Mekan Kavramı

Mekan ‘kevn’ yani olmak kökünden türemiş bir kelimedir. Sözlükte ise mekan kavramı; insanı çevreden belli bir ölçüde ayıran ve içinde eylemlerini sürdürmesine elverişli olan boşluk, boşun olarak tanımlanmaktadır (Hasol, 2008).

Bir başka tanıma göre mekan, genel olarak insan yaşamının geçtiği ortam veya çeşitli eylemlerin yer aldığı bir sahne, araç ya da gereçtir. Bu tanıma bağlı olarak

mekan; bir peyzaj mimarı, bir mimar ya da kent plancısı için biçimlenen fiziki ortam yani yaratılacak bir değişken ya da düzenlenen alandır (Bekdemir, 2003).

Çok geniş anlamı içinde ele almak gerekirse mekan; bütün nesneleri çevreleyen ve kapsayan, belirlenmemiş bir yaygınlığı anlatır. Mekanın tanımladığımız doğal özellikleri dışında, ona insanların kazandırdığı karakteristikler de vardır. Mimari mekan, kentsel mekan, turistik mekan, ekonomik mekan, toplumsal mekan … vb. gibi. Farklı bir tanıma göre de; insanın içerisinde çeşitli yaşam işlevlerini, elverişli koşullarda sürdürebildiği ortama mekan denir (Dora, 2008).

Yani mekan bir bakıma var olmaktır. Evrende evel, somuttan soyuta çok geniş anlamda düşünülebilecek bu varoluş fiziki ve ruhsal yönleriyle insan içinde geçerlidir. Mekanla birlikte anlam kazanan diğer varlıklar gibi insan da mekanla bir bütün teşkil eder, mekanla anlam kazanır. Mimarlık ise; mekanın kavranıp çevrelenmesiyle ve bir kalıba sokulup biçimlenmesiyle varlık kazanmaktadır (Sever, 2008).

Mimaride mekan iç ve dış mekan olmak üzere iki başlık altında tanımlanmaktadır.

Fizik ve moral ortamı oluşturan iç mekan ile doğal mekanın birbirine olan geçiş ve girişimleri, iç-dış mekanların bütünleşmesine etken olur. Döşeme duvar ve tavanın dıştan içe ve içten dışa olan devamlılığı, algılama sınırlarını büyüterek, mimari oluşumda, iç- dış mekan bütünlüğünün kurulmasını sağlar (Seçer, 2006).

3.3.1. İç (kapalı) mekan

İç mekan binanın ruhu olan mekanın kendisidir. İçinde yaşadığımız oda veya salon bu mekanın bir parçasıdır, ona aittir, onunla beraberdir, ondan doğmadır. İçinde yaşanılan mekan bir bütün olarak bu şekilde düşünüldüğü zamandır ki, bu mekan mimarinin ta kendisidir (Yeşilkavak, 2007).

Ching’e göre ise iç mekan; nokta, çizgi, düzlem ve hacim gibi geometrik öğeler mekan mafsallandırmak ve tanımlamak amacıyla düzenlenebilir. Mimari ölçekte ise, bu ana öğeler yerini doğrusal kolon, kirişler, düzlemsel duvarlar, döşemeler ve çatılar haline gelirler. Bu kapsamda;

 Kolon; mekanda bir noktayı işaretler ve bu noktayı görünür kılar.

 İki kolon yan yana gelerek içinden geçebileceğimiz mekansal bir zar oluşturur.  Bir kiriş taşıyan kolonlar şeffaf bir düzlemin kenarlarını belirler.

 Opaka bir düzlem olan duvar, sınırları belli olmayan mekandan bir parçayı ayırır.

 Bir döşeme, zeminde sınırlar çizerek, mekanın alanını tanımlar.  Çatı örtüsü, altındaki mekan hacmi için korunak sağlar.

Sonuç olarak mimari tasarımda, bu öğeler, bir yapıya biçim vermek, içeriyi dışarıdan ayırmak ve iç mekanın sınırlarını belirlemek üzere düzenlenirler (Şekil 3.13.) (Chıng, 2004).

Şekil 3.13. İç mekanı tanımlayan öğeler (Chıng, 2004 )

İç mekan tasarımında önemli olan yapının işlevi, kullanıcı profili ve kullanıcı sayısıdır. Kullanıcının isteklerine ve ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla tasarlanan iç mekanda gerçekleşecek eylemler, mekanın işlevlere göre ayrılmasına neden olmaktadır. Bu kapsamda araştırma içerisinde ikincil konutlar mekansal açıdan ele alınmaktadır. İkincil konutlar iç mekan açısından incelendiğinde, salon, mutfak, yatak odası, ebeveyn yatak odası ve banyo- wc gibi her konutta bulunan mekanlardan oluştuğu görülmektedir.

İkincil konut iç hacminde bulunan mekanları kısaca tanımlamak gerekirse; Salon; oturma, dinlenme, konuk ağırlama, yemek yeme, tv seyretme gibi eylemlerin gerçekleştiği mekandır.

Mutfak; konutlarda yemek hazırlama, pişirme, depolama, yemek yeme ve servis gibi eylemlerin gerçekleştiği mekandır.

Yatak odası; uyuma, giyinme, dinlenme ve depolama gibi eylemlerinin gerçekleştiği mekandır.

Banyo-wc ise; içinde vücut temizliği ve sağlık bakımı için özel tesisatlar ve donanımlar gerektiren bağımsız odalardır (Neufert,1998).

3.3.2. Yarı açık mekan

Konutlarda yarı açık mekanlar, balkon ve teras gibi üstü örtülü, yan kısımları ise açık mekanlardan oluşmaktadır.

Balkon; bir binanın üst katlarından dışarıya doğru çıkmış, önü ve yanları korkulukla çevrili yer olarak tanımlanmaktadır (Hasol, 2008).

Teras ise; Oturup hava almaya yarayan, düz ve çevresi açık yüksekçe yer olarak tanımlanmaktadır (Hasol, 2008).

Yarı açık mekanların önemi, konutun bulunduğu bölgenin iklimsel özelliklerine ve konutun türüne göre değişmektedir.

3.3.3. Dış mekan

Dış mekan; sokaklarda, alanlarda, parklarda, bahçelerde, özetle insan yapıtlarının arasında kalan ve bunlarla sınırlanan mekandır (Hasol, 2008).

Bir başka tanıma göre, mimarın fiziki mekanın bir kısmını duvarlar ve tavanla kapatması sonucu meydana gelen 6 düzlemli mekana iç mekan, bunun dışında kalan 5 düzlemli ve üst yüzeyi bulunmayan hacme ise dış mekan adı verilmiştir. Dış mekan için genel bir tanım yapılması gerekirse, yapılanmış çevre dışında kalan mekanlar “dış mekan” olarak adlandırılabilir. Dış mekanlar, binaların dışında kalan, bina dış duvarları, yeşil doku ya da başka elemanlarla sınırlanmış açık mekanlardır (Bekdemir, 2003).

Mekan ayrımlarına bakıldığında iç mekan ve dış mekan arasında yapı bakımından oldukça büyük farklar vardır. İç mekanın aksine, dış mekan daha geniş ve biçim olarak da daha serbesttir (Bekdemir, 2003).

İç mekan sadece konut kullanıcısına özel mekanlardan oluşurken, dış mekan sosyal donatı alanlarından ve ortak kullanım alanlarından oluşmaktadır. Araştırma kapsamında ele aldığımız ikincil konut yerleşkeleri; havuz, spor alanları, çocuk oyun alanı, otopark vb. dış mekanlardan oluşmaktadır.

Ortak mekanlar, tarihsel süreç içinde bireysel ve toplumsal yaşamın sürdürülmesi ve niteliği açısından önemli rol oynamış, insanların çeşitli fiziksel ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik işlevler üstlenmiştir (Uzun, 2001)

Dış mekanlar insanları birbirine yaklaştıran ve sosyal ilişkileri güçlendiren alanlardır. İnsanların iletişim kurmasını ve paylaşımını sağlayan bu mekanlar, insanların yeni arkadaşlıklar kurmasına ve mevcut arkadaşlıklarını güçlendirmesine ortam sağlamaktadır.

4. ARAŞTIRMA ALANI İÇERİSİNDE TURİZMİN GELİŞİMİNE BAĞLI