Mart ayı analiz bulguları - Sakarya ili içme suyu şebekesinin su kalitesinin araştırılması

Tablo 5.9. Mart ayı analiz bulguları

Noktalar pH Serbest klor (mg/L) Klorür (mg/L) Toplam klor (mg/L)

S1 7,2 0,1 60 3,0 S2 7,4 0,5 60 0,6 S3 7,4 1,0 60 3,0 S4 7,4 0,5 60 1,0 S5 7,4 1,5 60 3,0 S6 7,2 1,0 60 1,5 S7 7,2 0,1 30 1,5 S8 6,8 1,5 30 3,0 S9 7,0 1,0 30 3,0 S10 7,0 0,1 60 1,0 S11 7,0 0,1 30 0,3 S12 6,8 0,1 30 0,3 S13 7,2 0,1 30 0,3 S14 7,0 1,0 30 3,0 S15 7,4 1,0 60 3,0 S16 7,0 1,0 60 3,0 S17 7,2 1,0 60 1,5

Mart ayı pH, serbest klor, klorür ve toplam klor analiz sonuçları Tablo 5.9.’da belirtilmiştir. pH değerlerinin noktalara göre dağılımları Şekil 5.21.’de, serbest klor değerlerinin noktalara göre dağılımı Şekil 5.22.’de, klorür değerlerinin noktalara göre dağılımı Şekil 5.23.’de ve toplam klor değerlerinin noktalara göre dağılımı Şekil 5.24.’de gösterilmiştir.

Şekil 5.21. Mart ayı pH değerlerinin noktalara göre dağılımı

Mart ayında pH değerlerinin noktalara göre değişimi Şekil 5.21.’de gösterilmiştir. En düşük değerlere S8 ve S12 noktalarında, en yüksek değere S2, S3, S4, S5 ve S15 noktalarında rastlanmıştır. pH değerleri 6,8-7,6 arasında farklılık gösteririken, değerlerin TS 266 standartlarına (6,5-9,2) uygun olduğu görülmüştür.

Şekil 5.22. Mart ayı serbest klor değerlerinin noktalara göre dağılımı

Serbest klor miktarlarının noktalara göre değişimi Şekil 5.22.’de gösterilmiştir. En yüksek değere S5 ve S8 noktasında rastlanmıştır. Bu noktada bakiye klor miktarının TS 266 sınır değerlerinin üstünde olduğu görülmüştür. Bu durumun şebeke

6,5 6,6 6,7 6,8 6,9 7 7,1 7,2 7,3 7,4 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 pH Numune Noktaları 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 Serbest K lo r (m g /L ) Numune Noktaları

standartlarının sağlanması nedeniyle kullanılan yüksek klor miktarları nedeniyle oluştuğu düşünülmüştür.

En düşük değerlere S1, S7, S10, S11, S12 ve S13 noktalarında rastlanmıştır.Bu noktalarda sonuçların TS 266 alt sınır değeri olan 0,1 mg/L’ye yakın olduğu gözlenmiş olmakla birlikte şebeke standartlarını sağlamak için yeterli olduğu görülmüştür.

Şekil 5.23. Mart ayı klorür değerlerinin noktalara göre dağılımı

Klorür miktarlarının noktalara göre değişimi Şekil 5.23.’de gösterilmiştir. Tüm noktalardan alınan örneklerde klorür değeri 30-60 mg/L arasında değişiklik göstermiştir.

TS 266 standartlarına göre kabul edilebilir maksimum klorür konsantrasyon değeri 600 mg/L olmakla birlikte, örnekleme noktalarındaki bulgular bu değerin oldukça altındadır. Bu sebeple numune alınan tüm noktalarda klorür değerlerinin standart değerleri sağladığı belirlenmiştir.

0 10 20 30 40 50 60 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 K lo rür (m g/L ) Numune Noktaları

Toplam klor miktarlarının noktalara göre değişimi Şekil 5.24.’de gösterilmiştir. En düşük toplam klor değerlerine S2, S11, S12 ve S13 noktalarında rastlanmıştır. Bu noktalarda sonuçların TS 266 alt sınır değeri olan 0,1 mg/L’ye yakın olduğu gözlenmiş olmakla birlikte şebeke standartlarını sağlamak için yeterli olduğu düşünülmüştür.

Şekil 5.24. Mart ayı toplam klor değerlerinin noktalara göre dağılımı

En yüksek toplam klor değerlerine S1, S3, S5, S8, S9, S14, S15 ve S16 noktalarında rastlanmıştır. Bu noktalarda toplam klor miktarlarının TS 266 sınır değerlerinin üstünde olduğu bu durumun yine şebeke standartlarının sağlanması nedeniyle kullanılan yüksek klor miktarları nedeniyle oluştuğu düşünülmüştür.

Mart ayı için mikrobiyolojik analiz sonuçları Tablo 5.10.’da gösterilmiştir. Alınan numunelerden S11 ve S12 noktasında koliform bakteri tespit edilmiştir. Daha önce mikrobiyolojik kirlilik görülen 3 nokta ile birlikte tespit edilen koliform ve E. coli miktarları Şekil 5.25.’de gösterilmiştir.

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 T o pla m k lo r (m g /L ) Numune Noktaları

Tablo 5.10. Mart ayı mikrobiyolojik analiz sonuçları

Nokta Toplam koliform (KOB/100 mL) E. coli (KOB/100 mL)

S1 - - S2 - - S3 - - S4 - - S5 - - S6 - - S7 - - S8 - - S9 - - S10 - - S11 8 0 S12 14 0 S13 - - S14 - - S15 - - S16 - - S17 - -

Şekil 5.25. Mart ayında tespit edilen koliform ve E. coli miktarları

Karasu ilçesinde alınan S11 ve S12 no’lu numunelerde toplamda 22 KOB/100 mL koliform bakteri tespit edilmiş, E. coli bakterisi varlığı belirlenmemiştir.Diğer aylarda olduğu gibi bu iki noktada varlık gösteren mikrobiyolojik kirlilik sebebiyle kullanılan suların sağlıklı ve güvenilir sular olmadığı su kalitesinde sorunlar olduğu

0 2 4 6 8 10 12 14 S11 S12 S13 K O B /1 0 0 m L

düşünülmüştür.İlçede var olan kaynakların, kuyu sularının (sondaj) kullanılıyor olmasının veya yeterice korunamayan suların kontamine olma ihtimalinin bu sonuçlarda belirleyici olduğu düşünülmüştür.

Alınan diğer numunelerde analizi yapılan bakterilere rastlanmamıştır. Yapılan dezenfeksiyon işleminin yeterli olduğu ve halk sağlığı açısından bir tehlikenin bulunmadığı düşünülmüştür.

5.6. Nisan ayı analiz bulguları

Nisan ayı pH, serbest klor, klorür ve toplam klor analiz sonuçları Tablo 5.11.’de belirtilmiştir. pH değerlerinin noktalara göre dağılımları Şekil 5.26.’da, serbest klor değerlerinin noktalara göre dağılımı Şekil 5.27.’de, klorür değerlerinin noktalara göre dağılımı Şekil 5.28.’de ve toplam klor değerlerinin noktalara göre dağılımı Şekil 5.29.’da gösterilmiştir.

Tablo 5.11. Nisan ayı analiz bulguları

Noktalar pH Serbest klor (mg/L) Klorür (mg/L) Toplam klor (mg/L)

S1 7,2 0,5 60 1,5 S2 7,4 0,1 30 0,3 S3 7,6 0,1 60 0,6 S4 7,4 0,1 30 0,3 S5 7,2 1,0 30 1,5 S6 7,4 0,5 60 3,0 S7 7,2 0,1 30 1,0 S8 6,8 0,5 30 3,0 S9 7,4 0,3 30 3,0 S10 7,0 1,0 60 1,5 S11 7,0 0,1 30 0,3 S12 6,8 0,1 30 0,3 S13 7,0 0,1 30 0,3 S14 7,4 0,5 30 3,0 S15 7,4 0,5 60 1,5 S16 7,0 1,0 30 1,5 S17 7,2 1,0 60 1,5

Şekil 5.26. Nisan ayı pH değerlerinin noktalara göre dağılımı

Nisan ayında pH değerlerinin noktalara göre değişimi Şekil 5.26.’da gösterilmiştir. En düşük değerlere S8 ve S12 noktalarında, en yüksek değere S3 noktasında rastlanmıştır.pH değerleri 6,8-7,6 arasında farklılık gösteririken, değerlerin TS 266 standartlarına (6,5-9,2) uygun olduğu görülmüştür.

Şekil 5.27. Nisan ayı serbest klor değerlerinin noktalara göre dağılımı

Serbest klor miktarlarının noktalara göre değişimi Şekil 5.27.’de gösterilmiştir. En yüksek değere S5, S10, S16 ve S17 noktalarında rastlanmıştır. Bu noktalarda bakiye

6,4 6,6 6,8 7 7,2 7,4 7,6 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 pH Numune Noktaları 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 Serbest K lo r (m g /L ) Numune Noktaları

klor miktarının TS 266 sınır değerlerinin üstünde olduğu görülmüştür. Bu durumun şebeke standartlarının sağlanması nedeniyle kullanılan yüksek klor miktarları nedeniyle oluştuğu düşünülmüştür.

En düşük değerlere S2, S3, S14, S7, S11, S12 ve S13 noktalarında rastlanmıştır.Bu noktalarda sonuçların TS 266 alt sınır değeri olan 0,1 mg/L’ye yakın olduğu gözlenmiş olmakla birlikte şebeke standartlarını sağlamak için yeterli olduğu görülmüştür.

Şekil 5.28. Nisan ayı klorür değerlerinin noktalara göre dağılımı

Klorür miktarlarının noktalara göre değişimi Şekil 5.28.’de gösterilmiştir. Tüm noktalardan alınan örneklerde klorür değeri 30-60 mg/L arasında değişiklik göstermiştir.

TS 266 standartlarına göre kabul edilebilir maksimum klorür konsantrasyon değeri 600 mg/L olmakla birlikte tüm noktalarda klorür değerlerinin standart değerleri sağladığı belirlenmiştir. 0 10 20 30 40 50 60 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 K lo rür (m g/L ) Numune Noktaları

Şekil 5.29. Nisan ayı toplam klor değerlerinin noktalara göre dağılımı

Toplam klor miktarlarının noktalara göre değişimi Şekil 5.29.’da gösterilmiştir. Nisan ayında en düşük toplam klor değerlerine S2, S4, S11, S12 ve S13 noktalarında rastlanmıştır. Bu noktalarda sonuçların TS 266 alt sınır değeri olan 0,1 mg/L’ye yakın olduğu gözlenmiş olmakla birlikte şebeke standartlarını sağlamak için yeterli olduğu görülmüştür.

En yüksek toplam klor değerlerine S6, S8, S9 ve S14 noktalarında rastlanmıştır. Bu noktalarda toplam klor miktarlarının TS 266 sınır değerlerinin üstünde olduğu bu durumun şebeke standartlarının sağlanması nedeniyle kullanılan yüksek klor miktarları nedeniyle oluştuğu düşünülmüştür.

Nisan ayı için mikrobiyolojik analiz sonuçları Tablo 5.12.’de gösterilmiştir. Alınan numunelerden S11 ve S12 noktasında koliform bakteri ve E. coli tespit edilmiştir. Daha önce mikrobiyolojik kirlilik görülen 3 nokta ile birlikte tespit edilen koliform ve E. coli miktarları Şekil 5.30.’da gösterilmiştir.

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 T o pla m K lo r (m g /L ) Numune Noktaları

Tablo 5.12. Nisan ayı mikrobiyolojik analiz sonuçları

Nokta Toplam koliform (KOB/100 mL) E. coli (KOB/100 mL)

S1 - - S2 - - S3 - - S4 - - S5 - - S6 - - S7 - - S8 - - S9 - - S10 - - S11 20 2 S12 30 0 S13 - - S14 - - S15 - - S16 - - S17 - -

Şekil 5.30. Nisan ayında tespit edilen koliform ve E. coli miktarları

0 5 10 15 20 25 30 S11 S12 S13 K O B /1 0 0 m L

Karasu ilçesinde alınan S11 ve S12 no’lu numunelerde toplamda 50 KOB/100 mL koliform bakteri ve 2 KOB/100 mL E. coli bakterisi varlığı belirlenmiştir.Bu iki noktada varlık gösteren mikrobiyolojik kirlilik sebebiyle kullanılan suların sağlıklı ve güvenilir sular olmadığı su kalitesinde sorunlar olduğu düşünülmüştür.Yine ilçede var olan kaynakların kullanılıyor olmasının kontamine bu sonuçlarda belirleyici olduğu düşünülmüştür.

BÖLÜM 6. SONUÇ

Bu sonuçlara göre, pH değerleri 6,8-7,6 arasında farklılık gösteririken, değerlerin TS 266 standartlarına (6,5-9,2) uygun olduğu görülmüştür. Tüm noktalardan alınan örneklerde klorür değeri 30-60 mg/L arasında değişiklik göstermiştir. TS 266 standartlarına göre kabul edilebilir maksimum klorür konsantrasyon değeri 600 mg/L olmakla birlikte tüm noktalarda klorür değerlerinin standart değerleri sağladığı belirlenmiştir.

Bir çok noktada bakiye klor miktarının TS 266 sınır değerlerinin üstünde olduğu görülmüştür. Bu durumun şebeke standartlarının sağlanması nedeniyle kullanılan yüksek klor miktarları nedeniyle oluştuğu düşünülmüştür.Serbest klor miktarına diğer noktalarda birbirine yakın miktarlarda rastlanırken değerlerin TS 266 standardına göre şebeke standartlarını sağlamak için yeterli olduğu görülmüştür.

Birçok noktada toplam klor miktarlarının TS 266 sınır değerlerinin üstünde olduğu bu durumun şebeke standartlarının sağlanması nedeniyle kullanılan yüksek klor miktarları nedeniyle oluştuğu düşünülmüştür. S11, S12 ve S13 noktalarında sonuçların TS 266 alt sınır değeri olan 0,1 mg/L’ye yakın olduğu gözlenmiş olmakla birlikte şebeke standartlarını sağlamak için yeterli olduğu düşünülmüştür.

Çalışmamızda 102 numunenin 17’sinde (%15) koliform bakteri tespit edilmiş, 85’inde (%15) koliform bakteriye rastlanmamıştır. Koliform tespit edilen örneklerin 5’inde (%5) E. coli bakterisi tespit edilmiştir.

Numune alınan ilçeler açısından değerlendirme yapılırsa, Sakarya İli Adapazarı, Serdivan, Söğütlü ve Ferizli İlçelerinden alınan numunelerde içme sularının, ülkemiz

için öngörülen içme suyu standartlarına uygun olduğu belirlenmiştir. Kullanılan dezenfeksiyon yönteminin ise yeterli olduğu tespit edilmiştir.

Adapazarı, Serdivan, Söğütlü ve Ferizli ilçelerinden alınan numunelerde, şebekede bulunması gereken bakiye klor miktarının yeterli olduğu gözlenmiştir. Mikrobiyolojik analiz sonuçlarına göre koliform bakteriye rastlanmamıştır. Yapılan dezenfeksiyon işleminin etkili olduğu ve şebeke sisteminde herhangi bir sorun olmadığı düşünülmüştür.

Kuzey kesimdeki Kaynarca İlçesinden alınan numunelerin bir kısmında mikrobiyolojik olarak bazı dönemlerde E. coli bakterisine rastlanmıştır. İnsan sağlığı için olumsuz durumlar oluşturabilecek olan bu durumun nedeni olarak, şebekeye sızıntı olabilme ihtimali üzerinde durulmuştur. Şebekenin eski olması veya inşasında yapılan hatalar nedeniyle şebeke sularına sızıntı olabilmektedir. Şebeke uzunluğu nedeniyle ara klorlama istasyonlarının kurulması, şebekeye bulaşma olmasını engellemek için sızdırmaz özellikte boruların kullanılması ve bakımlarının düzenli aralıklarla yapılması gerekmektedir.

Karasu ilçesinden alınan numunelerde yapılan analiz sonuçlarında görülen koliform bakteri ve E. coli bakterisi sebebi ile su kalitesinin düşük olduğu belirlenmiştir. İçme ve kullanma suyu olarak var olan kaynakların ve ihtiyaca göre derin kuyulardan (sondaj) temin edilen suların kullanıyor olmasının su kalitesi için sorun oluşturduğu ve toplum sağlığını tehdit ettiği düşünülmüştür.

Bölgede dezenfeksiyon işleminin ardından kullanılan şebeke sularının kaliteli ve sağlık açısından güvenilir olduğu fakat arıtım yapılmadan doğrudan kullanılan kaynak sularının sıkıntı yarattığı belirlenmiştir.

İçme ve kullanma sularında bulunan bu değerler göz ardı edilmemeli özellikle kuzey kesimdeki ilçelerde gerekli önlemler alınmalıdır. İlçede en kısa sürede güvenilir su temini sistemlerinin oluşturulması için yetkili kuruluşların, alt yapı çalışmalarını planlamaları ve belirli aralıklarla kontrollerini yapmaları sağlanmalıdır.

KAYNAKLAR

Acehan, G. 2007. İçme sularının mikrobiyolojik kirlenme potansiyelinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Alioğlu, S. 2006. İzmit Kenti içme suyu dağıtım şebekesindeki kirliliğin incelenmesi. Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Anonim, 1991. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği: Numune alma ve analiz metotları tebliği. Resmi Gazete No:20748.

Anonim, 1997. Sular-İçme ve Kullanma Suları, TS-266, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.

Anonim, 2005. İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik. 25730 sayılı Resmî Gazete, Ankara.

Anonim, 2015. http://www.ketsaritim.net/ Erişim Tarihi:05.07.2016.

Anonim, 2016. Sakarya. Sakarya Valiliği, http://www.sakarya-saski.gov.tr, Erişim Tarihi:15.03.2016.

Ashbolt, N. J. 2004. Microbial contamination of drinking water and disease out comes in developing regions. Toxicology, 198(1), 229-238.

Ayyıldız, N. 1998. Samsun Kenti içme ve kullanma suyunun arıtma tesisi ve şebeke boyunca kalite değişiminin incelenmesi. On dokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Çil, O. Ş. 2004. Aksaray Melendiz Çayı Ilısu-Kızılkaya sularının fiziko-kimyasal özellikleri ve çevresel etkilerin incelenmesi. Niğde Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Çoban, F. 2006a. Hazar Gölü su kalitesinin araştırılması. Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Çoban, F. 2006b. Hazar Gölü su kalitesinin araştırılması. Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Dombaycı, K. 2009. Erzurum İli içme suyunun bazı fiziksel ve kimyasal kalite parametreleri bakımından izlenmesi ve değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Dunling, W. A. N. G., & FIESSEL, W. 2008. Evaluation of media for simultaneouse numeration of total coliform and Escherichia coli in drinking water supplies by membrane filtration techniques. Journal of Environmental Sciences, 20(3), 273-27.

Kemiksiz, A. T. 1999. Bursa İli içme suyu şebekesinde mikrobiyolojik kalite ve Yersinia enterocolitica'nın araştırılması. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Karadirek, İ. E. 2014. İçme suyu dağıtım şebekelerinde serbest bakiye klor konsantrasyonlarının deterministik ve veriye dayalı modelleme teknikleri kullanarak yönetimi. Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Doktora Tezi.

Liu, J., Liu, Q., & Yang, H. 2015. Assessing water scarcity by simultaneously considering environmental flow requirements, water quantity, and water quality. Ecological Indicators, 60, 434-441.

Nedachin, A. E., Artemova, T. Z., Dmitrieva, R. A., Doskina, T. V., Talaeva, I., Ivanova, L. V., ... & Anganova, E. V. 2004. [Problems of epidemic safety of drinking water use by the population of Russia]. Gigiena i sanitariia, (6), 14-18. Nemade, P. D., Kadam, A. M., & Shankar, H. S. 2009. Removal of iron, arsenic and coliform bacteria from water by novel constructed soil filter system. Ecological Engineering, 35(8), 1152-1157.

Özdemir Doğan, F.A. 2003. Sivas İli içme sularının koliform bakteriler açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Rice, E. W., Clark, R. M., & Johnson, C. H. 1999. Chlorine inactivation of Escherichia coli O157: H7. Emerging Infectious Diseases, 5(3), 461.

Soller, J. Embrey, M. Tuhela, L. Ichida A, Rosen J. 2010. Risk-based evaluation of Escherichia coli monitoring data from undisinfected drinking water. Journal of Environmental Management, 91, 2329-2335.

Sönmez, F. Y. 2015. Karmuç Çayı Su Kalitesinin İzlenmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

Yıldız, N. 1996. Şanlıurfa içme suyu sisteminin kalite kontrol parametreleri açısından incelenmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.

ÖZGEÇMİŞ

Eda Nihan Tanas, 06.06.1987’de Balıkesir’de doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Balıkesir’de tamamladı. 2005 yılında Şehit Mehmet Gönenç Lisesi’nden mezun oldu. 2005 yılında başladığı Sakarya Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü’nü 2009 yılında bitirdi. 2011 yılında Sakarya Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü’nde yüksek lisans eğitimine başladı. Yüksek lisans eğitimine Sakarya Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü’nde devam etti.

Belgede Sakarya ili içme suyu şebekesinin su kalitesinin araştırılması (sayfa 55-71)