OÇİDEP Uygulama Sürecinde OÇİDEP Eğitmeninin Rolü

OÇİDEP otizmli çocukların daha iyi eğitim alabilmeleri için tasarlanan özel bir eğitim programıdır. OÇİDEP eğitmeni programı uygulamakla birlikte ev uygulamasını da yönetmektedir. OÇİDEP kapsamında kazandırılması hedeflenen beceriler için özel gereksinimli çocuk ile bire bir çalışmakta ve evde de yöntemin sürdürülmesi için aileyi bilgilendirmektedir. Bundan dolayı OÇİDEP eğitmeninin bu süreçteki deneyimleri, program için yaptığı hazırlıklar, program sürecinin işleyişi, bu süreçte yaptıkları çalışmalar ve değerlendirmeler süreci olumlu bir şekilde geliştirmesine katkı

sağlamaktadır. Buna göre OÇİDEP eğitmeni ile yapılan görüşmede araştırma konusu çocuk ile çalışmaya başlamadan önce uzunca bir süre OÇİDEP danışmanı tarafından bilgilendirildiği anlaşılmıştır. Eğitmeninin yaptığı çalışmalarda danışman tarafından bilgilendirilmesinin ve ondan öğrendiklerinin önemli bir payı olduğu görülmüştür.

Özel eğitim çalışmaları içerisinde sıklıkla davranış ve iletişim problemlerine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalardan önce de eğitmeninin program danışmanı ile yaptıkları haftalık toplantılarda eğitim sürecinin planlandığı ve öğrencinin haftalık gelişim takibinin yapıldığı görülmüştür. Danışman ile yapılan planlamaya göre eğitmenin programın başarılı bir şekilde uygulanması için çalışmalara başlamadan önce bir takım hazırlıklar yapıldığı belirtilmiştir. “Çalışmalarımız öncesinde çalışacağımız konuya göre hazırlıklar yapardık. Belli başlı

resimlerden ikişer tane koyduktan sonra eşleştirmesini isteyeceğiz. O resimleri biz hazırlıyorduk zaten. Sen ben zamirlerine çalışırken sürekli videolar çektik ben bunu yapıyorum, ben yemek yiyorum diye.” OÇİDEP eğitmeninin ifadesinden de program

öncesi daha çok materyal ve teknolojik doküman hazırlığı yaptığı anlaşılmıştır. EYDE programları incelendiği zamanda materyal kullanımına yer verildiği ve materyal kullanımının EYDE programlarının temel unsurlarından olduğu görülmüştür.

OÇİDEP eğitmeninin çocuk ile yaptıkları çalışmalarda özel eğitim ve akademik eğitimin iç içe geçtiği ve eş zamanlı yürütüldüğü görülmektedir. Bu süreçte ise ilk zamanlarda yaptıkları çalışmaların genellikle konuşma ve hafızada tutmaya yönelik olduğu görülmektedir. Eğitim sürecinde yönergeler kullanmışlardır ve öğrencinin bu yönergeleri yerine getirmelerini beklemişlerdir. Bunun için ilk olarak basit tek basamaklı yönergeler sunmuşlardır. “Su getir” gibi. Daha sonra bu yönergeleri iki basamağa, üç basamağa çıkartarak gittikçe karmaşıklaştırmışlardır. “Git bebeği ayağında salla.” gibi. Eğitmen kazandırmak istedikleri beceriyi farklı oturumlarda sürekli tekrarlayarak becerinin kazandırılması gerçekleştirilmiştir.

Eğitim esnasında OÇİDEP’in içerisinde de yer alan ADÖ sürecine yer verildiği ve bu yönteme göre eğitimlere devam edildiği görülmüştür. ADÖ yönteminde farklı oturumlarda sürekli tekrarlar yaptırılarak istenilen beceri kazandırılmaya çalışılır. OÇİDEP eğitmeni bu anlamda yaptıklarını da “Mesela “A” harfini mi öğreniyoruz

onu birçok kere tekrarlarız. Başlangıçta fiziksel yardım ile yazdırıyorduk. Sonra biraz daha silikleştirdik ve bileğinden tuttuk. Sonra kolundan tuttuk. Zamanla yardımsız yazma becerisini geliştirdi.” Sözleri ile bu süreci akademik becerileri geliştirmek için

nasıl gerçekleştirdiğini ifade etmiştir.

OÇİDEP sürecinde çocuklarda kazandırılması hedeflenen temel becerilerden eşleme-sınıflama becerilerinin kazandırılmasına yönelik uygulamalar yapıldığı görülmüştür. Bu uygulamalar ile ilerleyen dönemlerde çocukta sınıflama becerilerinin geliştiği görülmüştür. “Birçok çocuk taşıtlar, hayvanlar, bitkiler meyveler, sebzeler

diye gruplar ama çocukta o yoktu. Bununla ilgili gruplama çalışmaları yapıyorduk. İlerleyen zamanlarda bu becerisini kazandı. Uçak bir ne derdim o bir taşıt derdi. Elma bir ne derdim. O bir meyve derdi.” Sözleri ile de OÇİDEP kapsamında öğretilmesi

gereken temel becerilerden eşleme-sınıflama becerilerine çalışmalarında nasıl yer verdiğini ve süreç içerisinde çocukta meydana gelen gelişimi belirtmiştir.

EYDE programları içerisinde çocuklara kazandırılan becerilerin kalıcı olması için farklı ortam ve durumlara genellenmesi de büyük önem taşımaktadır. Bundan dolayı OÇİDEP içerisinde de genelleme çalışmalarına yer verilmiştir. Eğitmen aileyi ve sınıf öğretmenini çalışmalarına dahil ederek genelleme çalışmalarına yer vermiştir.

“Mesela matematik çalışıyorduk. Matematik çalışırken bizimle beraber yapıyordu. Ama okula gidince de biz öğretmenden rica ediyorduk. Hocam Murat’ı da kaldırır mısınız? O da şunları yapsın arkadaşları ile beraber. Hocamız da tahtaya dört çocuk kaldırdı mesela ona daha basit düzeyde soruyordu. O da bu sayede genelleyebilme fırsatı buluyordu. Bunun dışında babası evdeyken onunla da çalışmalarımız oluyordu. Bizimle öğrendikleri sadece bizimle kalmasın diye ailesini de katıyorduk.” Sözleri ile

eğitmen akademik çalışmalarda da genelleme uygulamaları sayesinde çocuğun öğrendiklerini pekiştirmeye olanak sağladığını belirtmiştir. Alanyazın incelemesinde benzer şekilde ADÖ yöntemi kullanılarak yapılan çalışmalarda otizmli çocukların beceri genellemesini sağlayabildikleri görülmektedir (Green ve diğ., 2002; Ünlü, 2012; Vuran ve Olcay-Gül, 2012; Güleç-Aslan ve Yassıbaş, 2013). Yapılan görüşmelerden elde dilen bir diğer bulgu da OÇİDEP eğitmeninin çocuğun okul içerisinde sosyal olarak kabul görebilmesi için çalışmalar yaptığı yönündedir. “Murat’ı kabul etsinler diye değişik oyunlar bulup oynatırdım. Onu diğer çocukların

arasına katardım. Hep beraber seksek oynayalım diyerek çocuklarla beraber seksek oynamasını sağlıyorduk.” İfadesi ile çocuğun okul ortamında sosyal kabul görebilmesi

için diğer çocuklarla oyun oynamalarını sağlayarak sosyal kabul çalışmaları yaptığını belirtmiştir. Eğitmen yapılan görüşmede çocuğun ilerlemesini değerlendirmek adına net bir ölçme aracı kullanılmadığı belirtilmiştir. Ancak çocuğun edindiği becerileri genelleyebilmesinin başarı kriteri olduğunu belirtilmiştir.

4.1.4. OÇİDEP Uygulama Sürecinde Sınıf Öğretmeninin Rolü Ve Çocuğun Genel