Ortalama meyve ağırlığı

Yapılan çalışmada 2017, 2018 yılları ve yıllar ortalaması değerleri incelendiğinde tam sulu ve tam stres şartlarının çerezlik kabağın ortalama meyve ağırlığı üzerine %5 önem seviyesinde istatistiki anlamda önemli farklar ortaya koyduğu belirlenmiştir (Çizelge 4.12).

2017 yılı verileri incelendiğinde sulu şartlarda yetiştirilen çerezlik kabak genotiplerinden ortalama 2.82 kg meyve ağırlığı elde edilmiştir. 27 (4.67 kg), 42 (4.14 kg), 31 (4.04 kg), 32 (3.88 kg), 33 (3.85 kg) ve 22 (3.83 kg) numaralı genotipler sulu şartlarda en yüksek meyve ağırlığını veren genotipler olmuş ve istatistiki anlamda aynı grup içerisinde yer almışlardır. 47 (2.04 kg), 16 (2.01 kg), 13 (2.00 kg), 48 (1.98 kg) ve 45 (1.78 kg) numaralı genotipler en düşük meyve ağırlığına sahip olmuştur.

Çizelge 4.12. Çerezlik kabak genotiplerinin tam sulu ve tam stres şartlarında ortalama meyve ağırlıkları

(kg)

Gen 2017 yılı 2018 yılı 2017-2018 yıl ortalaması

Tam Sulu Tam Stres Tam Sulu Tam Stres Tam Sulu Tam Stres % değiĢim

1 2.07 klm 0.72 g-m 2.12 l-p 0.56 def 2.09 t-x 0.64 g-j -69.38

2 2.34 h-m 0.66 h-m 2.57 f-l 0.77 c-f 2.46 k-v 0.72 f-j -70.73

3 2.86 e-k 0.76 f-l 2.28 ı-o 0.54 def 2.57 j-t 0.65 f-j -74.71

4 3.08 c-h 0.76 f-l 3.18 b-f 0.77 c-f 3.13 d-ı 0.76 e-j -75.72 5 3.10 c-h 1.54 bc 2.88 d-j 1.06 cde 2.99 e-l 1.31 bcd -56.19 6 3.12 c-h 1.40 bcd 2.67 f-l 0.37 f 2.90 f-m 0.89 d-j -69.31 7 2.52 h-m 0.78 e-l 2.37 ı-n 0.81 c-f 2.45 l-v 0.80 e-j -67.35 8 2.32 h-m 0.72 g-m 2.55 f-l 0.77 c-f 2.44 l-v 0.75 e-j -69.26 9 2.72 f-l 0.97 d-l 2.41 ı-n 0.74 c-f 2.57 j-t 0.86 d-j -66.54

10 2.18 ı-m 0.56 klm 1.80 nop 0.54 def 1.99 u-x 0.55 ıj -72.36

11 3.47 b-f 0.60 j-m 3.66 bc 1.88 ab 3.81 bcd 1.24 b-e -67.45 12 2.58 g-m 0.54 lm 2.81 e-k 0.55 def 2.69 h-q 0.54 ıj -79.93 13 2.00 klm 0.90 d-l 2.20 k-o 0.97c-f 2.10 r-x 0.94 d-j -55.24 14 2.20 ı-m 0.71 g-m 2.24 j-o 0.82 c-f 2.14 q-x 0.77 e-j -64.02 15 2.12 j-m 0.76 f-l 2.50 g-m 0.59 def 2.31 n-w 0.68 f-j -70.56 16 2.01 klm 0.59 j-m 1.70 op 0.74 c-f 1.85 wx 0.67 f-j -63.78 17 3.14 c-h 1.10 c-k 2.49 h-m 1.18 cd 2.81 g-o 1.14 c-f -59.43

18 2.78 f-l 0.80 e-l 2.35 ı-o 0.71 c-f 2.56 j-t 0.76 e-j -70.31

19 2.73 f-l 0.72 g-m 2.26 ı-o 0.77 c-f 2.50 k-u 0.75 e-j -70.00

20 2.46 h-m 0.85 e-l 2.30 ı-o 0.86c-f 2.38 m-w 0.85 d-j -64.29

21 3.52 b-f 1.01 c-l 2.68 f-l 1.05 cde 3.11 d-j 1.03 c-ı -66.88

22 3.83 a-d 1.70 a 3.78 b 1.34 bc 3.81 abc 1.52 bc -60.10

23 2.44 h-m 0.82 e-l 2.08 l-p 0.73 c-f 2.26 o-w 0.77 e-j -65.93

24 2.33 h-m 0.68 h-m 2.66 f-l 0.67 def 2.50 k-u 0.68 f-j -72.80 25 2.60 g-m 0.74 g-l 2.67 f-l 0.94 c-f 2.63 ı-t 0.84 d-j -68.06 26 2.73 f-l 0.89 d-l 2.50 g-m 0.65 def 2.62 ı-t 0.77 e-j -70.61 27 4.67 a 1.24 b-g 3.50 bcd 0.97 c-f 4.09 a-b 1.11 c-h -72.86 28 2.39 h-m 0.77 f-l 1.90 m-p 055 def 2.14 q-x 0.66 f-j -69.16 29 2.35 h-m 0.94 d-l 2.18 k-o 0.49 ef 2.27 o-w 0.72 f-j -68.28 30 3.40 b-g 1.16 b-ı 3.35 b-e 1.03 cde 3.37 c-f 1.09 c-h -67.66 31 4.04 ab 0.23 m 2.60 f-l 0.85 c-f 3.33 c-g 0.54 ıj -83.78 32 3.88 abc 1.12 c-f 3.14 b-g 0.78 c-f 3.51 cde 0.95 d-j -72.93 33 3.85 a-d 1.12 c-f 4.46 a 2.16 a 4.16 a 1.64 a -60.58 34 2.82 e-l 1.16 b-ı 2.49 h-m 0.70 c-f 2.65 h-s 0.93 d-j -64.91 35 2.79 f-l 0.62 ı-m 2.42 ı-n 0.61 def 2.61 ı-t 0.61 hıj -76.63 36 2.96 e-j 1.18 b-h 2.48 h-m 0.61 def 2.72 h-p 0.90 d-j -66.91 37 2.82 e-l 0.73 g-m 3.11 c-h 0.72 c-f 2.97 e-l 0.73 f-j -75.42 38 3.10 c-h 0.62 ı-m 2.90 d-ı 0.61 def 3.00 e-k 0.62 hıj -79.33 39 2.59 g-m 0.62 ı-m 2.72 e-l 1.02 cde 2.66 h-r 0.82 d-j -69.17 40 3.68 b-e 1.30 b-f 2.70 e-l 0.95 c-f 2.83 f-n 1.12 c-g -60.42 41 3.08 c-h 0.98 d-l 2.57 f-l 0.98 c-f 3.19 d-h 0.98 d-j -69.28 42 4.11 ab 1.34 b-e 2.61 f-l 0.50 ef 3.37 c-f 0.92 d-j -72.70 43 2.30 h-m 1.07 c-l 3.11 c-h 0.89 c-f 2.71 h-p 0.98 d-j -63.84 44 3.00 d-ı 0-94 d-l 2.18 k-o 0.95 c-f 2.59 ı-t 0.95 d-j -36.67 45 1.78 m 0.54 lm 1.49 p 0.47 ef 1.64 x 0.50 j -69.51 46 2.10 j-m 0.61 j-m 2.39 ı-n 0.87 c-f 2.25 p-w 0.74 e-j -67.11 47 2.04 klm 0.64 h-m 1.83 nop 0.70 c-f 1.94 vwx 0.67 f-j -65.46 48 1.98 lm 0.86 d-l 2.22 k-o 0.78 c-f 2.10 s-x 0.82 d-j -60.95 Ort. 2.82 0.92 2.58 0.85 2.7 0.88 -67.41

LSD %5 Sulu:0.869 Stres: 0.549 Sulu:0.65 Stres: 0.645 Sulu:0.555 Stres: 0.497

Stres şartlarında ise genotipler ortalama 0.92 kg meyve ağırlığına sahip olmuşlardır. 22 numaralı genotip 1.70 kg ile stres şartlarında en fazla meyve ağırlığına

sahip olmuş ve istatistiki anlamda diğer çerezlik kabak genotiplerinden ayrılmıştır. Stres şartlarındaki en düşük meyve ağırlıkları ise 16 (0.59 kg), 10 (0.56 kg), 45 (0.54 kg), 12 (0.54 kg) ve 31 (0.23 kg) numaralı genotiplerden elde edilmiştir.

2018 yılı verileri incelendiğinde sulu şartlarda genotiplerden ortalama meyve ağırlığı 2.58 kg olarak elde edilmiştir. 33 numaralı genotip 4.46 kg meyve ağırlığı ile sulu şartlarda en yüksek meyve ağırlığına sahip olmuş ve istatistiki anlamda diğer gruplardan ayrılmıştır. 28 (1.90 kg), 47 (1.83 kg), 10 (1.80 kg), 16 (1.70 kg) ve 45 (1.49 kg) numaralı genotipler ise en düşük meyve ağırlığını veren genotipler olmuştur.

2018 yılı stres şartlarında ise genotipler ortalama 0.85 kg meyve ağırlığına sahip olmuşlardır. 33 (2.16 kg) ve 11 (1.88 kg) numaralı genotipler stres şartlarında en fazla meyve ağırlığına sahip olmuş ve istatistiki anlamda aynı grup içerisinde yer almışlardır. Diğer taraftan, 10 (0.54 kg), 42 (0.50 kg), 29 (0.49 kg), 45 (0.47 kg) ve 6 (0.37 kg) numaralı genotipler ise stres şartlarında en düşük meyve ağırlığını veren genotipler olarak tespit edilmiştir.

Her iki yılın ortalaması incelendiğinde sulu şartlarda genotipler ortalama 2.7 kg meyve ağırlığına sahip olmuşlardır. Sulu şartlarda 33 (4.16 kg), 27 (4.09 kg) ve 22 (3.81 kg) numaralı genotipler istatistiki olarak aynı grup içerisinde yer almış ve en fazla meyve ağırlığı veren genotipler olmuştur. Diğer taraftan, 1 (2.09 kg), 10 (1.99 kg), 47 (1.94 kg), 16 (1.85 kg) ve 45 (1.64 kg) numaralı genotipler en düşük meyve genotipler olarak belirlenmiştir.

Stres şartlarında her iki yılın ortalama meyve ağırlığı değerleri incelendiğinde genotipler 0.88 kg meyve ağırlığı vermişlerdir. 33 numaralı genotip 1.64 kg meyve ağırlığı ile en yüksek meyve ağırlığını veren çerezlik kabak genotipi olmuş ve istatistiki anlamda diğer gruplardan ayrılmıştır. 35 (0.61 kg), 10 (0.55 kg), 31 (0.54 kg), 12 (0.54 kg) ve 45 (0.50 kg) numaralı genotipler en düşük meyve ağırlığına sahip olmuştur.

Farklı çerezlik kabak genotiplerinin 2017-2018 yılı meyve ağırlığı ortalamalarından sulu şartlara göre stres şartlarının meyve ağırlığında %‟lik ne kadar değişimlere sebep olduğu tespit edilmiştir (Çizelge 4.12). Değişimler incelendiğinde genotiplerin tamamı kurak şartlarda daha hafif meyveler oluşturmuşlar ve meyve ağırlıklarında ortalama %67 düşüşün olduğu tespit edilmiştir. Kabak genotipleri kurak koşullardan farklı oranlarda etkilenmiş, kuraklık stresi genotiplerin meyve ağırlığında %55-83 arasında kayıplara sebebiyet vermiştir. Genotipler incelendiğinde 5 (%56), 13 (%55) ve 17 (%59) numaralı genotiplerin stres şartlarında meyve ağırlıklarındaki kayıplar daha az olmuş ve kurak şartlardan daha az etkilenmişlerdir. Diğer taraftan, 3

(%74), 4 (%75), 12 (%79), 31 (%83), 35 (%76), 37 (%75) ve 38 (%79) numaralı genotipler stres şartlarında daha hafif meyveler meydana getirmişler stres şartlarından diğer genotiplere göre daha fazla etkilenmişlerdir.

Turgut (2015), Erzurum‟da yapmış olduğu çerezlik kabak çalışmasında, farklı genotiplerden ortalama, 4.02-4.37 kg meyve ağırlığı elde etmiştir. Ankara‟da yapılmış bir çalışmada ise 2017 yılında 1.5-4.7 kg/meyve, 2018 yılında 1.9-4.6 kg arasında meyve ağırlıkları elde edilmiştir (Erdinç 2010). Konya‟da yapılmış bir çerezlik kabak çalışmasında 81 genotipten ortalama 3.06 kg meyve ağırlığı elde edilmiştir (Türkmen ve ark., 2016). Çerezlik kabakta meyve ağırlığı genotiplerin genetik özelliğine bağlı olmasının yanı sıra yetiştirilen bölgenin ekolojik faktörlerine göre de değişmektedir. Yapılan çalışmalarda, çerezlik kabak genotiplerinin farklı büyüklükte meyve oluşturdukları görülmektedir. Masoodi ve Hakimi (2017), kabakta çiçeklenme döneminde uygulanan kuraklığın meyve ağırlığında %37 azalmaya neden olduğunu, meyve döneminde uygulanan kuraklığın ise meyve ağırlığını %67 azalttığını bildirmiştir. Yavuz ve ark (2015a), su kısıtının çerezlik kabağın verim ve kalitesi üzerine etkisini araştırdıkları bir çalışmada, 2013 yılında tam stres konusundan 0.95 kg, tam sulu konudan 1.95 kg meyve alırken, 2014 yılı çalışmasında tam stres konudan 0.77 kg, tam sulu konudan 1.47 kg ortalama meyve ağırlığı elde etmişlerdir. Yazlık kabakta sulama suyu ile meyve ağırlığı arasında pozitif bir ilişkinin olduğu ve sulama suyu azaldıkça ortalama meyve ağırlığının azaldığı bildirilmiştir (Ertek ve ark., 2004). Koocheki ve ark. (2019), yapmış oldukları çerezlik kabak çalışmasında 14 gün sulama aralığında 2.8 kg ve 28 gün sulama aralığında 1.49 kg ortalama meyve ağırlığı elde etmişler ve sulama süresinin uzamasının meyve ağırlığında kayıplara neden olduğunu bildirmişlerdir. Elde ettiğimiz sonuçlarda da kuraklığın çerezlik kabakta meye ağırlığı üzerine önemli etkisinin olduğu ve yaklaşık %67 ağırlık kaybına neden olduğu görülmektedir.