Harp Okulu

Abdurrahman Nafiz daha küçük yaşlardan itibaren asker olma hayali kurmaktaydı.

İlk tahsilini Üsküdar Askerî Rüştiyesi’nde yapan Nafiz doğruluğu, çalışkanlığı ve zekâsıyla hem arkadaşlarının hem de öğretmenlerinin dikkatini çekmeyi başardı. Üsküdar Askerî Rüştiyesi’nden sonra tahsiline Bursa Askerî İdadisinde devam etti(Türkmen, 1949:

5).

İlk eğitimini aldıktan sonra, 14 Ocak 1901 yılında girdiği ve o dönemdeki adı Mektep-i Harbiye-i Şahane olan Harp Okulu’nu 22 Ağustos 1903 tarihinde Mülâzım-ı Sâni (Teğmen) rütbesi ile bitirdi ( Süslü & Balcıoğlu, 1999: 117).

Abdurrahman Nafiz, genç bir Harbiyeli iken arkadaşlarıyla gezip eğlenmekten ve boş işlerle meşgul olmaktan hoşlanmazdı. İzin günlerinin çoğunu Harp Okulu karşısındaki kıraathanede faydalı dergiler okuyarak geçirirdi. Asker ve sivil birçok vatansever de bu kıraathanede buluşur yabancı ve yerli mecmualar okurdu. Abdurrahman Nafiz, o zamanlar özellikle de Fransa’da yayınlanan “Sen asker olacaksın” adlı dergiyi büyük bir zevkle okurdu(Türkmen, 1949: 5). Abdurrahman Nafiz’i yakından tanıyanlar Nafiz’in, kitap

5 okumaktan çok haz aldığını ve hayatta en çok sevdiği şeyin kitap okumak olduğunu belirtirler (Daver, 1949: 2).

Dünyada 1870-71 harplerinde Bismark Prusya’sının, III. Napolyon Fransa’sını bozguna uğratmasından sonra birçok denge alt üst olmuştur. Devletler arası bloklaşmalar artmış, milletler ordularını yeni talim ve terbiye, yeni tabya usulleri ile yetiştirerek askerî güçlerini arttırıp silahlanmaya başlamıştır. Dönemin şartlarına ayak uydurmak isteyen II.

Abdülhamit dostu Alman İmparatoru II. Wilhelm’e mektup yazarak Osmanlı ordusunu ve Harp Okulu’nu dönemin ihtiyaçlarına göre yeniden şekillendirmek için ehil elemanlar istemiştir. 1883 yılında Goltz Paşa’nın gelmesiyle beraber 1834 den 1883 e kadar etkin olan Fransız eğitimi bırakılarak Alman eğitimine geçilmiştir. Böylelikle eskiden Fransız tipinde subaylar yetiştirirken 1883’den sonra Alman tipinde subaylar yetişmeye başlamıştır (Ünal, 2007: 64-66). Böylece Osmanlı’nın son döneminde subaylar Alman sisteminin hâkim olduğu Harbiye Mektebi’nden mezun olmuşlardı. Bu okullarda ders veren Alman subaylarının, Osmanlı İmparatorluğu’na taşıdığı temel fikir, tüm ulusu silâhaltında tutarak militarist bir dünya görüşü oluşturmaktır. Bu sistemde pozitivizm ve aydın despotizminin etkisinde kalan subayların fikir altyapısında geleneksel kaynakların yeri sınırlı olduğu için olayların tarihsel arka planını düşünmekte zorlanmış yerine, gündelik yaşamın içinden çareler üretmeye çalışmışlardır (Zeyrek, 2012: 277). Subay yetiştirme sisteminin ana gayesi ise daha genç yaştayken bir subay adayını askerî değerlerle yoğurmaktır. Bu sistem en başından itibaren başarılı olan adaylar için parasız ve yatılı bir eğitim imkânı sunmaktadır. Sistem sayesinde adaylar ortaokuldan itibaren askerî değerlerin üstün tutulduğu ve vatanı kurtarmanın asıl amaç olduğu bir ortamda eğitim alarak yetişiyorlardı (Mardin, 1990: 188-189).

Bu ortamda Abdurrahman Nafiz Gürman 1901 yılında girdiği Harp Okulu’nu, piyade sınıfının beşincisi olarak 1903 yılında bitirir (Afyon İl Turizm Komitesi, 1972: 36).

Abdurrahman Nafiz, Harp Okuluna girmeden hemen önce Mehmet Esat Harp Okulu Öğretim Başkanlığına tayin edilmiştir. Mehmet Esat ilk iş olarak Harp Okulu ders programını Almanya, Fransa ve Belçika’dan getirtilen ders müfredatlarından faydalanarak değiştirip eğitim ve öğretime yeni bir boyut kazandırmıştır (Osmanlı Döneminde Askerî Okullarda Eğitim, 2000: 255). Harp Okulu’nda bu dönemde verilen dersleri, sınıflara göre şu şekilde gösterebiliriz (Çam, 1991: 155-161):

6 Harp Okulunda derslerin dağılımına bakıldığı zaman derslerin % 2’si fen dersleri,

%70’i askerî dersler, %15’i uygulamalı dersler ve %13’ünü yabancı diller dersi oluşturmaktadır(Çam, 1991: 153).

HARP OKULU 1900-1903 Dönemi Dersleri

Sınıf Dersler Dersler (Günümüz Türkçesiyle)

1-2 Akaid-i Diniyye Dini Esaslar

1 Topoğrafya Nazariyatı Topoğrafya Kuramları

1 Hendese-i Resmiye Geometri

1 Hikmet-i Tabiiye Fizik Bilgisi

1 Kimya Kimya

1-2 Harita Tersimi Harita Bilgisi

1 Hendese-yi Resmiye Eşkâli Geometrik Şekiller 1-2 Topoğrafya Ameliyyatı Topoğrafya Uygulamaları

1 Kitabet Kompozisyon

1-2-3 Talim Nazariyatı Uygulamalı Askerî Eğitim Kuramları 1-2-3 Malumat ve Terbiye-i Askerîyye Bilgi ve Askerî Terbiye

1-2-3 Talim Ameliyyatı Askerî eğitim uygulamaları 1-2-3 Alman veya Rus Lisanı Almanca veya Rusça

2-3 Lisan-ı Fransevi Fransızca

2-3 İstikşafat-ı Askerîyye Askerî Keşif

2 Hizmet-i Seferiyye Sefer Hizmetleri

2 Dâhiliye Kanunname-i Hümayunu İç Hizmet Kanunu

2 Fenn-i Mimari Mimarlık

2 Fenn-i Furust Nazariyatı

2 İlm-i Ahlak Ahlak Bilgisi

2 Kılıç ve Meç Talimi Kılıç ve Meç Egzersizi 2 Hizmet-i Seferiyye Ameliyatı Sefer Uygulamaları 2 Ceza Kanuname-i Hümayunu Ceza Kanunnamesi 3 Sunuf-i Selase Tabiyesi Askerî Sınıf Taktiği

3 İstihkamat-ı Hafife Savaşta kısa zamanda yapılan sığınaklar

3 Fenn-i Esliha Silah Bilimi

3 Hıfzı’s-Sıhha-yı Askerî Askerî Sağlığı Koruma

3 Coğrafya-yı Askerî Askerî Coğrafya

3 Devlet-i Aliyye Ordu Teşkilatı Osmanlı Ordusunun Teşkilat Yapısı 3 Tabiye Tatbikatı Askerleri bir arazide düşmana karşı tam

önlem ve düzenle yerleştirme uygulamaları

3 İstihkâm Eşkâli Savunma Biçimleri

7 Harp Okulunda derslerin % 70’i askerî derslere ayrılmış haftanın dört günü, birer buçuk saat eğitim ve sene sonunda bir ay süreli istihkâm ve topografya tatbikatı yapmışlardır.

Harp Okuluna uzun yıllar boyunca eğitime hâkim olan Fransızcanın yanına seçmeli Almanca ve Rusça dilleri de eklenmiştir. Birinci sınıf derslerinde askerliğin başlangıç konularına ağırlık verilmiş, askerî derslerden de en çok topografya ve harita çizimlerine önem verilmiştir. Fotoğrafın yaygın olmaması ve harita yetersizliği nedeniyle Harp Okulundan mezun olan her subayın kendi harita ve krokisini çizebilecek kabiliyette olması amaçlanmıştır. Ayrıca birinci sınıfta daha önceki programda yer almayan fizik, kimya ve geometri derslerine yer verilerek fen bilimlerine önem verilmiştir.

İkinci sınıf derslerinde mesleki bilgiler dersleri ağırlık kazanmış, hukuk bilgisiyle disiplini sağlayacak ana bilgiler kazandırılmak amaçlanmıştır.

Üçüncü sınıf derslerinde yabancı dil dersleri hariç tamamen askerî konular işlenmiştir. Tabiye ve istihkâm dersleri yeniden düzenlenmiş istihkamat-ı hafife ve askerî sınıf taktikleri ve tabiye tatbikatı dersleri eklemiş, tabiye tatbikatı dersinde dershanede işlenen konular arazide uygulamalı olarak icra edilmiştir (Osmanlı Döneminde Askerî Okullarda Eğitim, 2000: 257).