Seçilen yöntem elde edilen verilerin nasıl sağlandığını, çözümünün nasıl gerçekleşmesi gerektiğini ve yorumlamasını belirlemesi açısından önem teşkil etmektedir. Çalışmalarda seçilen yöntem araştırmanın bakış açısına, problemine ve kullanılacak kaynaklara göre belirlenir.
Araştırma yöntemleri nicel ve nitel olmak üzere iki grupta incelenir. Nicel araştırmalarda sayısal veriler kullanılır ve kullanılan sayısal değerlerin analizi yapılır. Nitel araştırmalarda ise sözcükler veri olarak kullanılır ve nicel araştırmada olduğu gibi sayı içermeden yorumlamaya dayanır (Türnüklü A., 2001, 26(120): 9-11).
6.1 Nicel Araştırma ve Modelleri
Nicel Araştırma, olayları ölçmeye tabi tutacak şekilde ve sayı ile ifade edecek şekilde okuyucuya sunan bir yöntemdir. Araştırılan konuda evren çok geniş bir alana sahipse sınırlandırmak amacı ile örneklem seçilmektedir. Seçilen örneklem ile sayısal sonuçlar meydana getirilir. Bu yönteme niceliksel araştırma denir. Sayısal sonuçlara dayanan bir yöntem olduğu için doğru ve anlaşılır sorular sorulup, sağlıklı cevaplar alınması hedeflenmelidir. Yapılan araştırma sonuçları daha sonra incelemeye tabi tutulabilir. Bu araştırma yönteminin amacı olayları nesnel bir şekilde gözleme dayalı ve yapılan test yolu ile tespit etmektir (Şaban A.,2006: 471-472 ).
6.2 Nitel Araştırma ve Modelleri
Araştırmacı yaptığı gözlem, bireyler ile yaptığı görüşmelerle bununla birlikte doküman analizi ile olayları ortaya koyan araştırma türüdür. Gözlem ve görüşmeye
39
dayalı bir modeldir. Araştırmada kullanılan yöntem örnek olay çalışmasıdır (Şaban A.,2006: 471).
6.3 Araştırmada Kullanılan Yöntem (Örnek Olay Çalışması)
Verilere ulaşmada,analiz etmede ve karşılaştırma yapımında bazı muhasebe ofisleri ile yüz yüze görüşme yapılarak nitel bir araştırma yöntemi takip
edilmiştir.Çalışmada örnek olay yöntemi kullanılmış olup KKTC’de faaliyet gösteren bir ticari şirket örnekli olay olarak değerlendirilmiştir.
Yapılan araştırmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde faaliyet gösteren ticaret işletmesinin TDMS’nin öngördüğü şekilde hazırlanan mali tabloları ile TMS’ye uyarlanması sonucu oluşan farklılıkların gerek mali tablolara yansıtılması ve oluşan değer farklılıkları derinlemesine incelenmiştir.
Yapılan araştırmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde örnek bir ticaret işletmesinin tek düzen muhasebe sisteminden, TMS uyarlaması sonucunda oluşacak farklılıkları yetkili muhasiplerle ile görüşerek saptanmıştır. Seçilen örnek olayda yüz yüze görüşme yöntemi ile örnek alınan şirketin mevcut bilançolarının incelenmesi ve uyarlanması yöntemi kullanılmıştır.
Örnek Ticaret İşletmesi belirlenirken elde edilen veriler ve bu verilerin nasıl işleneceği, oluşan sonuçların nasıl yorumlanacağı ve nasıl bir değerlendirmeye tabi tutulacağı konular dikkate alınmıştır. Bu çalışmada hedeflenen, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde tek düzen muhasebe sistemi çerçevesinde faaliyetini sürdüren bir ticaret işletmesine ait bilanço ve gelir tablosunun, TMS 1 Finansal Durum Tablolarının Sunumu, TMS 2 Stokların Muhasebeleştirilmesi ve TMS 18 Hasılatın Muhasebeleştirilmesi ile ilgili üç standardın uyarlamasında bilanço ve gelir tablosunun karşılaştırılmalı analizini yapmaktır.
40
rına uyumlaştırılmasında oluşan farklılıklar ortaya konulmuştur. Seçilen şirkette, değerlerde baz alınacak ve hesaplarda oluşan değer farklılıkları ve oluşturulan yeni hesap isimleri açıklanmıştır. Seçilen örnek şirket ile hedeflenen bilanço ve gelir tabloları arasındaki biçimsel yapı, kapsam ve içeriklerinin değerleri ile birlikte oluşan farklılıkları örnek olay çalışması ile ortaya konulmuştur.
6.4 Veri Toplama Tekniği ( Birincil Veri veya İkincil Veri Toplama)
ve Gerekçeleri ve Seçilen Konu için Kullanılan Yöntem
Sonuç ve yorumlara ulaşırken ihtiyaç duyulan değişkenlere ait veriye sahip olmanın iki yolu vardır. Bunlar birincil ve ikincil verilerdir.
6.4.1 Birincil Veriler
Araştırmacı ihtiyacı olan verileri kendi toplar ve araştırma için bir kaynak oluşturur. Buna birincil veriler denir. Birincil verilerde, anket, mülakat ve gözlem en fazla kullanılan yöntemler arasındadır (Coşkun R., Altunışık R., Bayraktar, 2015: 75-78).
a- Anket: Daha önce tespit edilmiş sıralı soruları cevaplamak üzere bireylere verilir.
Toplanan cevaplardan sonuçlara ulaşmak hedeflenir.
b- Mülakat: Araştırmayı kişi veya kişilerle yaptığı görüşmeler sonucu ihtiyaç duyulan
verileri toplar. Mevki sahibi bireyler mülakatı, anketten daha fazla tercih etmektedir. Mülakatlar üç farklı unsurdan oluşmaktadır.
Biçimsel Mülakat: Araştırmacı tarafından hazırlanan sorular sorulur ve
mülakatçı verilerini bu şekilde sağlar.
Yarım Mülakat (Biçimsel): Araştırmacı soracağı soruları seçerken,
cevaplayıcının ilgi alanı ve sahip olduğu bilgiye göre sorularını sorar ve ihtiyaç duyduğu bilgiye ulaşır.
41
Biçimsel Olmayan Mülakat: Bu yöntemde belirlenmiş standart sorular
yoktur. Konu ile ilgili istenilen bilgiye ulaşmak için mülakatçı ihtiyaç duyulan kaynağı mülakat yapacağı kişi veya kişilere açıklar ve gerçekleşen görüşme ile gerekli bilgi toplanır ve yorumlanır.
c- Gözlem: Diğer yöntemlerden farklı olarak, bu yöntemde araştırmacı veri toplarken
belli bir süre zarfında gözlem çalışması yapar. Belirlediği sistem çerçevesinde bu faaliyeti gerçekleştirir.
6.4.2 İkincil Veriler
Araştırma konusu için toplanacak veriler var olan kaynaklardan sağlanır. Bu tür daha önce hazırlanmış verilere ikincil veriler denir. Araştırmacı, araştırma konusu ile ilgili verileri toplayabilir. Araştırma konusuna dahil olan bir işletmenin ithalat ve ihracat oranı ikincil veriye örnektir. İkincil verinin edinildiği bir alanda, birincil veriye ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu araştırmacı açısından zaman kaybına yol açar.
İkincil verilerin güçlü tarafı ise yapılan araştırmada konu ile ilgili bir kaynak sağlanmadığı durumda birincil verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırmacı için ikincil veriler, birincil verilerden daha uygundur. Sonuca ulaşmak için daha fazla tercih edilirler. Yapılan araştırma ile ilgili edinilen veriler (ikincil), birincil veri yöntemleri ile toplanan veriler ile karşılaştırılması mümkündür.
İkincil verilerin zayıf tarafı ise, toplanan veriler araştırmacının ihtiyacını her zaman karşılamaz. Verileri bulunduran şirketler araştırmacıdan yüksek fiyat talep edebilmektedir. Bu durum araştırmacıyı ikincil veriden yararlanmasını engellemektedir. Çalışmada ikincil verinin gereken bilgileri sağlayamaması durumunda birincil veri ile bütünlük içinde bir çalışma yapılabilir (Coşkun R., Altunışık R., Bayraktaroğlu S., Yıldırım E., 2015: 303-305).
42
de faaliyet gösteren bir işletmenin mali tablolarının TMS’ye uyarlanması sonucu oluşan farklılıklar yapılan örnek olay çalışması ile belirlenmiştir. Yapılacak tespit birincil veriyi oluşturan başlıca yöntemlerden biri olan mülakat yönteminden yararlanılarak yapılmıştır. KKTC’de görevini sürdüren tecrübeli bir muhasipler ile birebir görüşerek, mali tabloların analizi ve oluşan farklılıkta açılan yeni hesap kalemleri ve meydana gelen değer farklılıkları mülakat yöntemi ile ortaya konmuştur.
43