Malzeme ve Yapım Tekniği :

Geleneksel Türk Evleri’nin yapım yöntemlerine bakıldığında, Türk Evlerinde ana malzeme taş ve ahşap, yapım yöntemi olarak da ahşap çatkı araları kerpiç dolgu şeklinde olan “hımış” tekniği seçilmiştir63_{. Darkale evlerinde de zemin katlarda yığma} taş, üst katlarda da ahşap karkas sistem görülmektedir. Taş duvarlar arasına yatay olarak atılan ahşap hatıllar yapılara esneklik katar. Duvar harcı ve sıva olarak da çorak denilen salt toprakla yapılmış çamur kullanılmıştır 64_{. Kaba yontu taşlar ile oluşturulan}

62

S.Gülçin BOZKURT, “19.yy’da Osmanlı Konut Mimarisinde İç Mekan Kurgusunun Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi”, Journal of the Forestry, İstanbul University 2013,62(2):37-70.,s.57. 63

Ali, ERGÜN-Erşan, ÇAVDAR., “Geleneksel Balıkesir Dursunbey Evleri’nde Yapım Teknolojileri ve Malzeme Kullanımları”, BAÜ Fen. Bil.Enst.Dergisi, C:12(2), 1-11, 2010, s.2.

64

Figen, AKPINAR., “Bir Yerel Koruma Çabasının Öznesi Olarak Darkale Köyü”, Ege Mimarlık

92 beden duvarları bazen kapalı avluyu meydana getiren birinci katı, bazen de açık avlunun bir insan boyunu aşan duvarlarını oluşturur. İslam’daki mahremiyet anlayışına ters düşmeyecek şekilde avlu duvarlarında herhangi bir açıklık bulunmaz. Zemin katta ahşap taşıyıcıların da kullanılması ile bağdadi tarzı duvarları olan birinci ve ikinci katlara geçilir. Üst katlarda merdiven, döşeme ve bütün doğramalarda görülen ahşap kullanımı ağırlık kazanmıştır. Bitişik nizam inşa edilen konutlarda taş duvarlar konut sınırlarını üst katlarda da temsil ederken, iç bölümlerdeki oda bölümlenmelerinde bağdadi teknik görülmektedir. Bağdadi duvarlar ayrıca cumba gibi öğelerde ve köşk odaların cephelerinde de tercih edilmiştir. Taş beden duvarları günümüzde genelde sıvasız iken üst katlarda sıvalı duvarlar hakimdir. Sıva, saman katkılı bir harçtan oluşmaktadır. Cumbalı örneklerden birinin üst katında ise (Resim-58/889 parsel) dış cephede ahşap kaplama görülür.

Duvarlar

Kagir olan Darkale’deki konutlarda, kaba yontu taşlar ile örülmüş beden duvarları sağlam bir temel oluşturur. Zemin kat seviyesinde görülen bu ana taşıyıcı duvarlar moloz taş duvarlardır. Duvarlar arasına yatay olarak yerleştirilen hatıllar ile yapılara esneklik kazandırılmıştır. Duvarların avlu seviyesine kadar olan bölümleri sıvasız, birinci ve ikinci katlar ise genellikle sıvalıdır. Taş beden duvarları üzerindeki bölümler bağdadi tekniğinde inşa edilmiştir. Bu teknik daha çok üst katlardaki mekan bölümlenmelerinde kendini gösterir. Günümüzde saman katkılı dış sıvaların dökülmesiyle açıkça gözlemlenen bağdadi, ahşap iskelet yapılarda dikme aralarının sık aralıklı çıtalarla kaplanarak üstlerinin sıvanması ile oluşmaktadır65

. Ancak Darkale’de nadir de olsa tamamen ahşap çatkılarla oluşturulan sıvasız duvarlar da görülür (bkz. Hacı Hafızlar Evi,889 parsel). Ahşap kaplama daha çok evlerin belirli yerlerinde, cumbalarında, poyraz veya yangın duvarlarında, bazen de köşklerde uygulanmıştır. 18. yy sonlarından itibaren bu yapı tarzının genelleşmesi, bir bakıma yapı tekniğinin fakirleşmesinden, yapı süresinin kısaltılma arzusundan ötürüdür 66

.

65

M.,SÖZEN-U.,TANYELİ., Sanat Kavram Ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1996,s.33. 66

93

Döşemeler

Avlu zeminleri doğal taş döşeme zeminli olup, sonradan müdahale edilmiş olan bazı örneklerde şap dökülenleri de mevcuttur. Taşıyıcılar ahşap sütunlardan oluşmaktadırlar ve kalın çam ağaçlarından elde edilmişlerdir. Üst katların zemin döşemeleri ile yapılardaki bütün doğramalarda da yine ahşap malzeme kullanılmıştır. Kapı, pencereler, tavan ve taban döşemeleri de ahşap malzemedendir.

Kapı ve Pencereler

Avlu kapıları iki kanatlı ve ahşap malzemedendir. Arkalarında “fili” denilen kapıyı kilitlemeye yarayan ince uzun demir aksamları vardır. Ön yüzler genellikle sade olmakla birlikte bazı kapılarda metal düğmelidir. Yaşam alanları olan odaların bulunduğu üst katlara girişi sağlayan kapılar ise tek kanatlıdırlar. Bu kapılar bazen dışarıdan taş basamaklar ile yükseltilirken bazen de kot farkından dolayı herhangi bir basamağa ihtiyaç kalmadan direkt olarak üst katlara açılabilirler.

Üst katlardaki oda kapılarının en gösterişli olanları ise geometrik desenli olanlarıdır. Kündekari tekniğindeki bu kapılar bazen tablalı da olabilir. Üst bölümleri kemerli olan kapılar ile birlikte bir örnekte de gülbezek motifleri görülmektedir (bkz. Macarlar Evi-866 parsel) . Kataloğumuzdaki tek bir örnekte karşılaştığımız Asar-ı Atika damgalı kapı ise tablalı olan örneklerdendir (bkz. Yağcılar Evi,851 Parsel) . Bu konutta, birinci katta üç oda bulunmasına rağmen diğer kapılar damgasızdır.

Pencereler sofada giyotin örneklerden oluşur. Genellikle çok bölmelidirler. Bazı bölümleri sabittir. Oda pencereleri ise bazen niş içerisinde yer almaktadır. Ahşap şebekeli olanları vardır. Özellikle köşk odalarındaki pencerelerde hem ahşap şebeke hem de ahşap kafesler görülür. Ara kat odalarının bazı pencereleri de dışarıdan ahşap kepenklidir. Yine köşk odalarının dış cephedeki pencere pervazları ahşap profillidir ve düşey dikdörtgen formlu bu ikiz pencereler cephelere hareketlilik katar.

94

Merdivenler

Konumları genellikle sofanın önünde olan merdivenler bazen de sofanın içinde veya uygun bir kat mahallindedir. Başlangıçta kagir bir binek taşı yer alır67. Üst katlar ile alt kat arasındaki bağlantıyı sağlayan ahşap merdivenler Darkale’de genellikle iki kollu olarak yapılmışlardır. Bazı evlerde ise döner merdiven şeklinde ahşap rıhtlı, bir kenarı duvara yaslanmış, diğer kenar ise ahşap korkuluk ile kapatılmıştır.

Çatılar

Üst örtüler kırma çatı şeklindedir. Çatı saçakları bazı evlerde süslemelidir. Çatıyı taşıyacak ana direkler yaklaşık 2 m aralıklarla koyulur. Bazı evlerde odaların üzeri toprak damlı iken, sonraları çatı iskeleti genişletilerek toprak damlar da çatı ile örtülmüş ve alaturka kiremit ile kaplanarak kırma çatıya dönüştürülmüştür. Bu uygulamanın özellikle 1930’lu yıllardan sonra, toprak damların bakımı zor olduğu için tercih edildiği köy muhtarı Mustafa Güven tarafından dile getirilmiştir.