Obje Gösterim Kuralları : (the feature representation rules)

5.2.3. GDF’ te yapılan tanımlamalar

GDF te yapılan tanımlamalar dört ana başlık altında açıklanabilir. Bunlar;

1- Obje Kataloğu (the feature catalogue): İçerik hakkında tanımlamalar yapmaktadır. (yol, bina) Nesneye ait özellikler özniteliklerle tanımlanmaktadır.

• Yollar • İdari Sınırlar • Arazi örtüsü ve kullanımı • Yapılar • Tren yolları • Yol yapısı vs.

2- Öznitelik Kataloğu (The Attribute Catologue): Öznitelik katalogunda GDF te tanımlanmış olan objelerin karakteristik özellikleri açıklanır.

3- İlişki Katalogu (The relationship catalogue): GDF te tanımlanmış olan objelerin bulundukları konum ve durum itibariyle birbirleriyle olan ilişkileri açıklanmıştır. Birden fazla nesneyi etkileyen özellikler ilişkilerle tanımlanır.

• Yasaklı sürüş manevrası

• Yönetimsel alan içinde bir yol nesnesi

• Çizgi nesnesi üzerinde bulunan bir nokta nesnesi • İşaret levhaları

• Bölümlenmiş yol ilişkiler ile tanımlanır.

4- Obje Gösterim Kuralları : (the feature representation rules)

GDF, objelerin görsel olarak son kullanıcıya nasıl ve ne şeklide sunulacağını belirli kurallara bağlamıştır. Nesneler ile kartografik yapılar (Nodes, Edges and Faces) arası ilişkiler kurmaya yarar. Nesne sunumunu nesne tanımlamasından ayrı tutulmasının

46

sebep iki farklı uygulama alanının aynı “Feature” kataloğunu kullanmasını fakat farklı gösterimlere sahip olmasını olanaklı kılmaktır [20].

5.3. Navigasyon Haritalarının Gereksinimleri

Navigasyon sistemleri, iki temel bileşenden oluşmaktadır: Sistemi oluşturan elektronik aksam ve sistemden yararlanan kullanıcı. Eğer söz konusu olan araç navigasyonu ise kullanıcı aynı zamanda araç sürücüsüdür. Sistemde kullanıcı ile makine arasındaki iletişimi başka bir deyişle temel bilgi iletişimini sağlayan parça ise haritadır. Navigasyon haritalarının sunum ortamı bilgisayar ekranıdır. Bu nedenle navigasyon haritaları tasarlanırken klasik harita tasarım kriterlerinin yanı sıra ekran haritalarının tasarımı konusuna da önem verilmeli ve bu konu ile ilgili kısıtlar dikkate alınmalıdır.

Şekil 5.8 Navigasyon Sistemleri

Dahası navigasyon haritalarının sunulduğu ekranların boyutları gün geçtikçe küçülmektedir. Örnek olarak günümüzde kişisel navigasyonda araç olarak cep, avuç içi bilgisayarlar hatta telefonları kullanılmaktadır. Birçok cep telefonu üreticisi firma yeni ürünlerin tasarımını, fonksiyonlarını ve bellek kapasitelerini bu amaca yönelik

47

olarak düzenlemektedir. Araç navigasyonun da ise yine sınırlı sunum ekranları olan (ortalama 11×9 cm) araç içi bilgisayarlar sıklıkla kullanılmaktadır. (Şekil 5.9)

Bu durumda navigasyon haritalarının tasarımında bu kısıt da göz önünde bulundurulmalıdır. Ülkemizde, internet dolayısıyla ekran haritalarının tasarımı konusunda yapılan çalışmalar ile bu alanda dikkat edilmesi gereken hususlar ortaya koyulmuştur. Küçük boyutlu sunum araçlarına yönelik olarak yapılacak tasarım konusunda da Finlandiya, İsveç ve Almanya’daki bazı kurum ve üniversitelerin katılımıyla sürdürülen GiMoDig projesi çerçevesinde çalışmalar yapılmaktadır.

Aynı zamanda Nivala ve Sarjakoski navigasyon haritaları tasarımında dikkat edilmesi gereken kullanıcı istekleri üzerine bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmalar kapsamında elde edilen sonuçlara dayanılarak;

Şekil 5.9 Örnek Bir Navigasyon Donanımı

• navigasyon haritalarının, kullanıcının, gerektiğinde ise başka elemanların konumunu göstermesi gerektiği,

• güzergâh bilgilerini görsel olarak sunabilmenin sistemin bir parçası olduğu,

• navigasyon haritalarının tasarımında kullanılacak işaret ve gösterilecek objelerin boyutlarının ve yazıların türlerinin kullanıcı tarafından kolay anlaşılabilmesi için çok iyi seçilmesi gerektiği,

48

• harita veri formatı seçiminin bellek probleminin aşılmaması için çok büyük önem arz ettiği,

• ve haritada gösterilmesi gereken detay sınırının yine haritanın anlaşılırlığı bakımından önemli bir parametre olduğu söylenebilir [3].

5.4. Navigasyon Haritaları ve Çoklu Gösterim (MRDB)

Araç navigasyon haritaları, daha önce de belirtildiği gibi navigasyon sistemi içerisinde araç sürücüsünün yönlendirilmesinde bilgi iletişim aracı olarak kullanılan haritalardır. Bu aşamada bu haritadan bilgiyi alacak olan kullanıcının istekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Kullanıcı, sistemden, yeryüzü gerçekliğini mümkün olduğunca iyi bir şekilde gösterilmesini ister. Bu da doğrudan sistem dâhilinde kullanılacak olan haritanın içerdiği detay ile ilişkilidir. Navigasyon haritaları optimum düzeyde detay içermelidir. Çünkü fazla detay haritaların anlaşılırlığını azaltan bir etkendir. Bu amaçla navigasyon haritaları için kullanılan ve kullanılabilecek olan gösterim seviyeleri incelenmelidir. Çoklu gösterimler, mekansal verinin gösterimi ve depolanması konusunda yaşanan çeşitli problemler sonucu geliştirilen modelin temelini oluşturan ve tek bir mekansal veritabanının farklı ölçek, amaç ve çözünürlükteki gösterimleridir. Başka bir deyişle çoklu gösterim, tek bir olgunun ya da varlığın, tek bir sistem içerisinde farklı boyutlarda birçok defa gösterilmesidir. Bu boyutlar; zaman, doğruluk, çözünürlük, prezisyon, ölçek, mekânsal veri modeli, uygulama vb. olabilir. Çoklu gösterim veritabanları ise farklı prezisyon, doğruluk ve çözünürlük seviyelerindeki bu gösterimlerin amaçlandığı ve yeni gösterimlerin türetilmesinde kullanılan mekânsal veritabanlarıdır.

Dolayısıyla navigasyon haritalarının tasarımı MRDB (Multiple Representational Database) kapsamında ele alınmalı ve bu haritalar için hazırlanan veritabanları bu amaca hizmet edebilecek bir yapıda olmalıdır.

MRDB’nin navigasyon haritalarının tasarımında kullanılması gerekliliğinin bir diğer sebebi de MRDB sisteminin yararlarından biri olan otomatik güncelleme olanağıdır. Çünkü navigasyon, sürekli olarak bilgi iletişimi ve güncellemeyi gerektiren bir işlemdir. Anlık trafik ve yol durumlarını, hava raporlarını, konum değişikliklerini, yol ağlarındaki geometrik değişiklikleri içeren bilgiler araç navigasyonu için kritik

49

önem taşımaktadır. Bu kapsamda sözel veriler, internet, GPRS, radyo dalgaları ve benzeri yöntemler kullanılarak sisteme dahil edilebilir. Fakat yol ağlarındaki geometrik değişiklikler ancak altlık olarak kullanılan haritaların güncellenmesi ile mümkün olacaktır. Bu nedenle navigasyon haritaları hızlı güncelleme olanağına sahip bir yapıda modellenmeli ve tasarlanmalıdır. Bu ihtiyaç MRDB ile karşılanabilir [3].

50

6. ARAÇ NAVİGASYON SİSTEMLERİNDE TASARIM YAKLAŞIMI