D. KIBLE
- İmam Ebu Hanife’ye göre eğer bir kimse namaz kıldıktan sonra, namazını kıbleye doğru kılmadığını fark ederse, namazı iade etmesi gerekmez. Ancak namaz kılmadan önce tam kıbleyi bulmak için araştırma yapması lazımdır.251
- İmam Ebu Hanife’ye göre eğer bir kimse kıbleyi bulma konusunda araştırma yaparak namaz kılar da namazdan sonra hata ettiğini fark ederse, namazı iade etmesine gerek yoktur. Araştırma yapan kişiye namazını iade etmesi gerekmediği gibi, ona uyan kişinin de namazını iade etmesi gerekmez.252
- İmam Ebu Hanife’ye göre Kâbe’nin üstünde ve içinde hem farz hem de nafile namaz kılmak caizdir.253
E. NAMAZIN KILINIŞI
- İmam Ebu Hanife’ye göre Allah’ın her ismiyle, Allahü azîm, Allahü kebîr, Allahü celîl, Sübhanallah, Elhamdülillah, La ilahe illallah vb. Allah’ın azametini gösteren lafızlarla namaza başlanabilir.254
- İmam Ebu Hanife’ye göre iftitâh tekbirini Arapça dışında bir dille getirmek caizdir.255
- İmam Ebu Hanife’ye göre iftitah tekbiri namazın rüknü değil, şartıdır.256 - İmam Ebu Hanife’ye göre namazda iftitâh tekbiri dışında eller kaldırılmaz.257
249 İbn Kudâme, el-Muğnî, 2/56; Serahsî, el-Mebsût, 1/206.
250 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/426; Şeybânî, el-Asl, 1/166.
251 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/318; Kâsânî, Bedâʾiʿu’s-sanâʾi, 1/552; Serahsî, el-Mebsût, 10/193.
252 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/325; Serahsî, el-Mebsût, 10/192.
253
İbn Kudâme, el-Muğnî, 2/55; Merğînânî, el-Hîdâye, 2/160-161.
254 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/333; Şeybânî, el-Asl, 1/15.
255 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/335; Şeybânî, el-Asl, 1/16.
256
İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/336; Kâsânî, Bedâʾiʿu’s-sanâʾi, 1/592.
39
- İmam Ebu Hanife’ye göre niyeti tekbire öncelemek, arada namazı bozacak bir şey yapmadığı sürece caizdir.258
- İmam Ebu Hanife’ye göre bir kimse namaza başladıktan sonra namazdan çıkmaya niyet ederse, yapmış olduğu bu niyet sebebiyle namazı batıl olmaz.259
- İmam Ebu Hanife’ye göre Kur’an’dan herhangi bir ayeti okumakla namaz caiz olur.260
- İmam Ebu Hanife’ye göre besmele, Fatiha Suresi’ne dâhil değildir. Besmelenin namazda okunması da sünnettir.261
- İmam Ebu Hanife’ye göre Fatiha Suresi’nin okunması farz namazların sadece ilk iki rekâtında vaciptir”.262
- İmam Ebu Hanife’ye göre namazda Arapça dışında bir dille kıraat yapmak caizdir.263 Konu ile ilgili hanefî kaynaklarda nakledilen bazı bilgilerin aktarılmasında fayda olduğu kanaatindeyiz. Şöyle ki: Ebu Hanife başka dille kıraatin cevazını, kıraat yapanın okuyacağı anlamın, okumak istediği ayetin anlamı olduğundan emin olmasına bağlar. Eğer anlamından emin değil ise veya ayetin tefsiriyle namaz kılarsa, namazı geçerli sayılmayıp batıl olur.264
Ancak şu da vardır ki, arapça dışında bir dille kıraatte bulunmak İmameyn’e göre caiz değildir. Ebu Hanife de birçok kaynakta nakledildiğine göre görüşünden vazgeçerek İmameyn’e katılmıştır.265
- İmam Ebu Hanife’ye göre kendisinde kıraatin gizliden yapıldığı namazlarda olduğu gibi, kıraatin cehrî yapıldığı namazlarda da Fatiha Suresi’nden sonra gizliden âmîn demek sünnettir”.266
- İmam Ebu Hanife’ye göre namazın cehrî veya hafî olması fark etmez, her iki durumda da muktedî kıraatte bulunamaz.267
- İmam Ebu Hanife’ye göre sabah namazının ilk rekâtı ikinci rekâtına göre daha uzun olmalıdır.268
258
İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/339; Merğînânî, el-Hîdâye, 1/296.
259 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/337; Şeybânî, el-Asl, 1/223.
260 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/343; Serahsî, el-Mebsût, 1/19.
261 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/347; Serahsî, el-Mebsût, 1/15.
262 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/350; Şeybânî, el-Asl, 1/138.
263
İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/350; Serahsî, el-Mebsût, 1/37. 264 Serahsî, el-Mebsût, 1/37.
265 Buhârî, el-Muhîtü’l-Burhânî, 2/51; İbn Nüceym, Bahrü’r-râʾik, 1/536.
266
İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/353; Şeybânî, el-Asl, 1/13. 267 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/406; Mevsılî, el-İhtiyâr, 1/50.
40
- İmam Ebu Hanife’ye göre namaz kıldırırken mushafa bakarak kıraatte bulunmak namazı batıl eder.269
- İmam Ebu Hanife’ye göre farz namazların üçüncü ve dördüncü rekâtında Fatiha Suresi’ne başka bir surenin ilave edilmesi zorunlu değildir.270
- İmam Ebu Hanife’ye göre tume’nîne (yerine getirilen rüknün tam yapıldığına kanaat getirmek) farz değildir.271
- İmam Ebu Hanife’ye göre alın dışında başka bir uzuvla secde yapmak caiz değildir”.272
Ancak Ebu Hanife’den nakledilen başka bir rivayete göre, burun ile secde yapmak mekruh olmakla beraber caizdir.273
- İmam Ebu Hanife’ye göre secde yaparken alnı yere değdirmeden sadece burnu yere koymakla secde yapmak caizdir.274
- İmam Ebu Hanife’ye göre sarık çevrimi/dolaması, yen veya etek üzerine secde yapmak caizdir.275
- İmam Ebu Hanife’ye göre celse (iki secde arasında oturmak) farz değildir”.276
- İmam Ebu Hanife’ye göre üç rekâtlı ve dört rekâtlı namazlarda birinci ka’de farz değildir.277
- İmam Ebu Hanife’ye göre son ka’dede teşehhüt miktarı oturmak farzdır.278
- İmam Ebu Hanife’ye göre namaza zıt olan her türlü konuşma ve eylem ile namazdan çıkmak caizdir. Ancak selam vererek çıkmak sünnet sayılmıştır.279
- İmam Ebu Hanife’ye göre kıraate başlamadan önce Eûzu billâhi
mine’ş-Şeytâni’r-Racim diyerek istiâzede bulunmak sünnettir.280
- İmam Ebu Hanife’ye göre rükûdan kalkarken imam ve münferit (yalnız namaz kılan kimse) Semi'Allâhü limen hamideh ile Rabbenâ lekel-hamd’in arasını cem etmez.281 Ancak
268 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/410; Merğînânî, el-Hîdâye, 1/357.
269 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/411; Serahsî, el-Mebsût, 1/201.
270 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/412; Şeybânî, el-Asl, 1/7. 271
İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/360, 1/365; Merğînânî, el-Hîdâye, 1/326.
272 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/370; Serahsî, el-Mebsût, 1/34.
273 Serahsî, el-Mebsût, 1/34.
274 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/371; Şeybânî, el-Asl, 1/14.
275 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/372; Mevsılî, el-İhtiyâr, 1/52. 276
İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/375; Merğînânî, el-Hîdâye, 1/326, 334.
277 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/382; Merğînânî, el-Hîdâye, 2/71-72.
278 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/387; Kâsânî, Bedâʾiʿu’s-sanâʾi, 1/532.
279
İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/395; Mevsılî, el-İhtiyâr, 1/54. 280 İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/343; Şeybânî, el-Asl, 1/6.
41
münferit konusunda Ebu Hanife’den iki rivayet nakledilmiştir. Birinci rivayet zikrettiğimiz rivayettir ki, münferit kimse rükûdan kalkerken sadece Rabbenâ lekel-hamd demekle yetinir. Bu rivayet Ebu Yusuf’tan gelmiştir. İkinci rivayet ise, Hasan b. Ziyâd’dan gelmiştir ki bu rivayete göre münferit bir kimse Semi'Allâhü limen hamideh ile Rabbenâ lekel-hamd arasını cem eder.282
- İmam Ebu Hanife’ye göre secdeye giderken yere ilk olarak dizler konulur.283
- İmam Ebu Hanife’ye göre namaz kılan kimsenin sağa ve sola selam verirken kendisiyle beraber namaz kılanlara da niyet etmesi sünnettir.284