Olası hata etkilerinin belirlenmesi

Olası hata türlerinin belirlenmesi için beyin fırtınası tekniği kullanılmalıdır. “Beyin Fırtınası” etkinliği, tartışma becerilerinin ön plana çıkarılarak sorun çözme becerilerini geliştirme amacı güden bir tekniktir. Osborn, uyguladığı beyin fırtınası seanslarında her tür eleştiri ve değerlendirmenin kişilerin hayal gücünü engellediğini gözlemlemiştir; çünkü fikir üretme ve eleştiri aynı anda gerçekleşmez. Bir başka deyişle, beyin fırtınası; hayal yoluyla fikir elde etmede kullanılan yaratıcı bir tekniktir. Beyin fırtınası, bir konuya çözüm getirmek, karar vermek ve hayal yoluyla düşünce ve fikir üretmek için kullanılan yaratıcı bir tekniktir. Buna, “buluş fırtınası” da denilmektedir. Bu yöntemde çok sayıda fikir, bir grup insandan kısa bir zaman süreci içinde elde edilir. Orlich ve Arkadaşları tarafından yaratıcılığı geliştirme, uyarılma ve teşvik edilme, fikir-görüş kazandırma, öğretimsel amaçlarıyla, tartışma becerilerinin öğrenildiği bir etkinlik olarak tanımlanmaktadır.

Bir takım, bu teknikle çalışmayı becerebilirse, etkili bir takım çalışması için yaşamsal önemde olan bir tür “temiz iletişim” kapasitesini de geliştirmiş olur. İyi bir beyin fırtınasına katılmak, insanın kendine güvenini arttırır ve eğlencelidir. Beyin

57

fırtınası tekniğinde, herkesin katılımı eşit bir zeminde teşvik edildiği için, oturumlar, takımın birliğini sağlar.

Beyin fırtınası tekniği, belirli bir konu ya da sorunla ilgili, değişik görüş elde etmek istendiği zaman da uygulanabilir. Bu tekniğin diğer bir kullanılış şekli de varsayımda bulunmaktır. Beyin fırtınası, birçok öğretim tekniğinde kullanılabilecek etkili bir yaratıcı düşünme, yöntemidir. Bu tekniğin temel ilkeleri şunlardır: Bir problem çözmekle görevlendirilen bir grubun üyeleri mümkün olduğu kadar çok fikir ileri sürerler. Dile getirilen her çözüm teklifi, diğer grup üyelerini daha yeni ve iyi buluşları ortaya çıkarmaya yöneltir; ancak ortaya atılan fikirlerin ayrıntılı bir şekilde açıklanması ya da savunulması istenmez. Sadece fikirlerin mümkün olduğu kadar hızlı ifade edilmesi, yazıya geçirilmesi ve sonra sükunetle değerlendirilmesi istenir. Beyin fırtınası etkinliğinin, yaratıcı düşünme ve imgeleme sağlaması için dört temel koşulu sağlaması gerekir [23].

 Eleştiri, kapı dışında bırakılır. Kişinin hayal gücünü kullanabilmesi ve zihninde

imgeleme yapabilmesi için düşüncelerinin yargılanacağı endişesinden uzak olması gerekir.

 Sınırsız düşünme. Üretilen fikirlerin garip olmasından çekinilmez, aksine bu tür

fikirler teşvik edilir. Garip fikir ve düşünceler, yeni çözüm yollarının ortaya çıkmasına yardımcı olur.

 Nicelik aranır. Temel prensip, mümkün olduğunca çok sayıda fikir üretmektir.

Amaç, iyi bir çözüm bulma olasılığını arttırmaktır.

 Kombinasyon ve gelişme aranır. Bu şekilde, düşünce listesi daha da uzar. Beyin

fırtınası seansında; öğrenciler birbirlerinin fikirlerinden etkilenerek, esinlenerek değişik imgelemeler yaratacaklardır.

Aşağıdaki soruları sorarak beyin fırtınası ile diğer olası teknikler araştırılır [21]:

 Bu hata türünün sebebi hangi yolla tanınabilir?

 Bu sebebin oluştuğu nasıl ortaya çıkarılabilir?

 Bu hata türü hangi yolla tanınabilir?

58

Beyin fırtınası yöntemi HTEA çalışmalarında hata modlarının belirlenmesinde, bu hata modlarının meydana gelmesi oluşacak etkilerin belirlenmesinde, sonuçların değerlendirilip gerekli önlemlerin alınması aşamalarında kullanılmaktadır [21]. Uygulanışı [23];

 Konuşulanları ve görüşleri yazacak bir sekreter seçilmelidir.

 Bu teknikle işlenecek olan problem sunulmalıdır.

 Sınıfa, akıllarına gelen herhangi bir fikri, mantık ölçülerine vurmadan

söylemelerinin gereği belirtilmelidir.

 Tekniğin devamı esnasında eleştirilere yer verilmemelidir.

 Tartışmanın sonunda, fikirler taranıp değerlendirmesi yapılmalıdır.

 Son olarak, problem için uygun olan çözüm biçimi özetlenmelidir.

Yöntem uygulanmadan önce, katılımcılar “U” şeklinde düzenlenmiş sınıf düzeninde yerleştirilirler ve herkesin görebileceği şekilde iki havuz oluşturulur. Bunlardan ilki, “sorun”, diğeri, “çözüm” havuzudur. Sorun, analiz edilir ve çözüm seçenekleri üretilir. Tanımlanan sorun ve üretilen çözüm seçeneklerini numaralamakta yarar vardır. Katılımcı sayısı, 6-12 kişi olarak önerilmektedir.

Tekniğin üstün yönleri bulunduğu gibi eksik yönü de bulunmaktadır. Olumlu yönleri şunlardır: Yaratıcılığı özendirir ve geliştirir, sınıf faaliyetlerine çeşni katar ve zevkli bir hava getirir ve herkes aklına geleni söylediği için gerilimi azaltır. İyi bir beyin fırtınasında, fikirler başka fikirleri doğurur ve yaratıcılık seli etrafı sarar. Bunu yapabilmenin yolu, şu basit iki kurala uymaktan geçer:

a. Hiçbir fikrin üzerinde durulmaz.

b. Her fikir kaydedilir: “Kötü fikir yoktur”.

HTEA için yapılan beyin fırtınası tekniğinde dile getirilen olası hata türleri tek tek ya tahtaya ya da bir sayfaya yazılır. Ta ki ekipteki kişiler pes edinceye kadar bu fikirler alınmaya çalışılır. Sonra fikirlerin sağ tarafına üç tane sütun açılır. Birinci sütun olasılık, ikinci sütun şiddet ve üçüncü sütun ise bulunabilirliliği temsil eder. Sonra bu üç sütunun çarpımı olan ve başlığı RÖS olarak adlandırılan bir RÖS sütunu eklenir [23].

59

Olası hata etkilerini saptamada kullanılan kaynaklardan bazıları şöyle sıralanabilir [11]:

 Müşteri şikayetleri

 Garanti verileri

 Benzer ürün için daha önce yapılmış olan ya da şu an yapılmakata olan HTEA

sonuçları

 Güvenilirlik verileri

 İlgili deney çalışmalarının sonuçlarından elde edilen veriler

Olası hata etkilerine, gürültü, arızalanmaya yatkınlık, tekrar kullanılamama, kazaya yatkınlık, müşteri memnuniyetsizliği, kötü görünüş, uyumsuzluk, yasalara aykırı durum, aşırı çaba isteme, imaj kaybı, yaralanma veya ölüm, yanlış işlem, kesintili işlem, tamir edilemeyen işlem, düşük performans, fonksiyonun yerine getirilememesi örnek olarak verilebilir [15].