Nitel Verilerin Analizi

Nitel verilerin analizinde alan yazın farklı kavramlar ve yaklaşımlar içerse de bu yaklaşımların ortak noktası verilerin betimlenmesi ve temaların ortaya koyulmasına verilen önemdir (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Bu araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizinde Strauss ve Corbin (1990) tarafından önerilen veri analiz süreçleri;

betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Nitel verilerin analizi sonucu elde edilen bulgularda geçen isimler öğretmen adaylarının gerçek isimleri olmayıp takma isimler kullanılmıştır.

Betimsel analiz yaklaşımında, araştırmadan elde edilen nitel veriler daha önceden belirlenmiş temalara göre özetlenerek yorumlanmaktadır. Bu analiz türünde görüşülen yada gözlenen bireylerin görüşlerini etkili bir şekilde yansıtmak için sık sık doğrudan alıntılara yer verilir. Amaç, bulguları düzenleyip yorumlayarak sunmaktır(Yıldırım ve Şimşek, 2011). Aşağıda Şekil 2.’de betimsel analizin aşamaları verilmiştir.

Şekil 2: Betimsel analiz aşamaları (Yıldırım ve Şimşek, 2011)

Bu araştırmada dokümanlardan elde edilen nitel verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Verilerin daha önceden belirlenen temalara göre özetlenip yorumlandığı betimsel analiz yaklaşımında amaç, elde edilen bulguları düzenlenmiş ve yorumlanmış bir biçimde okuyucuya sunmaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Btimsel analiz aşamasında TTKB (2013)’ün NCTM(2000)’den uyarlayarak geliştirdiği orta öğretim matematik öğretim programındaki süreç yeterlikleri doğrultusunda temalar belirlenmiştir. Bu bağlamda dokümanlardan elde edilen nitel veriler “modelleme”, “ilişkilendirme”, “iletişim”, “akıl yürütme-ispat” temalarına göre sınıflandırılmıştır. Araştırmacı, dokümanlardan elde edilen tüm nitel verilerin kodlanmasında aynı temaları

Betimsel Analiz için Bir Çerçeve Oluşturma

Araştırma sorularından, kavramsal çerçeveden yada görüşme/gözlemde yer alan boyutlardan bir çerçeve oluşturulur, bu çerçeveye göre TEMAlar oluşturulur.

Tematik Çerçeveye göre Verilerin İşlenmesi

Veriler okunur ve oluşturulan çerçeveye göre düzenlenir. Tanımlama amacıyla veriler seçilir, anlamlı ve mantıklı bir biçimde bir araya getirilir.

Bulguların Tanımlanması

Düzenlenen veriler tanımlanır ve gerekli yerlerde doğrudan alıntılarla desteklenir.

Bulguların Yorumlanması

46 kullanmıştır. Bu sayede aynı alt probleme yönelik olarak farklı dokümanlardan elde edilen bulguların bir arada yorumlanması sağlanmıştır. Ekran kayıtları araştırmacı tarafından birkaç defa izlenerek incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda ekran kayıtlarına ilişkin kesitler belirlenen temalara göre kodlanmıştır. Her bir etkinlik için tüm öğretmen adaylarına ilişkin kayıtlar ayrı ayrı incelenerek kodlanmıştır (örneğin, 1. etkinlik ÖA1 - süre 13:05:54- 14:07:20 arası modelleme). Ekran kayıtları ile ilgili tüm kodlamalar ilgili temalar doğrultusunda tamamlanmıştır. Kazanımlar bazında temalardan oluşan alt başlıklarda direk alıntılar yapılarak ilişkili durumlar açıklanmıştır. Tüm etkinliklere ait ekran kayıtları için ortak bir kodlama gerçekleştirilmiştir. Öğretmen adaylarının etkinlik kâğıtlarından elde edilen veriler de aynı tema sistemi ile kodlanmıştır. Etkinlik kâğıtları üzerinde modelleme, ilişkilendirme, iletişim ve akıl yürütme-ispat için bölümler ayrılmıştır. Araştırmacı etkinlik kâğıtlarını birkaç defa incelemiş, kodlamaları etkinlik kâğıtlarındaki bölümleri dikkate alarak gerçekleştirmiştir. Araştırmacı veri setini oluşturan kayıtları farklı zamanlarda birkaç defa gözden geçirmiştir.

Öğretmen adaylarının kazanımlara ulaşma düzeyleri belirlenirken kazanımlara yönelik olarak danışman öğretim üyesi rehberliğinde araştırmacı tarafından daha önceden belirlenmiş kıstasları gerçekleştirmeleri dikkate alınmıştır. Aşağıda kazanım 1’e yönelik olarak öğretmen adaylarının belirlemesi gereken durumlar verilmiştir. Diğer kazanımlara yönelik kıstaslar Ek-8’de verilmiştir.

Tablo 7: Kazanımlara Ulaşma Düzeylerini Belirleyici Kıstaslar

Kazanım 1: Çember kavramını inşa eder, modellerle açıklar ve temel elemanları arasında ilişki kurar.

a) Bir düzlemde sabit bir noktadan sabit uzaklıktaki noktaların geometrik yerini belirler b) Bu noktaların geometrik yerinin bir çember belirttiğini kavrar

c) İnşa edilen çemberin merkezini gösterir

d) İnşa edilen çemberin merkezini çembere birleştiren doğru parçalarını inşa eder. Bu doğru parçalarının çember ile ilişkisini açıklar.

e) İnşa edilen çemberin merkezinden geçen ve çemberi iki noktada kesen doğru parçalarını inşa eder. Bu doğru parçalarının çember ile ilişkisini açıklar.

f) Bir çemberin çapı ile yarıçapı arasındaki ilişkiyi açıklar d) Bir çembere eş olan başka bir çemberi inşa eder

e) Çember kavramını farklı modeller kullanarak inşa eder

İçerik analizinde ise asıl amaç, elde edilen verileri açıklayabilecek kavramları ve ilişkileri belirleyebilmektir. İçerik analizi, birbirine benzeyen verilerin belirli kavramlar

ve temalar çerçevesinde bir araya getirilerek düzenlenmesi ve yorumlanmasıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Aşağıda içerik analizinin aşamaları verilmiştir (Şekil 3.)

Şekil 3: İçerik analizi aşamaları (Yıldırım ve Şimşek, 2011)

Bu çalışmada Patton’un görüşme formu yaklaşımı ile 9 öğretmen adayı ile gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesinde içerik analizi yöntemine başvurulmuştur. İçerik analizinde kodlamada kullanılan kavramlar, araştırmacının kendisinden, okuduğu alan yazından veya verinin içinden gelebilir (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Bu araştırmada kodlamalar için Strauss ve Corbin (1990)’in genel bir çerçeve içinde yapılan kodlama türü kullanılmıştır. Görüşme kayıtlarına ilişkin veriler transkript edilerek bilgisayar ortamına aktarılmış (Word formatında), oluşan metinler birkaç defa okunarak kodlar oluşturulmuştur. 9 öğretmen adayına ait verilerden 4 tanesi araştırmacının kendisi dışında, DMY ve matematik öğretmeni adayları üzerine çalışmaları olan başka bir akademisyen tarafından kod listesine göre değerlendirilmiştir. Her iki kodlayıcının öğretmen adaylarının ifadeleri için aynı kodu kullandıkları durumlar “görüş birliği”, farklı kodu kullandıkları durumlar “görüş ayrılığı” olarak kabul edilmiştir. Kodlayıcılar çelişkiye düştükleri durumlar için bir araya gelerek görüşleri üzerinde tartışmış ve kodlamaya son şekli verilmiştir.

Verilerin Kodlanması

Elde edilen veriler bölümlere ayrılır, incelenir, karşılaşırılır, kavramlaştırılır ve ilişkilendirilir (Strauss ve Corbin,1990) .

Temaların Bulunması

Veriler okunur ve oluşturulan çerçeveye göre düzenlenir. Tanımlama amacıyla veriler seçilir, anlamlı ve mantıklı bir biçimde bir araya getirilir.

Verilerin Kod ve Temalara göre Düzenlenmesi

Düzenlenen veriler tanımlanır ve gerekli yerlerde doğrudan alıntılarla desteklenir. Bu aşamada araştırmacı kendi görüş ve yorumlarına yer vermez.

Bulguların Yorumlanması

48 Görüşmeler için yapılan veri analizinin güvenirliği; Görüş birliği/(Görüş birliği+Görüş ayrılığı) x 100 formülü kullanılarak hesaplanmıştır (Miles ve Huberman, 1994). Kodlayıcılar arasındaki güvenirlik .91 olarak hesaplanmıştır. 9 öğretmen adayından elde edilen veriler doğrultusunda belirlenen kodlar bir araya getirilerek araştırma bulgularının ana hatlarını oluşturacak temalar oluşturulmuştur. Belirlenen temalar altındaki kodlar birbirleriyle ilişkili biçimde açıklanarak yorumlanmış ve araştırmanın amacı doğrultusunda sonuçlar ortaya konulmuştur.