ORGANİK TARIM ve HAYVANCILIKTA YASAL DÜZENLEMELER

Türkiye’de organik tarım ve hayvancılığa ilişkin 5262 numaralı Organik Tarım Ka-nunu, 03.12.2004 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden geçerek yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Kanun ile organik tarım ve hayvancılık yapmak isteyen üre-ticilere, girişimcilere ve işletmelere yol haritası belirlenmiş, sektörle uğraşan hedef kitlenin uyacağı kurallar ortaya konmuştur.

Organik tarım ve hayvancılık faaliyetinde bulunmak isteyen girişimciler, iki şekilde faaliyete başlayabilirler. Üreticiler doğrudan kontrol sertifikasyon kuruluşuna başvu-rup sözleşme imzalayabileceği gibi, proje uygulayan firmalar olarak da adlandırılan sözleşmeli üretim yaptırarak ürün işleyip pazarlayan organizasyon firmalarının bün-yesinde sözleşmeli üreticiler olarak organik tarımsal üretim faaliyetinde bulunabilir-ler. Doğrudan kontrol sertifikasyon kuruluşları ile sözleşme imzalayan müteşebbis-ler kontrol sertifikasyon ücretini kendimüteşebbis-leri karşılamak durumunda iken, herhangi bir organizasyon firması bünyesinde sözleşmeli üretim yapanların kontrol sertifikasyon ücretleri sözleşme imzaladığı firmalarca karşılanmaktadır.

Organik tarım faaliyetinde bulunmak isteyen müteşebbis, kontrol ve sertifikasyon kuruluşuna veya kontrol kuruluşuna aşağıdaki belgeler ile birlikte başvurur.

• Müteşebbisin adı, adresi, T.C. kimlik numarası ve vergi numarasını içeren kim-lik bilgi ve belgeleri,

• İşletmenin yeri ve konumu,

• Kadastro çalışması tamamlanmış alanlarda tapu kaydı, tamamlanmamış alan-larda ise araziye ait kroki,

• Müracaat edilen arazinin veya arazinin kullanım hakkının kendine ait olduğuna dair bilgi ve belgeleri,

• Gıda işleyen işyeri ise “Çalışma İzni ve Gıda Sicili Belgesi”, “Üretim İzin Belgesi”.

Kontrol sertifikasyon hizmetini yürütmek üzere yetkilendirilmiş kuruluşça yapılan de-ğerlendirme sonucunda müteşebbisin organik tarıma uygun olup olmadığı belirlenir.

Organik tarıma başlaması uygun bulunan müteşebbis, başvurduğu kontrol ve

sertifi-kasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu ile sözleşme yapar ve yetkilendirilmiş kuruluş

sözleşme yaptığı; organik bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üretimi yapan, orman

ve doğal alanlardan ürün toplayan müteşebbisi geçiş sürecine alır. Geçiş süreci, tek yıllık bitkiler ile mera ve yem bitkilerinde iki yıl, çok yıllık bitkilerde üç yıldır. Tek yıllık bitkiler ekim tarihi, çok yıllık bitkilerde hasat tarihi göz önüne alınır. Organik hay-vansal üretimde ise geçiş süreleri hayvanların niteliğine göre çeşitlilik arz etmektedir.

Bu süreler sığır eti üretiminde 12 ay, koyun ve keçi eti üretiminde 6 ay, sığır, koyun ve keçi sütü üretiminde 6 ay, kanatlı kümes hayvanlarında piliç eti üretiminde 2,5 ay (10 hafta), yumurta üretimde 1,5 ay (6 hafta )’dır.

Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu; arazinin önceki yıllardaki kullanım durumu, yapılan uygulamalar, bölgedeki genel durum ve yetiştirilen ürün-ler, risk durumları, konu ile ilgili müteşebbis kayıtları ve raporlarının incelenmesi ne-ticesinde geçiş sürecini uzatabilir ya da kısaltabilir.

Müteşebbis, faaliyet alanı ile ilgili bilgileri kapsayan organik tarıma geçiş ve üretim planları hazırlar. Müteşebbis kontrollü olarak faaliyetlerine başlar. Kontrol işlemi;

yazılı belgeleri, planları, defterleri, raporları, kayıtları, arazi, işletme ve depo gibi kritik nokta kontrollerini ve gözlemleri içerir. Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu yılda en az bir defa haberli veya habersiz olarak işletmeyi yerinde kontrol eder.

Müteşebbis tarafından kayıt altına alınan bütün organik tarım faaliyetleri kontrol raporları için temel bilgi niteliğindedir. Kontrol işlemi sırasında kontrolör, bağlı bu-lunduğu kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşunun organik tarım faaliyetlerini içeren kendi kontrol formlarını doldurur. Kontrolör, yaptığı kontrole dair kontrol sonuçlarını içeren bir belge düzenleyerek müteşebbise verir ve bu belge müteşebbisçe saklanır. Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu kont-rol işlemi sonucunda bir rapor hazırlar. Kontkont-rol raporu, müteşebbisin yapılan organik tarım faaliyetlerinin kontrol sonuçlarını içerir.

Tüm kontrol yöntemlerinin uygulanması sonucu işletmenin, organik ürünün ve gir-dinin geldiği aşamanın belgelendirilmesi sertifikasyon ile sonlanır. Kontrol ve sertifi-kasyon kuruluşu veya sertifisertifi-kasyon kuruluşunca; organik tarım müteşebbis sertifikası ve ürün sertifikası verilir.

21 Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, http://www.resmigazete.gov.tr

Etiketi kullandırma yetkisi, Bakanlığa aittir. Bu logo, Yönetmelik hükümlerine göre üretimi yapılmış ham madde, yarı mamul veya organik üretim maddelerine, bu Yö-netmeliğe uygunluğunun kabul edilerek yeniden sertifikalandırılan ithal ürünlere, yetkilendirilmiş kuruluşça kullandırılır. Geçiş süreci ürünlerinde organik ürün logosu kullanılmaz. İç pazara sunulan organik ürünlerde logo dili Türkçe olmalıdır. Logo-ların çapı ambalajın büyüklüğüne göre 6 mm ile 40 mm arasında değişir. Verilen renkler dışındaki renkler ve tonlar kullanılamaz. Logolar aşağıda belirtilen tonlarda olmalıdır. Logolarda kullanılacak renkler; yeşil, mavi, siyah ve beyazdır.

Çerçeveli renkli logo                  Siyah-beyaz logo                 Çerçevesiz renkli logo

Fonlu renkli logo                  Siyah-beyaz logo                   Fonlu siyah beyaz logo                                    

Türkiye’de üretilen organik ürünler ağırlıklı olarak yurt dışı pazarlarına ihraç edildi-ğinden organik ürün miktarı ve çeşitliliği yurt dışından gelen talepler doğrultusunda şekillenmektedir. İhracat organizasyonunun gerekliliğinden dolayı organik üretimler organizasyon kuruluşları tarafından sözleşmeli olarak çiftçilere yaptırılmaktadır. Do-layısıyla organik üretime girmek isteyen üreticilerin ürünlerini pazarlama noktasın-da sıkıntı yaşamamaları adına öncelikli olarak bu organizasyon kuruluşları ile temas kurarak onların talepleri doğrultusunda bir üretim modeli benimsemelerinde fayda vardır.

Üretici ve organizasyon firmaları arasındaki sözleşmeye dayalı yapılacak sözleşmeli

tarımsal üretim üreticilere fiyat ve ürün alım garantisi garantisi sağlamaktadır.

Ya-pılan sözleşmelerde tarafIar üretim ile ilgili koşulları, fiyat ve varsa pirim miktarlarını

açıkça belirleyerek mahkemeye başvurma hakkı saklı olmak koşulu ile kanuni

güven-ce altına alınmaktadır.

Şekil 7: Sertifikasyon Şeması

Müteşebbisin Organik Tarıma Geçiş ve Üretim

Planı Hazırlanması

 Müteşebbisin Kontrollü Olarak Üretime

Başlaması

Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşu Tarafından Yılda En Az

1 Kez Kontrol