Muğla ilinin tarihsel gelişim

4.1.6.1. Antik dönem

Muğla'da ilk yerleşimlerin ne zaman başladığı hakkında önemli bir bilgi yoktur. Fakat kentin eskiden İç Karya olarak adlandırılan bölgede yer aldığı bilinmektedir. Karya'nın M.Ö.2000'de Hititlerce de bilinen bir medeniyet olduğu göz önüne alınırsa Muğla'da yerleşimin bu tarihlere kadar geriye gittiği söylenebilir. Bazı kaynaklarda da bu bölgeye ilk yerleşenlerin Hititler olduğu yazılıdır.

Antik Karya bölgesinin en eski yerleşimlerinden biri olan Muğla, bilinen tarihi boyunca başlangıçta Anadolu'nun yerli halkı Karyalıların, ardından kısmen ve kısa dönemler halinde Mısır, Asur ve İskit işgallerinin, zamanla da özellikle kıyılarda

Helenistik kolonizasyon hareketinin egemenliği altında kalmıştır. Önce Medler, daha sonra Persler Muğla'yı idareleri altında almışlar ve bölgeyi bir satrap aracılığıyla yönetmişlerdir. Büyük İskender'in ordularıyla gelişinde Muğla bölgesi bir Karya satrapı tarafından yönetilmekte idi.

Helen kavimleri Karya bölgesine kıyılardan başlayan çok uzun bir süreçte nüfuz etmişlerdir. Knidos (Datça yarımadasının ucu) ve Halikarnas (Bodrum) ile başlayan Helen kolonizasyonu ile zamanla Daldala (Dalaman), Stratonikea (Yatağan Eskihisar),Nakrasa (Karakuyu), Akassos (Bozüyük) ve Fethiye çevresinde de Telmessos, Xantos (Kınık), Patara (Minare) ve Tlos (Eşen) kentleri kurulmuştur (www.mugla.tarimorman.gov.tr).

4.1.6.2. Osmanlı dönemi

Sırasıyla Frig, Lidya, Pers, Makedon, Bergama Krallığı ve Roma hâkimiyetini yaşayan şehir, Menteşe Bey tarafından 1284'te alınmasıyla ilk defa Türk hâkimiyetine girdi.

Yıldırım Beyazıd tarafından 1391'de Osmanlı hâkimiyetine giren Muğla'daki bu ilk Osmanlı hâkimiyeti geçici olmuş, şehir 1402'de Timur tarafından alınmış ve nihayetinde 1425 yılında 2. Murat devrinde tam anlamıyla Osmanlı devletine bağlanmıştır. Kentin siyasi önemi Osmanlı devrinde daha da artmıştır, çünkü Menteşe Beyliği devrinde bu bölgenin yönetim merkezi Milas iken, Osmanlı devleti bu yeni sancağın yönetim merkezi olarak Muğla'yı seçmiştir.

Muğla, Osmanlı devleti dönemi boyunca dışarıya kapalı küçük bir şehir olarak kaldı. I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu toprakları İtilaf Devletleri tarafından paylaşılınca Muğla 11 Mayıs 1919 tarihinde İtalya tarafından işgal edildi. Menderes boyunca başlayan Yunan işgaline karşı kurulan direniş faaliyetlerine katılmıştır. Ege'de 57. Tümenden kalanlarla birleşen gönüllüler, Aydın çarpışmalarında düşmana ağır kayıplar verdirmişlerdir. İtalya, 2. İnönü Zaferi kazanıldıktan sonra ülkesindeki iç siyasal dalgalanmalarını öne sürerek 5 Temmuz 1921'de Muğla'dan ayrılmıştır (www.mugla.tarimorman.gov).

32

4.1.6.3. Cumhuriyet dönemi

Cumhuriyetin kurulmasından sonraki idari yapılanmada Muğla ilinin yönetim merkezi olan şehir, dağlık yapısı ve dışarıya açılan elverişli bağlantı yollarına sahip olmadığından gelişememiştir. Yıllarca sadece il merkezi olmasının verdiği hareketlilikle gelişmeye çalışan Muğla son yıllarda özellikle üniversitenin açılması, yeni sanayi bölgesinin kurulması ve turizm faaliyetlerinin de artmasıyla dışarıya açılmaya ve gelişmeye başlamıştır.

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Muğla'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı (www.mugla.tarimorman.gov).

4.1.6.3.1. Muğla ilinin ticari ve ekonomik gelişimi

Muğla’nın ekonomisi çok yönlü olup, tarıma, turizme, sanayi ve ticarete dayanır. En çok turist gelen illerden biri olmasından ötürü turistik tesisler giderek artmaktadır.

Tarım: Muğla ili dağlık bir arazi olduğu için ekime müsait arazisi azdır. Buna

rağmen ülkenin önemli tarım üretim merkezlerinden biridir. Tarımda; gübreleme, sulama, ilâçlama ve modern tarım araçları kullanılmaktadır. Tahıl, turunçgiller ve sanayi ürünleri (tütün) başta gelir. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, bakla, pamuk, tütün, susam ve anasondur.

Sebzecilik gittikçe gelişmekte, seracılık ve turfanda sebzecilik yaygınlaşmaktadır. Türkiye’de kuşkonmazın tamamı Muğla’da yetişir. Ayrıca yetiştirilen lahana, pırasa, ıspanak, patlıcan, salatalık, domates, fasulye, biber, soğan, bakla ve karnabahar başta İzmir ve İstanbul olmak üzere diğer illere gönderilir.

Bölge büyük ölçüde zeytin ağaçları ile kaplıdır. Zeytin üretiminin yüzde 80’i Milas’ta yapılır. Bunun yanı sıra mandalina, portakal, limon, şadok gibi çok sayıda ve çeşitte turunçgiller yetişmektedir. Turunçgiller başta Köyceğiz olmak üzere kıyı şeridinde daha büyük oranda varlığını göstermektedir.

Hayvancılık: Muğla ilinde hayvancılık ikinci derecede bir gelir kaynağıdır.

Küçükbaş hayvan sayısı azalırken kümes hayvanları miktarı artmaktadır.

Türkiye’de en çok bal büyük ölçüde arıcılığın yapıldığı Muğla’da elde edilir. Sahil bölgesi olmasının getirisi ile balıkçılık da bölgede gelişim gösteren bir sektör halindedir.

Kefal, barbunya ve mercanbalığı bol miktarda yakalanır. Türkiye’de süngerin tamamı buradan çıkarılır.

Ormancılık: Muğla ili orman bakımından çok zengindir. Ormanları gür ve

verimlidir. Ormanlarda çam türü ağaçlar çoğunluktadır. Dünya’da çok az yerde rastlanan “günlük” ağaçları Türkiye’de Muğla ormanlarında bulunur. Bu ağaçların gövdelerine çentikler açılarak kap bağlanır. Bu çentikten akan sığla yağı toplanarak sanayi ve kozmetik sektörlerinde kullanılır. Aynı zamanda ormanlardan defne yaprağı ile reçine elde edilir.

Madenler: Muğla maden varlığı bakımından da çok zengin bir ildir. İşletilen

başlıca madenleri linyit, krom, zımpara, giofrik, boksit, kuvarsit, mika ve panzadır. Türkiye’nin en zengin linyit yatakları Muğla’nın Yatağan ilçesindedir. Ponza Bodrum’da ve Giofrik merkez ilçe ile Yatağan’da bulunmaktadır. Yatağan linyitlerinin küllerinde uranyum görülmektedir.

Sanayi: Muğla ilinde sanayi tarıma dayalıdır ve sanayi kuruluşlarının büyük

çoğunluğu devlet kuruluşudur. İmalat sanayii gelişme hâlindedir.

Enerji: Yatağan Termik Santrali üç ünitelidir. Milâs ve Yeniköy’de de enerji

santralları vardır. Pek çok ilçede rüzgâr tribünleri ile enerji üretimi sağlanmaktadır. Güneşli gün sayısının fazla olması ile güneş enerjisi üretimine de büyük oranda yer verilmektedir.

Ulaşım: Muğla ili kara, hava ve deniz yolları, başta turistik bir bölge olmasından

dolayı zenginlik göstermektedir.

Denizli-Isparta-Antalya yönünde uzanan E-24 kara yolundan Aydın’dan ayrılan 6 numaralı kara yolu Muğla’ya bağlanır.

Muğla il kıyılarında çok sayıda tabiî liman vardır. Başlıca liman ve iskeleleri Bodrum, Marmaris, Güllük, Fethiye, Günlükbaşı ve Göcek’tir. İstanbul-İskenderun arasında sefer yapan Denizcilik Bankasına ait gemiler Bodrum, Marmaris ve Fethiye’ye uğrarlar. Marmaris ve Bodrum’da yat limanları vardır.

1982’de işletmeye açılan Dalaman Havaalanına yurt içi ve yurt dışından turist taşıyan uçaklar inmektedir (www.cografya.gen.tr).

34