MESLEK DANIŞMANLIĞI

Türkiye İş Kurumu’nun şubelerinde çeşitli meslekleri tanıtmak amacı ile meslek dosyaları hazırlanmakta, bu dosyalar Ankara’da Meslek Danışma

113 _{Hakan KESER, 4857 Sy. İş Kanunu ve İlgili Mevzuat Çerçevesinde Türk Kamu Sektöründe}

Bireysel İş İlişkileri, Güncel Hukuk Yayınları, İzmir, 2003, s.292-293.

Merkezi’nde geliştirilmektedir. Dünya Bankası kredisi ile yürütülen istihdam ve danışmanlık hizmetlerini geliştirme projesinin bir parçası olarak çeşitli resmi kuruluşların ve sendikaların temsilcilerinin katıldığı Meslek Danışma Komitesi oluşturulmuştur. Hazırlanan meslek dosyaları bu kurulun üyeleri tarafından incelendikten ve eleştirileri doğrultusunda geliştirildikten sonra kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır115.

A. Tanımı

Meslek Danışmanlığı, kişilerin özellikleri ile mesleklerin gerektirdiği nitelik ve şartları karşılaştırarak, bireyin istek ve durumuna en uygun iş ve mesleği seçmesi, seçtiği meslekle ilgili eğitim imkânlarından yararlanması, işe yerleştirilmesi ve işe uyumunun sağlanması ile ilgili sorunların çözümüne sistemli olarak yardım edilmesi sürecidir.

B. Önemi

Meslek Danışmanlığı hizmetlerinin uygulanma amacı aynı zamanda bu hizmetin önemini de oluşturmaktadır. Uygulanan hizmetle meslek seçme aşamasına gelen, iş bulmakta sıkıntı yaşayan, meslek edinme veya iş seçmede güçlükleri olan, mesleki becerilerini geliştirmek - mesleğini veya işini değiştirmek isteyen, mesleki uyumsuzluk problemleri bulunan bireylere yardımcı olmaktır.

Meslek danışmanlığı (Danışmanlık) hizmeti talep edenlere, meslekleri ile ilgili uygun işe yerleştirme planı geliştirmelerini sağlayacak bilgiler verilmektedir. Bu şekilde kişilerin kendilerini tanımalarına, çalışma hayatı ile meslekler ve mesleki eğitim yerleri hakkında bilgilenmelerine; edindikleri bilgileri, kendilerinde var olan nitelik ve şartları, iş veya mesleklerin gerektirdiği nitelik ve koşullarla

karşılaştırarak, bir eğitime yönelme veya işyerine yerleştirilmelerine yardımcı olmaktadır.

C. Kapsamı ve Yasal Dayanağı

Danışmanlık hizmetleri sınıf görüşmeleri, grup görüşmeleri, bireysel görüşmeler şeklinde uygulanabilmektedir.

Sınıf görüşmeleri; örgün eğitim kurumlarındaki sınıflarda genel eğitim (İlköğretim, ortaöğretim vb) öğrencileri ağırlıklı olmak üzere katılımcılara; meslek seçiminin önemi, mesleki eğitim olanakları, meslekler hakkında bilgilendirme, bir üst eğitim-öğretim seçenekleri vb. konularda detaylı bilgi verilmesi şeklinde uygulanmaktadır.

Grup görüşmeleri; meslek danışmanlığı, iş arama becerilerinin geliştirilmesi, danışmanlık ve kurum hizmetlerinin tanıtımı, veli toplantısı, rehber öğretmenler, diğer grup görüşmeleri olarak farklı şekillerde gerçekleştirilebilmekte olup;. aşağıda bu görüşme türlerine kısaca değinilmiştir116:

9 Meslek Danışmanlığı; eğitim kurumu toplantı salonu, meslek bilgi merkezi, işyerleri vb. yerlerde oluşturulan gruplara, meslekler hakkında bilgi verilen, meslek seçimi ve alan seçiminin anlatıldığı grup çalışması şeklidir.

9 İş Arama Becerilerinin Geliştirilmesi; İŞKUR tarafından, eğitim kurumu, askeri birlikler, işyerleri, cezaevleri vb. yerlerde iş arama becerileri eğitimi ihtiyacı duyan gruplara iş arama becerilerinin geliştirilmesi eğitim verildiği grup çalışması türüdür.

9 Danışmanlık ve Kurum Hizmetlerinin Tanıtımı; eğitim kurumu, İŞKUR, meslek bilgi merkezleri, Milli Eğitim Bakanlığı rehberlik araştırma

merkezleri (RAM) vb. yerlerde gerçekleştirilen danışmanlık ve Kurum hizmetlerinin tanıtımının yapıldığı grup görüşmesi şeklidir.

9 Veli Toplantısı; okulda gerçekleşen, meslek seçiminin öneminin velilere anlatıldığı grup çalışmasıdır.

9 Rehber Öğretmenler; rehberlik ve araştırma merkezleri ile temasa geçilerek, rehber öğretmenlerden oluşacak gruplara yönelik iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri, okullarda yürütülen çalışmalar ile meslek ve eğitim bilgi dosyaları hakkında detaylı açıklamaların yapılabileceği grup toplantıları şeklinde olan çalışmadır.

9 Diğer Grup görüşmeleri; yukarıda belirtilmeyen gruplarla gerçekleştirilen çalışmalara diğer grup görüşmesi ile bu başlıklarda belirtilmeyen gruplarla gerçekleşen uygulamalardır.

Verilen hizmetin yasal dayanakları şöyle sıralanabilir:

Ulusal Dayanaklar:

 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 3/c maddesi: “... iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri vermek, verdirmek...”

 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 9/b maddesi: “ ... meslek ya da alan seçme aşamasında olan öğrencilere mesleki rehberlik hizmetleri sunmak, yetişkinlere iş ve meslek danışmanlığı hizmeti vermek, verdirmek,

 Türkiye İş Kurumu Görev Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliğinin 11/d. maddesi: “Meslek ya da alan seçme aşamasında olan öğrencilere mesleki rehberlik hizmetleri ile yetişkinlere iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri vermek, verdirmek.”

 Türkiye İş Kurumu Görev Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliğinin 11/e. maddesi: “Meslekler, mesleki eğitim yerleri ve çalışma hayatıyla ilgili bilgi kaynaklarını basılı, görsel ve işitsel olarak hazırlamak, hazırlatmak; bunları ihtiyaç sahiplerinin kullanımına sunmak,”

 Türkiye İş Kurumu Görev Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliğinin 11/f. maddesi: “İş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinde ölçme ve değerlendirme araçlarından yararlanılarak, iş arayanlara iş arama becerilerini artırıcı bilgiler verilmesini sağlamak,”

 Türkiye İş Kurumu Görev Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliğinin 23/f. Maddesi “Meslekler, mesleki eğitim yerleri ve çalışma hayatıyla ilgili bilgi kaynaklarını basılı, görsel ve işitsel olarak meslek danışma merkezinde ihtiyaç sahiplerinin kullanımına sunmak, iş ve meslek danışmanlığı hizmeti vermek,”

Uluslararası Dayanaklar:

 Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) tarafından onaylanmış olan İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması Hakkındaki 88 sayılı sözleşmenin 6. maddesinin “a/i” fıkrası, ” İş talebinde bulunanları tescil ve bunların mesleki vasıflarını, tecrübe ve arzularını not etmek, işe yerleştirilmeleri için onlara sualler sormak, icap ederse, bedeni ve mesleki kabiliyetlerini yoklamak, mahal varsa mesleki yöneltme, mesleki yetiştirme veya yeniden mesleki intibak hususlarında onlara yardımda bulunmak”

 Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) tarafından onaylanmış olan İnsan Kaynaklarının Değerlendirilmesinde Mesleki Eğitim ve Yönlendirmenin Yeri Hakkındaki 142 sayılı sözleşmenin 3/1 maddesi, “Her üye, tüm sakat ve özürlüler için hazırlanacak özel programlar da dahil olmak üzere, tüm çocuklara, gençlere ve yetişkinlere kapsamlı enformasyon sağlamak ve mümkün olan en geniş rehberlik amacıyla, istihdama ilişkin sürekli bilgi temini dahil mesleki rehberlik sistemlerini tedricen yaygınlaştırmak.”

 Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) tarafından onaylanmış olan İnsan Kaynaklarının Değerlendirilmesinde Mesleki Eğitim ve Yönlendirmenin Yeri Hakkındaki 142 sayılı sözleşmenin 3/2 maddesi ”Bu bilgi ve rehberlik, meslek seçimi, mesleki eğitim ve buna ilişkin öğrenim fırsatları, istihdam durumu ve istihdam beklentileri, meslekte yükselme imkanları, çalışma şartları, işte güvenlik, hijyen ve ekonomik, sosyal ve kültürel faaliyetlerin çeşitli sektörlerin çalışma hayatının diğer yönlerini ve tüm sorumluluk düzeylerini kapsayacaktır.

 Avrupa Sosyal Şartının 1.Bölümün 9. maddesi ”Herkes kişisel ilgi ve yetenekleri uyarınca bir mesleği seçmesine yardımcı olacak uygun mesleki yönlendirme imkanları hakkına sahiptir.”Avrupa Sosyal Şartının 2. Bölümün 1/4. maddesi, “Akit taraflar çalışma hakkının etkin bir biçimde kullanılmasını sağlamak üzere, uygun mesleğe yöneltme, eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerini sağlamayı ve geliştirmeyi taahhüt ederler” şeklinde ifade edilen esaslara dayanarak yürütmektedir.”