Malzeme Stüdyosu’nun gerekliliği

Tez araştırması kapsamında belirlenen örneklem endüstriyel tasarım bölümleri ziyaret edilmiş, bölümlerdeki malzeme dersi yürütücülerine anket ve röportaj uygulamaları yapılmıştır. Anket soruları malzeme derslerinin içeriksel, mekansal özellikleri ve ders yürütücülerinin malzeme dersi üzerindeki tespitleri üzerine yapılandırılmıştır. Diğer yandan nitel bilgiler elde etmek adına görüşülen ders yürütücüleri ile malzeme dersi üzerine yapılandırılmış röportajlar gerçekleştirilmiştir. Araştırma örnekleminde bulunan endüstriyel tasarım bölümlerindeki tüm malzeme dersi yürütücüleri anket ve röportaj uygulamalarına katılmıştır (n=9).

Anket kapsamında sorulan sorular kendi içlerinde beş gruba ayrılmıştır. Bu gruplar şu şekildedir:

 Malzeme dersinin uygulanış yöntemleri üzerine tespitler

 Malzeme dersinin içeriğine ait tespitler

 Malzeme dersinin diğer ders içerikleri ile ilişkileri üzerine tespitler

 Ders yürütücülerinin malzeme dersi üzerine tespitleri

 Malzeme dersi üzerinden mekana dair tespitler

Gerçekleştirilen anket sonucunda elde edilen verilere göre malzeme dersinin uygulanış yöntemlerine ilişkin sonuçlar Çizelge 4.3’te görülmektedir. Grafiğe göre malzeme derslerinin beş üniversitede uygulama ağırlıklı yürütülmediği görülmektedir. Yalnızca üç katılımcı derslerin pratik ağırlıklı verildiğini ifade etmiştir. Malzeme dersinde yaparak öğrenme metodolijisini altı üniversite kullanırken tüm üniversiteler (9) derste görerek öğrenme metodolojisini kullandığını belirtmiştir. Grafikten yola çıkarak katılımcı üniversitelerin malzeme derslerini çoğunlukla teorik bir şekilde, görsel sunuşlar üzerinden yürüttüğü sonucuna varılabilir.

105

Çizelge 4.1. Malzeme dersinin uygulanış yöntemleri üzerine tespitler

Endüstriyel tasarım eğitimi proje dersi bünyesinde gerçekleştirilen endüstriyel tasarım projeleri temeli üzerine yapılandırılmıştır. Tasarım öğrencileri çeşitli dersler ile öğrendikleri tasarım faktörleri hakkında bilgileri proje dersleri içerisinde harmanlayarak endüstriyel ürün tasarlama deneyimi kazanmaktadırlar. Malzeme seçim süreci, endüstriyel ürün tasarlama sürecinin aşamalarından biri olarak kabul edilmektedir (Karana, 2010; Kesteren, 2008a; Ashby ve Johnson, 2010). Dolayısıyla anket içerisinde malzeme dersinin endüstriyel tasarım eğitimi ve proje dersleriyle olan ilişkisi sorgulanmıştır. Endüstriyel tasarım bölümlerinde verilen malzeme derslerinin, bölüm içerisinde verilen proje dersi ve endüstriyel tasarım eğitimi ile ilişkilerine dair sonuçlar Çizelge 4.2’deki grafikte görülmektedir. Katılımcıların büyük bir kısmı (6) malzeme dersi ile proje dersi arasında doğrudan bir ilişki bulunduğunu öne sürmüştür. Dahası katılımcıların %66 sı malzeme dersinin proje dersiyle paralel yürütüldüğünü belirtmiştir. Malzeme dersi ile proje dersi arasında dolaylı bir ilişki olduğunu savunanların sayısı altıdır. Öyleyse malzeme dersinin proje dersi ile doğrudan veya dolaylı yoldan bir ilişkisi bulunduğu çıkarımı yapılabilir. Ancak katılımcıların %88 i malzeme dersi çıktıları ile proje dersi çıktılarının birlikte hazırlanmadığını belirtmiştir. Dolayısıyla malzeme dersi ile proje dersinin birbiri ile ilişkili olduğu, ancak derslerin birlikte kurgulanmadığı sonucuna varılabilir.

106

Katılımcıların tamamı (9) malzeme dersinin endüstriyel tasarım eğitimi ile doğrudan bir ilişkisi bulunduğunu ifade etmiştir. Öte yandan katılımcıların yarıya yakını (%44) malzeme ders içeriğinin endüstriyel tasarım eğitimi ile dolaylı bir ilişkisi bulunmadığını belirtmiştir. Malzeme ders içeriğinin endüstriyel tasarım eğitimi ile doğrudan bir ilişkisinin bulunduğunun tüm katılımcılar tarafından ifade edilmesi, dersin endüstriyel tasarım eğitimi içerisindeki önemini gösteren diğer bir destekleyici sonuçtur. Bu bağlamda önerilen Malzeme Stüdyosu aracılığı ile elde edilebilecek verimlilik artışının doğrudan endüstriyel tasarım eğitimine olumlu katkı yapacağı sonucuna ulaşılabilir.

Çizelge 4.2. Malzeme dersinin diğer ders içerikleri ile ilişkileri üzerine tespitler

107

Zuo (2010) endüstriyel tasarım içerisindeki malzeme seçim sürecinin oldukça kompleks bir yapıda olduğunu belirtmiştir. Zuo’nun araştırmasında bahsedilen kompleks yapıyı oluşturan faktörlerden yola çıkılarak anket katılımcılarına malzemelerin algısal, teknik, üretimsel, ekonomik, ekolojik, kültürel ve estetik özelliklerinin ders kapsamında ne ölçüde yer verildiğiyle ilgili sorular sorulmuştur. Malzeme dersi içeriği hakkında elde edilen veriler Çizelge 4.3’te gösterilmektedir. Elde edilen sonuçlara göre malzeme derslerinde algısal, teknik, üretimsel ve estetik özellikler yeterli derecede ele alınmaktadır. Ders içeriğinde ekonomik ve ekolojik özelliklerin yeterince ele alındığına katılanların sayısı düşmektedir. Katılımcıların üçte biri (3) malzeme dersleri kapsamında malzemelerin kültürel özelliklerine yeterli derecede değinmediklerini ifade etmiştir.

Zuo’nun (2010) çalışmasında malzemelerin estetik ve algısal özelliklerinin öğrencilerin deneyleyerek öğrenebileceği özellikler olduğu belirtilmiştir. Çalışmada fiziksel malzemeleri dokunma, koklama gibi duyu organları ile algılayarak öğrenmenin, öğrencilerin yaratıcı düşünme yeteneklerini geliştirdiği ve doğru malzeme seçimleri yapabilmelerine olanak sağladığı öne sürülmektedir. Bu bağlamda özellikle malzemelerin estetik ve algısal özelliklerin neredeyse tüm malzeme derslerinde yeterince ele alınmasına karşın teorik olarak irdelenmeleri ders verimliliği üzerine olumlu katkılar yapamamaktadır. Önerilen Malzeme Stüdyosu’nun, malzemelerin öğrenciler ile birebir etkileşime girebileceği bir ortam özelliği taşıması nedeniyle malzeme dersi verimliliğini arttıracağı hedeflenmektedir.

108 Çizelge 4.3. Malzeme dersinin içeriğine ait tespitler

Anket çalışması kapsamında malzeme ders yürütücülerinin, yürüttükleri ders üzerine öznel tespitleri grafikte görülmektedir (Çizelge 4.4). Tüm katılımcılar (9) malzeme dersinin endüstriyel tasarım için çok önemli olduğunu ve faydalı bir ders olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca dersin endüstriyel tasarım eğitimi için gerekli ve zorunlu olduğu da tüm katılımcılar tarafından hemfikir olunmuştur. Katılımcılar malzeme dersinin proje dersinin en önemli tamamlayıcı dersi olduğunu (8) ve proje dersine katkısı olduğunu (9) belirtmiştir. Malzeme ders kapsamında edinilen bilgiler proje derslerinde verimli bir şekilde kullanılmaktadır (9). Ancak katılımcıların %66 sı (6) malzeme dersinin verimliliğini ölçülebilir bulurken, geriye kalan kısmın (3) bu konu hakkında fikri bulunmamaktadır. Öte yandan malzeme dersinin yürütüldüğü fiziksel mekanın önemli olduğu da tüm katılımcılar tarafından belirtilmiştir.

109

Çizelge 4.4’ten çıkarılan sonuç, yapılan literatür taramasından elde edilen bilgilere paralel olmakla birlikte malzeme dersinin endüstriyel tasarım eğitimi içerisinde kritik bir konuma sahip olduğunu desteklemektedir. Malzeme dersinin verildiği fiziksel mekanın da tüm katılımcılar tarafından önemli olduğunun ifade edilmesi, önerilen Malzeme Stüdyosu için bir dayanak oluşturmaktadır.

Çizelge 4.4. Malzeme ders yürütücülerinin ders üzerine tespitleri

110

Araştırma anketi kapsamında malzeme dersi yürütücülerine, yürüttükleri malzeme derslerinin mekanı üzerine sorular yöneltilmiştir (Çizelge 4.5). Yurt içi ve yurt dışı örneklerinde görev alan ders yürütücülerine göre malzeme dersleri fiziksel ortamı büyüklük ve ısı açısından yeterlidir (8). Katılımcıların tamamı ders mekanlarının aydınlatma konusunda bir problemi bulunmadığını belirtmiştir (9). Ancak katılımcıların %33’ü malzeme ders ortamlarının akustik olarak yetersiz olduğunu belirtmiştir.

Çizelge 4.5. Malzeme ders mekanı üzerine tespitler

Yapılan anket çalışmasıyla birlikte yurt içi ve yurt dışı örneklem endüstriyel tasarım bölümlerinde verilen malzeme derslerinin mevcut durumları tespit edilmiştir. Çalışmadan çıkan sonuç malzeme dersinin endüstriyel tasarım eğitimi için kritik bir önem taşıdığıdır. Ek olarak malzeme derslerinin endüstriyel tasarım eğitimine büyük oranda fayda sağlamakta olduğu çıkarımı yapılabilmektedir. Elde edilen verilere göre ülkemizde malzeme dersleri büyük oranda teorik sınıf ortamında, yoğunluklu teorik olarak görsel sunumlar üzerinden yürütülmektedir. Bu bağlamda mevcut malzeme fiziksel ders ortamlarının teorik ders anlatımları için yeterli donanımda olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Ancak

111

mevcut sistemde dersliklerin fiziksel ortamları her ne kadar malzeme dersi içerik ve uygulanışları için yeterli görülse de Malzeme Stüdyosu ile hedeflenen, malzeme derslerinin verimliliğini arttırmak amacıyla öğrencilerin endüstriyel tasarım eğitimine uygun, teorik anlatımın yanında uygulama ve deneylemeye de elverişli bir ortamda eğitim alabilmesini sağlamak ve öğrencilerin malzemeleri projelerinde daha yaratıcı ve efektif şekillerde kullanabilmesi yeteneğini geliştirebilmektir. Bu şekilde malzeme dersleri daha verimli içerik ve uygulamalar ile geliştirilebilme imkanına sahip olacaktır. Elbette bu noktada malzeme derslerinin içerik ve uygulanışlarının endüstriyel tasarım eğitimine daha uygun hale getirilmesi noktasında ders yürütücülerinin görüşlerinin alınması gerekliliği doğmaktadır.

Bu aşamada yurt içi örneklemi kapsamında görüşülen ders yürütücülerine, malzeme derslerinin içerik ve işleyişlerinin verimliliği arttırma yönünde geliştirilmesi hakkındaki görüşleri sorulmuştur. Bu soruya verilen olumlu cevaba takriben, geliştirilmiş malzeme derslerine uygun bir fiziksel ders mekanının oluşturulmasının ders verimliliği üzerine yapacağı olumlu etkiler hakkındaki görüşleri beklenmiştir. Bu sorular³⁷:

 Malzeme dersi içeriği ve işleyişinin teorik, uygulamalı ve deneylemeye dayalı olarak yapılandırılmasının dersin verimliliğini arttıracağı fikrine katılıyor musunuz?

 İçeriği ve işleyişi teorik, uygulamalı ve deneylemeye dayalı yapılandırılmış malzeme dersinin, derse özelleşmiş fiziksel bir mekanda yürütülmesinin dersin verimliliğini arttıracağı önerisine katılıyor musunuz?

37 Hazırlanan iki soruluk “mini anket” kapsamında ilk soruya olumsuz cevap verilmesi noktasında ikinci soru sorulmayacak; katılımcının “olumsuz cevap vermesindeki neden” açık uçlu olarak sorulacak ve anket bitirilecektir. İlk soruya olumlu verilen cevabı takiben ikinci soru sorulacak, bu soruya verilebilecek olası bir olumsuz cevabın ardından yine olumsuz cevap vermesindeki neden”

açık uçlu olarak sorulacak ve anket bitirilecektir.

112

Katılımcıların tamamı malzeme dersleri içerik ve işleyişinin, uygulamalı ve deneylemeye dayalı olarak yapılandırılmasının dersin verimliliğini arttıracağı konusunda hemfikir olmuşlardır. Malzeme ders yürütücülerinin tamamının ilk soruya olumlu cevap vermesi nedeniyle sorunun devamı niteliğinde ikinci soru yöneltilmiştir. İçeriği ve işleyişi teorik, uygulamalı ve deneylemeye dayalı yapılandırılmış malzeme dersinin ders verimliliğini arttıracağına katılan ders yürütücülerinin tamamı, malzeme dersinin derse özelleşmiş fiziksel bir mekanda yürütülmesinin ders verimliliğini arttıracağı önerisine de katılmaktadır. Elde edilen cevaplar önerilen Malzeme Stüdyosu’nu destekler niteliktedir. Malzeme Stüdyosu, malzeme derslerinin içeriğinin ve uygulanışının geliştirmesine olanak sağlayabilecek, malzeme dersine özelleşmiş bir fiziksel ortam ile ders verimliliğini arttırmayı hedefleyen bir öneridir.

Bu bölümde malzeme derslerinin mevcut durumları üzerinde tespitlerde bulunulmuş, yapılan gözlemler ve veri toplama çalışmaları sonucunda elde edilen veriler ışığında Malzeme Stüdyosu önerisinin gerekliliği üzerine çıkarımlarda bulunulmuştur. Yurt içi örneklemi kapsamında görüşülen malzeme ders yürütücülerinin tamamı Malzeme Stüdyosu önerisinin malzeme dersleri verimini arttırabileceğini düşünmektedir. Dolayısıyla bir sonraki bölümde Malzeme Stüdyosu’nun tasarımı üzerine yapılan araştırmalara dayalı olarak temel öngörülerde bulunulacaktır.