Makaleler

Bedir ve Demir (2006) “ İlköğretim 4 ve 5. Sınıf Türkçe Ders kitaplarının içerik, dil ve anlatım değerlendirme ölçütleri bakımından incelenmesi” isimli çalışmalarında; 150 öğretmene oluşturdukları anketi uygulamışlardır. Bu anket sonucunda, öğretmenler genel olarak Türkçe ders kitaplarına yönelik olumlu görüşler belirtmişlerdir. Fakat kısmen de olsa öğretmenlerin içerik ve dil anlatım bakımından yetersiz buldukları noktalar olmuştur. Bu bağlamda okuma parçalarının öğrenci seviyesine uygun olması, dilbilgisine önem verilmesi, okuma parçalarına ait soruların artırılması gibi öneriler araştırmada yer almıştır.

Önal ve Kaya (2006) “ Sosyal bilgiler ders kitaplarının (4 ve 5. sınıf) değerlendirilmesi” isimli çalışmalarında; yeni programa göre hazırlanan Sosyal Bilgiler 4. Ve 5. Sınıf kitaplarının öğrenciyi aktif kılacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerektiği üzerinde durmuşlardır. Ayrıca bu çalışmada öğretim programları değişmeden önce var olan ders kitapları ile sözü edilen ders kitaplarını karşılaştırmışlardır. Bu karşılaştırma sonucunda; yapılandırmacı yaklaşım esasında hazırlanan ders kitaplarının

hazırlık etkinlikleri, içerik, ölçme değerlendirme çalışmaları açısından da olumlu gelişmeler kaydettiğini de belirtmişlerdir.

Taş (2006) “Yeni Sosyal Bilgiler ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi” isimli çalışmasında; ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin yeni sosyal bilgiler öğretim programı esas alınarak hazırlanmış yeni sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin görüşlerini belirlemeyi amaçlamıştır. Bu araştırmada araştırmacı tarafından geliştirilen anket 321 öğretmene uygulanmıştır. Bu araştırmada, öğretmenler yeni sosyal bilgiler ders kitabını tasarım, görsel düzen, fiziksel yapı, dil ve anlatım bakımından olumlu olarak değerlendirirken içerik bakımından kısmen olumlu olarak değerlendirmişlerdir.

Arslan, Ovalı ve Yetişir (2006) “İlköğretim 5. Sınıf Türkçe ders kitaplarında hikaye edici türdeki metinlerin hikaye haritasına uygunluğu” isimli çalışmasında; hikaye edici türdeki metinlerin hikaye haritasına uygunluğunu incelemişlerdir. Çalışma sonucunda, incelenen metinlerin kurgularının bozuk olduğu ancak hikâye haritasının öğeleriyle uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Bu yöntemin öğrencilerin anlama becerilerini geliştirdiği düşüncesiyle hikâye edici türdeki metinlerin hikaye haritasına uygun olarak düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

İşeri (2006) “ Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitabının İlköğretim Türkçe Programının Amaçlarına Uygunluğunun Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında; altıncı sınıf Türkçe ders kitabının İlköğretim Kurumları Türkçe Programının amaçlarına ulaşılması açısından öğretmen ve öğrenciler tarafından nasıl anlaşıldığını ve yorumlandığını tespit etmek, ders kitabının Türkçe programında belirtilen amaçların ve kazanımların gerçekleşmesinde araç olma işlevini ne kadar yerine getirebildiğini öğretmen ve öğrencilerin görüşlerine başvurarak ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu araştırma sonucunda araştırmacı; öğretmenlerin altıncı sınıf Türkçe ders kitabının, programın amaç ve davranışlarına araç olma işlevini düşük düzeyde yansıttığı yönünde görüş belirttikleri öğrencilerin ise orta düzeyde yansıttığı yönünde görüş belirttikleri sonucuna varmıştır. Bu bulgular eğitim öğretim ortamlarına sunulan ders kitabının öğretime kaynak, kılavuz ve araç olma gibi işlevlerini tam olarak yerine getirmediği sonucunu ortaya koymaktadır.

Coşkun ve Sargın (2007) “ Yapılandırmacı yaklaşım çerçevesinde 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nda Strateji” isimli çalışmalarında öğrencilerin duygu ve düşünce

dünyalarını zenginleştirmek, öğrencilere dil becerileri kazandırmak, olumlu davranışlar edinmelerini sağlamak için belli yol ve stratejileri izlemek gerektiğini belirtmişlerdir. Araştırmacılara göre kitaplar dil becerilerini kazandırmaya yönelik etkinlikleri kapsamakta; fakat diğer beceri ve gereklilikleri ihmal etmektedirler. Araştırmacılara göre kitaplar, yerleşim bölgelerinde görev yapan psikolog, öğretmen ve öğretim elemanlarının yapacakları anketler doğrultusunda, her yörenin yapısına uygun olarak belirlenecek verilere göre hazırlanmalıdır.

Erdoğan (2007) “İlköğretim 3. Sınıf Türkçe Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Yapılandırmacılığa Uygunluğu” isimli çalışmasında; ilköğretim 3. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabı ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı yaklaşıma uygunluk düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda, incelenen öğretmen kılavuz kitabının yapılandırmacı yaklaşıma uygunluk düzeyi genel anlamda yetersiz bulunurken, öğrenci çalışma kitabının uygunluk düzeyi kısmen yeterli bulunmuştur.

Sözer, Karaduman ve Özdemir (2007) “ İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 ve 5. Sınıf Ders Kitapları ve Çalışma Kitaplarının Yapılandırmacı Öğrenme İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında; alan taraması yaparak bir ölçütler takımı oluşturmuşlardır. Araştırmanın sonucunda; bu ölçütlerden sınıf içinde etkileşimli bir eğitim ortamı tasarlamaya yönlendirmesi; öğrencilerin olayları çoklu bakış açısı ile yorumlamalarını sağlayacak örnek durumlara, problemlere yer vermesi; öğrenciyi farklı kaynaklara yönlendirmesi ilkeleri her iki kitapta da yer almakta olduğu belirtilmiştir. Ayrıca her iki kitabında yapılandırmacı öğrenme anlayışı ilkeleri yansıtmakta olduğu belirtilmekte; fakat bazı bölümlerin hala davranışçılığın etkisinde kaldığı belirtilmektedir.

EARGED (2008) tarafından yapılan “İlköğretim Okulu Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi” çalışması sonucunda: Öğrenciler, ders kitaplarını anlamakta zorlanmadıklarını, ders kitaplarının sıkıcı olmadığını, ders kitaplarının öğrenme isteklerini artırdığını, ders kitaplarını koruduklarını ve sakladıklarını ayrıca ders kitaplarına okul açıldığında hemen sahip olabildiklerini belirtmişlerdir. Ders kitaplarının daha dayanıklı ve hafif olması gerektiği yönünde görüşler belirtmişlerdir. Öğretmenler ise yeni programa göre hazırlanmış kitapları genel anlamda yeterli bulurken, kitapları cilt sağlamlığı yönünden yetersiz bulunmaktadırlar. Öğretmenler, kitapların ölçme ve değerlendirme bölümlerini, konu işlenişlerinde pekiştireçler bulunması, ara disiplinlerle

ilişkilendirme ve diğer derslerle ilişkilendirme yönünden yetersiz bulmuşlardır. İngilizce ve Sosyal bilgiler ders kitapları yetersiz görülmektedir. Türkçe kitaplarında metinlerin gereğinden fazla uzun olduğu belirtilmektedir.

Kılıç (2008) “ İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Ders, Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitaplarının Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Niteliğine ve Saptanan Sorunlara Yönelik Görüşleri” isimli çalışmasında anket ile öğretmen görüşleri belirlenmiştir. Bu anketlerde sınıf öğretmenleri matematik ders kitap setlerine niteliğiyle ilgili sorulara “kararsızım” yanıtını vermişler, görüşler “ öğretmeni oldukları sınıf” ve “ sınıf mevcudu” değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar göstermiştir.

Şahin (2008) “İlköğretim Birinci Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında; MEB’in ders kitapları yönetmeliğine göre belirlediği kriterleri öğretmenlere uygulamıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerden; “evet” ve kısmen” düzeyinde olumlu yanıtlar almıştır.

Arslan ve Özpınar (2009) “ Yeni İlköğretim 6. Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Öğretim Programına Uygunluğunun İncelenmesi” isimli çalışmasında; yeni ilköğretim programına göre hazırlanan altıncı sınıf matematik ders kitaplarının programa uygunluğunu tespit etmeyi amaçlamıştır. Araştırma iki adet matematik ders kitap seti üzerinde ve dört öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma sonucunda; kitapların öğretim programlarının getirdiği yenilikleri yansıtmaya çalıştığı, öğrencilerin becerilerini geliştirmeye yönelik etkinliklerin bulunduğu, kitapların öğretmen ve öğrencilerin yeni rolleri dikkate alınarak tasarlandığı, kısmen de alternatif ölçme değerlendirme ve süreç değerlendirme etkinliklerine yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda kitapların ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin yeni anlayış temelinde yeniden düzenlenmesi gerektiği öneri getirilmiştir.

Ocak ve Yurtseven (2010) “ Beşinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına göre değerlendirilmesi” isimli çalışmasında; yeni ilköğretim sosyal bilgiler programı esas alınarak hazırlanan sosyal bilgiler ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı öğrenme anlayışı gereklerine uygunluğunu belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırma sonucunda ders kitaplarının geliştirilen ölçeğe

genel anlamda uygun olduğu gözlemlenmiştir. Fakat çalışma kitabındaki değerlendirme etkinliklerinin ders kitabında verilen konular paralelinde düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca kavram yanılgıları, öz değerlendirme etkinliklerinin yapılması gibi konularda düzenleme yapılması gerektiği vurgulanmıştır.

Güven (2010) “İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında; ilköğretim hayat bilgisi dersi ders ve öğrenci çalışma kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesini amaçlamıştır. Araştırma grubunu oluşturulan 89 sınıf öğretmenine araştırmacı tarafından geliştirilen bir anket uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; hayat bilgisi ders kitapları, içeriğinin günlük hayatla ilişkili olması, kavramların öğrenci düzeyine uygunluğu ve görsel unsurların metin ile uyumluluğu gibi konularda yeterli veya kısmen yeterli; kazanımları gerçekleştirmeye yönelik yeterince örnek bulunması, öğrencilerin sınıfta aktif rol almasını sağlaması gibi konularda ise yetersiz bulunmuştur. Öğrenci çalışma kitaplarının ise öğrenmeyi kolaylaştırıcı etkinlikler ve görsel öğeler, ölçme ve değerlendirme çalışmaları bakımından kısmen yetersizlikler gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada hayat bilgisi ders ve öğrenci çalışma kitaplarının geliştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

Şahin (2010) “ İlköğretim İkinci ve Üçüncü Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi” isimi çalışmasında; ilköğretim ikinci ve üçüncü sınıf Türkçe ders kitap setlerini öğretmen görüşlerine göre, MEB’in ders kitapları yönetmeliğine göre belirlediği kriterler ile betimsel olarak incelemiştir. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin genel olarak ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabını “evet” ve “kısmen” düzeyinde yeterli buldukları belirtilmiştir.

Epçaçan ve Okçu (2010) “ İlköğretim Türkçe Ders kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında; sınıf öğretmenlerinin Türkçe ders kitaplarının programa uygunluğu ve yeterliliğine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenlere göre istatistiksel teknikler kullanarak belirlemeyi amaçlamıştır. Bu araştırmada elde edilen verilerin analizleri sonucunda; sınıf öğretmenlerinin Türkçe ders kitaplarının yeterliliği ve öğretim programıyla uygunluğu konusunda “ kararsızım” düzeyinde kaldıkları saptanmıştır.