yanlış: Benim çocuğumun tek sorunu... Bunu bir çözse hiç sorunu kalmayacak.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu yaşam boyu süren bir yetersizliktir. Kesin bir tedavisi ne yazık ki yoktur. Yetersizliği olan çocuğunuzun en göze batan yetersizliği tabi ki önemlidir ve bu yetersizliğin giderilmesi çocuğunuzun durumunun daha da iyileşmesine olanak sağlayacaktır. Bu gibi ifadelerde genelde konuşma yetersizliğine vurgu yapılmaktadır. Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuğun konuşması, onun bir çok sorununu çözecektir. Ancak Otistik Spektrum Bozukluğu çocuğunuzu yaşam boyu etkilemeye devam edecektir. Bu konuda yapılan özel eğitim çalışmaları, özellikle erken

özel eğitim çalışmaları çocuğunuzun daha iyi gelişmesine yardımcı olacak ve yetersizliğin onu daha çok etkilemesini engelleyecektir.

8. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğunun temel nedeni kötü anne ve babalıktır.

Doğru: 1950'li yıllarda genel kabul gören "buzdolabı anne" savı yapılan bilimsel çalışmalarla doğrulanmamıştır. Otistik Spektrum Bozukluğu ile anne ve babalık arasında bir ilişki söz konusu değildir. Anne veya babanın çocukları ile ilgilenmemeleri ya da yoğun bir şekilde ilgilenmeleri Otistik Spektrum Bozukluğuna neden olmamaktadır. Ancak Otistik Spektrum Bozukluğunun tedavisi ve eğitim uygulamaları sırasında anne ve babanın ilgisi ve çabası yetersizliği olan çocuğun gelişimi üzerinde son derece etkilidir. Çocukları ile daha fazla zaman geçiren, ilgilenen ve eğitimi için çaba sarf eden anne babaların çabaları yetersizliği olan çocuklarının Otistik Spektrum Bozukluğundan etkilenme düzeyini azaltmaktadır.

9. Yanlış: Erken çocukluk döneminde yapılan aşılar Otistik Spektrum Bozukluğuna neden olmaktadır.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu ile erken çocukluk döneminde yapılan aşılar arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Erken çocukluk döneminde yapılan aşılar Otistik Spektrum Bozukluğu neden olmamaktadır. Bu yanlış inanışın nedeni Otistik Spektrum Bozukluğunun belirtilerinin ortaya çıkış zamanı ile erken çocukluk dönemi aşılarının yapılış zamanının aynı zamana denk gelmesidir.

10. Yanlış: ... yüzünden çocuğum Otistik Spektrum Bozukluğu oldu.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların aileleri, çocuklarında ortaya çıkan Otistik Spektrum Bozukluğunu tek bir nedene bağlama eğilimi göstermektedir. Ancak Otistik Spektrum Bozukluğu son derece karmaşık bir bozukluktur. Birçok etkenin birleşimi sonucu ortaya çıkan bir bozukluğu tek bir nedene bağlamak doğru değildir.

11. Yanlış: Çocuğum hiç bir şey öğrenemeyeceği için hep bana bağımlı olacak.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklara doğru öğretim yöntemi ile yapılan eğitimler bu çocukların birçok şeyi öğrenmelerine olanak sağlamaktadır. Doğru eğitim

uygulamaları ve bu uygulamalarla birlikte ebeveynlerin gösterdikleri çabalar mutlaka çocukların durumlarında bir iyileşme sağlayacaktır.

12. Yanlış: Çok televizyon izleyen çocuklar Otistik Spektrum Bozukluğu olur.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu ile televizyon izleme arasında bir ilişki bulunamamıştır. Çok fazla televizyon izlemenin Otistik Spektrum Bozukluğuna neden olduğunu söylemek mümkün değildir. Ancak çok fazla televizyon izlemenin Otistik Spektrum Bozukluğunun belirtilerini arttırdığına dair bazı araştırma kanıtları söz konusudur. Bu nedenle 0-2 yaş aralığındaki çocukların televizyon izletilmemesi son derece önemlidir. Çünkü bu dönem çocukların gelişimleri açısından son derece önemli bir dönemdir. Bu yaş aralığındaki çocuklar içine doğdukları dünyayı anlamak, kavramsallaştırmak, sosyalleşmek için çaba harcamaktadırlar. Bu nedenle bu yaşa aralığındaki çocuklar gerçek deneyimlere gereksinim duymaktadırlar. Televizyon çocuklarımıza bu deneyimleri veremediği gibi aynı zamanda deneyim için harcanması gereken zamanı çalmaktadır.

13. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocukların yoğun bir şekilde disipline gereksinimleri vardır.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar şımarık ya da disiplinsiz çocuklar değildir. Otistik Spektrum Bozukluğunun eğitim ya da ailenin şımartması ile bir ilgisi yoktur. Otistik Spektrum Bozukluğu ceza ya da disiplin ile tedavi edilemez.

14. Yanlış: Şu tedavi yöntemi tek ve kesin tedavidir.

Doğru: Otistik Spektrum Bozukluğunun kesin ve belirlenmiş bir tedavi yöntemi yoktur.

İlaç ile tedavi edilememektedir. Tedavi amaçlı kullanılan yöntem ve teknikleri içerisinde etkiliği bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemleri seçmek hem çocuğunuzun zaman kaybetmesini engelleyecek hem de sizin ekonomik ve duygusal olarak zarara uğramanızın önüne geçecektir.

15. Yanlış: Otistik Spektrum Bozukluğu olan çocuklar konuşmayı asla öğrenemezler.