MESLEK VE SANAT ADLARI

556 sayılı Markaların Korunması Hakkında KHK’nin 7/d maddesinde ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan i aret ve adları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markaların marka olarak

tescil edilemeyece i öngörülmü tür156.

Birçok ticaret bran ında, o ticaret alanında tacirler tarafından kullanılan çok sayıda marka bulunmaktadır. Bunlar genelde süsleme ve benzeri amaçla kullanılmaktadır. Bu markalar kullanımlarının terki, korsanlık yoluyla veya sözcük markalarda oldu u gibi, cins isim haline gelme suretiyle kamu malı olmaktadırlar. Bu markalar iki tiptir.

a-Ticaret alanında herkes tarafından kullanılmakta olan markalar

b-Ticaret alanında kullanıma açık markalar (belirli bir ticaret alanında çok sayıda tacir tarafından geni olarak kullanılmakta olan marka daha sonra bir kaçı hariç bu ki ilerce terk edilirse, ticarete açık, kamu malı durumuna gelir)

Bu markaların yanında, tacirlerle ticaretlerinde kullandıkları di er serbest kullanılan markalar da mevcuttur157.

Marka olarak kullanılacak bu i aretler, ticarete ait ortak de erler oldu undan bu i aretlerin tescil edilerek tek ki inin tekeline verilmesi, serbest rekabete aykırılık do uraca ından do ru de ildir. Örnek vermek gerekirse, “para”, “fatura”, “döviz”, “sarraf”, “bakkal”158 gibi ibareler,

156 _{Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan ve “mal veya hizmetin üretim yeri” anlamına gelen “Plaza”} kelimesinin özel bir ekil ile birlikte marka olarak tescilinin yasaya aykırı olmadı ı, davalı markasının da bu durumda oldu u, davacının ise hâkim sözcük olan “Plaza” kelimesini ticaret unvanındaki di er kelimelerinin yanında, birlikte kullandı ı, tek ba ına kullanmadı ı, dolayısıyla davacı eylemlerinin, davalının marka hakkına tecavüz olu turmadı ı gerekçeleriyle, markanın hükümsüzlü üne ili kin talebin reddine, di er talebin kabulüne karar verilmi tir. 11.H.D’nin 04.02.2002 tarihli, E. 2002/8506, K. 2002/867 sayılı kararı, Meran, N., s. 63-64

157 _{Camcı, Ö., Marka, s. 54}

158 _{Dava., “Bakkal” kelimesi ve ortada büyük B harfinin üst gözünde (S) alt gözünde (F) harfinin bulundu u bir} kompozisyonun davacının imal etti i sabunlarda marka olarak kullanılması istemini reddeden Sanayii ve Teknoloji Bakanlı ı i leminin iptali istemiyle açılmı tır.

Marka olarak tescili istenen örne i dosyada mevcut kompozisyonun esas unsuru Bak ve Kal ibarelerinin meydana getirdi i Bakkal kelimesidir. Ortadaki üst gözünde S ve alt gözünde F harfleri bulunan büyük B harfi ise ilk bakı ta Bakkal kelimesi olarak görünen kompozisyonun bu mahiyetini de i tirecek nitelikte de ildir.

551 Sayılı Markalar Kanunun 6 ncı maddesinin (b) bendinin Ticaret âleminde herkes tarafından kullanılan veya muayyen bir meslek, sanat yahut ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan i aretler ve adlar’’ın marka olarak tescil yolunda ki açık hükmü kar ısında dava konusu i lemde yasaya aykırılık bulunmamaktadır. Bakkal

ticaret alanında herkes tarafından kullanılan ibarelerdir. Ve bu ibarelerin hiç bir mal veya hizmet

üzerinde marka olarak kullanılması do ru de ildir.159

Bununla birlikte, belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan i aret veya adları münhasıran veya esaslı unsur olarak içeren markalarında yine ayırt etme ayırt edici özelli i olmadı ı gibi, bunların bir ki i adına marka olarak tescil edilmesi, bu tür ad veya i aretlerin bir ki inin tekeline bırakılması, rekabet imkânının haksız biçimde sınırlandırılması anlamına gelmektedir.

Bu sebeple örnek gösterilen i aretler bir markanın içinde yer alabilir, onun bir parçasını olu turabilir, ancak tek ba ına marka olamayacakları gibi, bir markanın esaslı unsurunu da te kil edemezler. Örne in, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Ziraat Odaları, Barolar ve di er meslek

kurulu larının adları ve bunlarla ilgili i aretlerin marka olarak alınması mümkün de ildir160.Belirli

bir meslek, sanat veya ticaret grubunu ayırt etmeye yarayan ad veya i aretlerin münhasıran marka olarak tescil edilmesi halkın yanılmasına da neden olabilir. Örne in, doktor olmayan bir ki i tarafından “Doktor” ibaresinin marka olarak kullanılması, hem tıp e itimi sonrası kazanılan “doktorluk” mesle inin adından hem de doktora e itimi sonrası elde edilen bu unvanın di er özelli inden dolayı haksız bir yararın sa lanmasına sebep olacaktır.

Öte yandan, 556 Sayılı KHK’nin 7/2’nci maddesi, tescil tarihinden önce kullanılan ve tescile konu mallar veya hizmetlerle ilgili olarak bu kullanım sonucu ayırt edici bir nitelik kazanan markaların tesciline, bunlar ticarette herkes tarafından kullanılsalar veya belli bir meslek, sanat ya da ticaret grubuna mensup olanları birbirinden ayırt etmeye yarıyor olsalar bile bunların tesciline izin vermi tir.

Ancak, bu konu ba vuru sırasında veya ba vurunun reddi üzerine gidilen itiraz a amasında açıkça ifade edilmi olmalıdır. Aksi halde, bu konu enstitü tarafından resen nazara alınacak hususlardan olmadı ından, taleple sınırlı inceleme yapmak durumunda olan dairenin veya itiraz kelimesinin uzun süredir davacının imal etti i sabunlar üzerinde kullanılmasının ve davacının bakkal esnafından bulunmamasının davacıya bir hak bah etmesi ise ancak yasanın bunu gerektiren açık bir hükmün bulunması ile mümkündür. Oysa yasanın 6 ncı maddesinde böyle bir ayrıma da gidilmemi tir.

Bu nedenle uyu mazlık konusu kompozisyonun reddine ili kin davalı idare i leminde mevzuata aykırılık görünmedi inden hukuki dayana ı bulunmayan davanın REDD NE karar verilmi tir. Da. 12.H.D’nin 23.10.1973 tarihli, E. 1972/2864, K. 1973/2532 sayılı kararı, Dönmez, ., s.72

159 _{Karaahmet, E.,Yalçıner, U,G., s.35 Aynı yönde, Cengiz, D., s.21} 160 _{Yasaman, H.,Marka Hukuku, C.I, s. 239}

incelemesi yapan Yeniden nceleme ve De erlendirme Kurulu’nun bu konunun varlı ını dikkate

alması mümkün de ildir161_.

Tasviri bir i aretin bir reklâm kampanyası boyunca tanıtım için kullanılması, o i arete ayırt edici nitelik kazandırabilir. Bu durumda tescilin reddolunamaması yasal dayana ını 556 Sayılı

KHK’nin 7/2. maddesinde bulur162.

V- MALIN ÖZGÜN YAPISINDAN KAYNAKLANAN TEKN K B R SONUCU ELDE