MeteoOku programı

ISC-AERMOD View programı kirleticilerin atmosferdeki dağılımını belirlemek amacıyla bir çok farklı veri grubunu içeren ve dünya standartlarında hazırlanmış meteorolojik veri dosyasına ihtiyaç duymaktadır. Programa modelin çalışması için ihtiyaç duyduğu temel veriler olan saatlik bazda; rüzgar hızı ve yönü verileri, sıcaklık verileri, toplam bulutluluk ve opak bulutluluk verileri, maksimum ve minimum bulut yüksekliği verileri, nem ve güneşlenme verileri ile yağış ve basınç verilerini içeren bir veri dosyası temin edilmelidir.

Bu çalışmada SAMSON formatında tarafımızdan hazırlanan veri dosyası kullanılmıştır. Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğünden temin edilen data dosyalarının bir çok zamanı eksik ve hava dağılım modelinde kullanılabilecek formata uygun değildir. Bu hataları hem düzeltmek (eksik olan güne veya saate ait veriyi uygun bir yolla doldurmak) hem de standart formatta meteorolojik veri dosyası elde etmek amacıyla MeteoOku isimli “Meteorolojik Veri Düzenleme Programı” geliştirilmiştir. MeteoOku programı Borland Delphi programlama dili kullanılarak 32-bit Windows ortamı için hazırlanmıştır (Şekil 5.7). MeteoOku tarafından üretilen

“.ftm” uzantılı dosyalar proje dosyasıdır. Bu dosya seçildiğinde Windows ile uyumlu olup direk proje dosyası MeteoOku’ da açılmaktadır.

ISC-AERMOD View programı “Meteorology Pathway” ekranında “.met” uzantılı bir meteorolojik veri dosyası istenmektedir. İstenen bu dosya, gerekli verilerin temin edilmesi halinde başka hiçbir ara yardımcı programa gerek kalmadan, hata kontrolü de yapılarak MeteoOku ile hazırlanabilmektedir.

MeteoOku şu şekilde kullanılmaktadır:

1. Yeni menüsü ile yeni bir proje oluşturulur (.ftm uzantılı proje dosyası oluşur),

2. Gözlem istasyonunun İstasyon numarası (17066) ve enlem ile boylamı, çalışma

yılı (1996-2002 gibi) girilir ve proje açıklayıcı bir isimle kaydedilir,

3. “İşlemler” menüsünde bulunan “Dosya Seç” e tıklanarak saatlik bazda; rüzgar hızı

ve yönü verileri, sıcaklık verileri, toplam bulutluluk ve opak bulutluluk verileri, maksimum ve minimum bulut yüksekliği verileri, nem ve güneşlenme verileri ile yağış ve basınç verilerini içeren bir veri dosyaları, yukarıdaki “Meteorolojik Veri Dosyası” paneline sırasıyla eklenir. Bu panelde her bir dosya farklı bir numaraya eklenmeli (Şekil 5.7) ve proje kaydedilmelidir. Eklenen her bir dosyaya ait “Dosya Bilgisi” nin de girilmesi hangi dosyanın ne veri içerdiğini anlamada faydalı olacaktır. “Dosya Ayırma Kolonu” ise seçili veri dosyasını kolon kolon ayırmaya yarayan veridir ve mutlaka girilmelidir. Bu veri Şekil 5.7’den de görülebileceği gibi 5,3,2,2,2 gibi aralarında virgül bulunan sayılardan oluşmaktadır. Bu işlemi kısa yoldan yapmak için projeyi kaydettikten sonra “Kolonlar” butonuna tıklayarak ekrana çıkan “Otomatik Veri Kolonu Oluşturma Formu” kullanılarak yapılabilir. Burada da proje kaydedilmelidir. İşlemler bitince “Çıkış” a basılarak proje ekranına dönülür ve “Oku” düğmesine basılarak kolonların düzgün ayrılıp ayrılmadığı test edilmelidir. Eğer her şey doğru ise proje kaydedilmeli ve bu işlem her bir dosya için tek tek yapılmalıdır.

Şekil 5.7: MeteoOku programı “Meteorolojik Veri Dosyası” ekleme paneli.

4. Eğer gerekli tüm meteorolojik veri dosyaları projeye eklenmiş ise “SCRAM ve

SAMSON” düğmesine tıklanarak, ISC-AERMOD View programının ihtiyaç duyduğu Scram veya Samson formatında hazırlanacak olan veri dosyası hazırlanabilir (Şekil 5.7). Burada, İstasyon No., Max. ve Min. Bulut Yüksekliği, Rüzgar Yönü ve Hız, Sıcaklık (Fah.), Max. Bulut Kapalılığı - Toplam Bul. Max., Min. Bul. Kapalılığı - Opak Bul., Nem, Güneşlenme, Yağış ve Basınç dosyaları her bir kolon için doğru şekilde seçilmelidir. Burada proje kaydedilmelidir.

Sırasıyla Bulut Yük (Feet)., Sıcaklık (0C veya 0F), Bulutluluk (Opak Bul. –

Toplam Bul.), Yağış (mm), Rüzgar Hız – Yön, Nem ve Güneşlenme ile Basınç butonlarına tıklanarak ekrana gelen formlardaki “Thread ile Oku” düğmesine basılır. Bu sayede her bir veri dosyası kontrol edilir, eksik veriler uygun ortalama ile doldurulup ve met dosyasının gerekli parçası, MeteoOku projesinin kayıtlı olduğu dizinde otomatik olarak oluşturulur. Örnek bir işlem Şekil 5.7’de verilmiştir. Bu işlemler biraz uzun sürebilir fakat kontrol yapılması gereklidir.

5. Her bir dosya tek tek bu şekilde işlenir ve proje kaydedilir. Eklenen tüm

dosyalar sağ üst köşede bulunan sekmeli listeden görülebilmektedir.

6. Özellikle doğru dosyaların işleme konulduğundan emin olunması gerekir. Aksi

7. Bu çalışmada kullanılan ve SAMSON formatında veriler içeren meteorolojik veri dosyasını elde etmek için Şekil 5.8’de gösterilen Scram veya Samson formatında veri dosyası hazırlama ekranında bulunan “SAMSON” butonu tıklanır. Ekrana, “Samson Formatında Meteorolojik Veri Dosyası Oluşturma ve Düzenleme Formu” gelir.

Şekil 5.8: SCRAM veya SAMSON formatında veri dosyası hazırlama ekranı.

Bu formda bulunan dosyalar otomatik olarak belirlenmekte olup değiştirilmemesi gereklidir. Burada sadece yapılması gereken “Dosyaları Otomatik Algıla” butonuna basarak, gerekli dosyaları teyit etmek ve listeye eklenmesini sağlamaktır. Otomatik algılama işlemi dosyaların varlığını ve bütünlüğünü kontrol ederken yanlış bir durumda da gösterge “kırmızı” olarak yanarak kullanıcıya bilgi vermektedir. Eğer hiçbir hata yoksa “SAMSON Dosyası Oluştur” butonuna tıklanarak kullanıcı tarafından belirtilen dizinde ve dosya adında, MeteoOku süratle dosyayı oluşturur ve kaydeder. Eğer işlem iptal edilmek istenirse “İPTAL ET” butonuna tıklanabilir. Elde edilen “.dat” dosyası aynı zamanda mutlaka “Excel Dosyası” olarak kaydedilmelidir keza yardımcı programlar SAMSON dosyasını Excel (xls) dosyası formatında istemektedir. Elde edilen SAMSON formatındaki Excel dosyası ISC-AERMOD View programının yardımcı programları olan “Aermet View” veya “Rammet View”

yardımcı programlarında işlenerek gerekli olan “.met” uzantılı meteorolojik veri dosyası elde edilebilir.