Ölçeğin KR-20 yöntemiyle hesaplanan iç tutarlılık katsayıları .71 ile .48 arasında değişmiştir. Ölçeğin faktör yapısının, oluşturulma aşamasında ayırt edilen kavramsal boyutlarla genelde örtüştüğü ve elde edilen faktörlerin en az .51’lik bir iç tutarlılığının bulunduğu bildirilmiştir. Ayrıca, yüksek ve düşük öğrenilmiş güçlülüğü olan deneklerin, deneysel olarak yaratılan stresle başa çıkmaya çalışırken kullandıkları kendini denetleme becerilerini fiilen ne kadar yaptıklarına bakılmıştır.
Yapı Geçerliği
Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemede başvurulan yollardan biri, ölçekten
alınan puanlara göre yüksek ve düşük öğrenilmiş güçlülük düzeyine sahip bireylerin deneysel olarak yaratılan stres ortamlarında öz-denetim becerilerini ne ölçüde kullandıklarını incelemek olmuştur. Ölçekten alınan puanlar, öğrenilmiş güçlülük düzeyi yüksek olan deneklerin düşük puan alanlara göre öz-denetim türü davranışları anlamlı düzeyde daha fazla kullandıklarını göstermiştir (Demirci, 1998: 33-34). Bu amaçla yapılan çalışmalarda ölçekten yüksek puan alma ile laboratuar koşullarında oluşturulan ağrılı uyaranı tolere etme (Rosenbaum, 1980), hastalıkla baş etme ve tırnak yemeyi denetleme arasında bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir 137
(Rosenbaum ve Rolnick, 1983). Aynı şekilde epileptiklerle yapılan çalışmada ise (Rosenbaum ve Palmon, 1984) nöbet sıklığı orta ve düşük düzeyde olanların, RÖGÖ’den yüksek puan alan epileptiklerin daha az kaygılı, daha az depresif oldukları ve hastalıklarıyla daha iyi başettikleri görülmüştür (Sarıcı, 1999: 66).
Ayırtedici Geçerlik
Ölçeğin Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği’yle -.40; Taylor Açık Kaygı Ölçeği’yle -.56; İrrasyonel İnançlar Testi (Irrational Beliefs Test) ile -.48; MMPI’ın F, Ps, Sc alt ölçekleriyle -.25’ler civarında; 16 PF’in öz-kontrol göstergesi olan G Faktörü ile .30; özsaygı ile .42; kendine yönelik mükemmeliyetçilikle .40; Marlowe- Crowne Sosyal Beğeni ölçeği ile .21’lik bir korelasyon gösterdiği çeşitli çalışmalar sonunda bildirilmiştir (Savaşır, Şahin; 1997: 86-89).
RÖG Ölçeğini Türkçe’ye Uyarlama Çalışmaları
Ölçek ilk olarak 1989’da Siva tarafından Türkçe’ye çevrilerek
kullanılmıştır. Siva uyarlama çalışmasında, tümü artı yönde puanlanan beş basamaklı bir cevaplama sistemi kullanmıştır (Dağ, 1991:10-14’deki alıntı).
RÖGÖ’nin Dil Eşdeğerliği Çalışması
Ölçeğin üç uzman psikolog tarafından Türkçe’ye çevirisi yapılmış, bu çeviriler karşılaştırılarak yeniden düzenlenmiştir. Daha sonra dilini sadeleştirme ve anlaşılabilirliği hakkında bilgi edinme amacıyla farklı eğitim düzeylerindeki 20 kişiden formları doldurmaları istenmiştir. Bunun sonucunda tartışmalı maddeler yeniden gözden geçirilerek düzeltmeler yapılmıştır (Sarıcı, 1999: 66).
Yapılan çalışma sonucunda, ölçeğin Türkçe formunun faktör yapısının yazılı kaynaklarda belirtilen faktör yapısına uygun olduğu gözlenmiş ve Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı .77 olarak belirlenmiştir (Sarıcı, 1999: 66-67).
Güvenirlik çalışması Test-Tekrar Test Güvenirliği
Ölçek 24 kişilik bir gruba bir hafta ara ile iki kez uygulanmıştır. Elde edilen
sonuçlara göre ölçeğin test tekrar-test korelasyon katsayısı r = .67 olarak belirlenmiştir. Ayrıca her maddenin toplam puanla olan korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Ölçeğe korelasyonu düşük olan maddelerde yapılan iyileştirme çalışmalarından sonra son şekli verilmiştir (Sarıcı,1999: 67).
Dağ’ın RÖGÖ’nin Türkçe formunun özelliklerini incelemek amacıyla
yaptığı araştırmada, ölçeğin test-tekrar test güvenirliğini .80 ve Cronbach iç tutarlılık katsayısını .78 olarak saptamıştır. RÖGÖ puanları ile Rotter’in İç-Dış Denetim Odağı Ölçeği arasında -.29’luk bir korelasyon ile Belirti Tarama Testi (SCL-90- R)’nin GSI puanları arasında -.28’lik bir korelasyon saptanmıştır (Dağ, 1991: 13-15).
Anlam Güvenirliği
Ölçek 57’si kadın, 43’ü erkek olmak üzere toplam 100 kişilik bir gruba
uygulanmıştır. Grubu oluşturanlar 20-45 yaş arasında ilk, orta, lise ve üniversite mezunu gönüllüler tarafından seçilmiştir. Formu dolduranlardan cinsiyet, yaş, eğitim ve görevlerini belirtmeleri istenmiştir. Uygulama gruplarına uygulayıcı tarafından genel bir açıklama yapılarak araştırmanın amacı ve uygulama şekli hakkında bilgi verilmiştir. Uygulama sonucunda ölçeğin güvenirliği Cronbach alfa katsayısı ile hesaplanmış, güvenirlik katsayısı .79 olarak bulunmuştur (Sarıcı, 1999: 67).
Geçerlik çalışması
Yapı Geçerliği
Temel bileşenler analizi sonucunda ortaya çıkan faktör yapısının orijinal
ölçeğin faktör yapısına büyük ölçüde benzer olduğu görülmüş, bu da ölçeğin yapı geçerliğinin olduğunun bir kanıtı olarak kabul edilmiştir ( Demirci, 1998: 34).
Temel Bileşenler Analizi Kaiser’in Varimax rotasyonu ile birlikte
uygulanmıştır. İlk önce özdeğer (eigenvalue) 1 için yinelenen rotasyonlarla faktör yapıları belirlenmiş ve toplam 11 faktör çıkmıştır. Faktör yapısının çok çıkması üzerine işlem, özdeğer 2 için tekrarlanmıştır.
Elde edilen faktörlere 1) planlı davranış ve dürtü kontrolü; 2) düşüncenin kontrolü; 3) erteleme; 4) duygu kontrolü; 5) yardım arama; 6) kişisel yeterlilik ( personal afficiency) adı verilmiştir. Belirlenen bu faktör örüntüsü sonucu 4, 29, 30, ve 36. maddeler hiçbir faktöre girmemiştir. Ayrıca, 9 maddenin 6’sı aynı anda, aynı yükle, 3’ü ise zıt yönlü ilişki gösterecek şekilde 2 ayrı faktöre girmiştir. Sadece 12. madde biri zıt yönlü olmak üzere aynı anda 3 faktörde yer almıştır (Sarıcı, 1999: 68).
Kişisel Bilgi Formu
Araştırmada çocuklara, anne babalara ve öğretmenlere ilişkin bilgiler
araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” ile toplanmıştır. Bilgi formu anne babalara ve öğretmenlere olmak üzere iki farklı şekilde düzenlenmiştir. Formlarda anne baba ve öğretmenlerin yaş, medeni durumu, ekonomik düzeyi, eğitim durumu, çocuk sayısı, aile içi yaşantılar, çocuklarla olan iletişim biçimi, çocukların arkadaşlarıyla olan ilşkilerinin değerlendirilmesi, çocukların güçlü yönlerini ortaya çıkarma çabaları, çocukların sahip oldukları özelliklerinden memnuniyet derecelerine yönelik sorular bulunmaktadır.
Verilerin Toplanması
Araştırmada kullanılan veri toplama araçları, 2003-2004 öğretim yılında
gerekli izin alındıktan sonra İzmir İl merkezinde bulunan bazı anaokullarında anne baba ve öğretmenlere uygulanmıştır. Çocuklara yönelik bilgiler, anne baba ve öğretmenlerden alınmıştır. Anne baba ve öğretmenler bu bilgileri veri toplama araçlarını doldurarak ortaya koymuşlardır. Uygulamadan önce okul idaresiyle görüşülerek öğretmenlere ve velilere yönelik bir toplantı yapılmış, ölçekler hakkında bilgi verilmiştir. Ölçekleri doldururlarken samimi ve içten davranmalarının önemi anlatılmıştır. Formların doldurulması için birkaç gün süre verilmiş ve daha sonra 140
okullara gidilerek toplanmıştır. Araçların uygulama süresi yaklaşık olarak 45 dakika sürmektedir.
Veri Çözümleme Teknikleri
Araştırmadan elde edilen veriler tek tek incelenmiş, elle sağlaması yapılarak
puanlanmış ve SPSS programının veri giriş sayfalarına işlenmiştir. Bu veriler, SPSS paket programları kullanılarak, r ( korelasyon), F (tek yönlü varyans analizi) ve t- Testi, scheffe testi ile analiz edilmiştir. Çözümlerde istatistiksel anlamlılık düzeyi olarak .05 önem düzeyi benimsenmiş ve daha yüksek önem düzeyleri (.01, .001, .0001 gibi) de ayrıca belirtilmiştir.