Okul Öncesi Eğitim

Eğitime küçük yaşlarda başlanılmasının gerekli olduğu, eğitim alanındaki uygulamalarla ve yapılan bilimsel araştırmalarla ortaya koyulmuştur. Böylece, nitelikli ve istenilen davranışlara sahip bireyleri yetiştirmek mümkün olacaktır. Bu bağlamda da, okul öncesi eğitim çocuğun gelecekteki hayatını etkileyecek önemli bir süreçtir (Seçkin ve Koç, 1997:5).

Çocuklar gelişimle ilgili temel bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkları ailede kazanmakta, aileden sonra ise okul öncesi eğitim kurumları, çocuğu toplumsal yaşama hazırlama açısından aileyi desteklemektedir. Diğer yandan, çocuğun gelişiminde en kritik, en önemli ve en çok dikkat gerektiren dönem, çocuğun ilgi yetenek ve çeşitli özelliklerinin ortaya çıktığı dönem olan 0-6 yaş arasıdır (Çolak, 2009: 46).

Yetişkin müdahalesi olmadan çocukların bir arada bulunduğu okul öncesi eğitim kurumları, çocukların kendilerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur ve burada karşılaştıkları akran grupları çocukların sosyal becerilerini besler. Ayrıca çocuklar, işbirliği yapmayı, karar vermeyi, kendilerini değerlendirmeyi okul öncesi eğitim kurumlarında öğrenirler. Benzer duygu, yaşantı ve problemleri paylaştığı için, ilişkileri karşılıklı işbirliğine ve saygıya dayalı olan okul öncesi eğitim dönemindeki çocuklar birbirlerini daha iyi anlamaktadırlar (Senemoğlu, 1994: 23).

Bireyin içerisinde bulunduğu ortama uyum sağlamasına esas olacak temeller okul öncesi eğitim döneminde atıldığı için, eğitim sistemimizin ilk basamağını oluşturan okul öncesi eğitim ülkenin geleceği açısından önem taşımaktadır. Ayrıca, çocuklarının beden, duygu ve zihin gelişimi açısından sağlıklı kişiliğe sahip olmalarını ve başarılı bireyler olarak gelecekte hayata katılmalarını her toplum istemektedir. Çocuğun kişiliğinin şekillendiği ve temellerinin atıldığı okul öncesi dönemde, bireysel farklılıkları dikkate alan, gelişim seviyesine uygun, potansiyel

24

yetenekleri ortaya çıkaran bir eğitim verilmektedir. Günümüzde aileler bu yaşlarda çocuğun aldığı eğitimin ilerideki yaşlara etkisinin farkındadırlar. Zor olan yaşam şartları karşısında kadınların da çalışma hayatında yer alması çocukların anne- babaların dışındaki kişiler tarafından yetiştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu nedenle de, yeni neslin yetiştirilmesi konusunda okul öncesi eğitim ayrı bir öneme sahiptir (Ünlü, 2001: 88-89).

İşte hem bireyin gelişiminde hem de aile ve toplum için önemli olan okul öncesi eğitimin amacı Milli Eğitim Bakanlığı tarafından şu şekilde tanımlanmıştır;

Okul öncesi eğitimin amacı; çocukların bedensel, zihinsel, duygusal gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını, onların ilköğretime hazırlanmasını, koşulları elverişsiz çevrelerden gelen çocuklar için ortak bir yetişme ortamı sağlanmasını, Türkçenin doğru ve güzel konuşulmasını sağlamaktır. Uygulaması ise Milli Eğitim Bakanlığı tarafından şöyle belirlenmiştir; Okul öncesi eğitim; isteğe bağlı olarak zorunlu ilköğretim çağına gelmemiş, 3 yaş (36 ayını dolduran, 2014 yılının 1. ve 9. ayları arasında doğan çocuklar), 4 yaş ve 5 yaş (66 aydan küçük olan 2012 yılının 4. ve 12. ayları arasında doğan çocuklar) grubundaki çocukların eğitimini kapsar. Okul öncesi eğitim kurumları bağımsız ana okulları olarak kurulabildikleri gibi, gerekli görülen yerlerde ilköğretim okullarına bağlı ana sınıfları halinde veya ilgili diğer öğretim kurumlarına bağlı uygulama sınıfları olarak da açılmaktadır. Okul öncesi eğitim kurumları, bağımsız anaokulları olarak, örgün ve yaygın eğitim kurumları bünyesinde uygun fiziksel kapasiteye göre ana sınıfları ve uygulamalı sınıflar olarak açılmaktadır (MEB, 2019: 13). Anaokulu, 36-66 ay çocuklarının eğitimi amacıyla açılan okuldur. Ana sınıfı ise, 60-66 ay çocuklarının eğitimi amacıyla örgün eğitim kurumları bünyesinde açılan sınıftır (MEB, 2019: 21).

Tablo 2.1. Nevşehir İli Okul Öncesi Eğitimde Okullaşma Oranları (2017-2019). 2017-2018 Öğretim Yılı

Yaş Erkek (%) Kız (%) Toplam(%)

3-5 52,29 52,47 52,38

4-5 69,51 69,83 69,66

5 89,08 88,93 89,00

2018-2019 Öğretim Yılı

Yaş Erkek (%) Kız (%) Toplam(%)

3-5 53,33 53,68 53,50

4-5 67,20 69,39 68,25

5 88,18 88,37 88,27

25

Tablo 2.2 Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimde Okullaşma Oranları (2017-2019). 2017-2018 Öğretim Yılı

Yaş Erkek (%) Kız (%) Toplam(%)

3-5 38,84 38,18 38,52

4-5 50,87 49,95 50,42

5 67,95 65,75 66,88

2018-2019 Öğretim Yılı

Yaş Erkek (%) Kız (%) Toplam(%)

3-5 39,41 38,79 39,11

4-5 51,20 50,35 50,79

5 69,32 67,23 68,30

Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri.

Nevşehir ilinde, 2018-2019 öğretim yılında okul öncesi eğitimde okullaşma oranının 5 yaş grubunda en yüksek olduğu görülmektedir. 3-5 yaş grubunda, bir önceki öğretim yılına göre okullaşma oranı artmıştır. Diğer yaş gruplarında ise, bir önceki öğretim yılına göre okullaşma oranının azaldığı görülmektedir. Her iki öğretim yılında da, 3-5 yaş ve 4-5 yaş grubundaki okullaşma oranı kızlarda daha yüksektir. (Tablo 2.1). Türkiye’de ise, her iki eğitim-öğretim yılında okul öncesi eğitimde, bütün yaş gruplarında erkeklerdeki okullaşma oranı daha fazladır (Tablo 2.2).

Türkiye’de 2018-2019 öğretim yılında okul öncesi eğitimde bütün yaş gruplarındaki okullaşma oranı bir önceki döneme göre artmıştır. En yüksek artış 5 yaş grubundaki okullaşma oranında görülmüştür (Tablo 2.2). Nevşehir ilinde 2017-2018 ve 2018- 2019 öğretim yıllarında, okul öncesi eğitimde okullaşma oranlarına bakıldığında, her iki öğretim yılında da bütün yaş gruplarındaki okullaşma oranlarının, Türkiye’de okul öncesi eğitimdeki okullaşma oranlarından daha yüksek olduğu görülmektedir (Tablo 2.1).

Tablo 2.3. Nevşehir İli Okul Öncesi Eğitimde Yıllara Göre Öğretmen, Öğrenci, Okul ve Derslik

Sayıları (2014-2019).

Öğretim

Yılı Öğretmen Sayısı Öğrenci Sayısı

Okul Sayısı Derslik Sayısı Erkek Kız Toplam 2014-2015 315 2.878 2.659 5.537 153 260 2015-2016 354 3.052 2.737 5.789 164 300 2016-2017 365 3.015 2.728 5.743 163 373 2017-2018 366 3.263 2.982 6.245 166 387 2018-2019 402 3.444 3.197 6.641 171 414

26

2014-2019 yılları arasında, Nevşehir’de okul öncesi eğitimde bütün dönemlerde, öğretmen sayıları bir önceki döneme göre artmıştır. İldeki derslik sayısında da her dönem artış gözlenmiştir. Sadece 2016-2017 öğretim döneminde öğrenci sayısında ve okul sayısında azalma olmuştur. Ayrıca Nevşehir ilinde okul öncesi eğitimde, 2014-2015 öğretim yılında 21 kişi olan derslik başına düşen öğrenci sayısı, 2018- 2019 öğretim yılında 16 kişiye düşmüştür (Tablo 2.3).

Tablo 2.4. Nevşehir İlinde Şehir ve Köylerde Okul Öncesi Eğitim İstatistikleri (2018-2019 Öğretim

Yılı).

Yerleşim Yeri

Okul

Sayısı Sayısı Şube

Derslik

Sayısı Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Topla

m Şehir 78 232 264 2.401 2.265 4.666 15 244 259

Köy 93 132 150 1.043 932 1.975 10 133 143

Toplam 171 364 414 3.444 3.197 6.641 25 377 402

Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı Örgün Eğitim İstatistikleri.

Tablo 2.5. Türkiye’de Şehir ve Köylerde Okul Öncesi Eğitim İstatistikleri (2018-2019 Öğretim

Yılı). Yerleşim Yeri Okul Sayısı Şube Sayısı Derslik Sayısı

Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı

Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Topla

m

Şehir 26.904 81.113 73.951 762.883 700.940 1.463.823 4.735 81.683 86.418

Köy 4.909 7.037 7.346 51.938 49.052 100.990 505 6.379 6.884

Toplam 31.813 88.150 81.297 814.821 749.992 1.564.813 5.240 88.062 93.302

Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı Örgün Eğitim İstatistikleri.

2018-2019 öğretim yılı itibariyle, Nevşehir’de okul öncesi eğitimde 171 okul, 402 öğretmen ve 6.641 öğrenci bulunmaktadır. Hem il genelinde, hem de şehir ve köylerde okul öncesi eğitimde erkek öğrenci sayısı daha fazladır. Aynı durum Türkiye için de geçerlidir. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı, il genelinde 16, şehirlerde 18, köylerde ise 13’dür. Türkiye genelinde de, öğretmen başına 16 öğrenci düşmektedir. Derslik başına düşen öğrenci sayısı ise, Nevşehir il genelinde 16, Türkiye’de ise 19’dur (Tablo 2.4, Tablo 2.5). Buna bağlı olarak, Nevşehir’de okul öncesi eğitimde öğretmen ve derslik sayısının yeterli olduğu söylenebilir.