Macro Modül

MACRO modül, ENPEP içinde diğer modüller tarafından kullanılabilecek ekonomik değerlendirme sonuçlarını oluşturur. MACRO modül; planlama periyodunu belirleyerek kullanılan enerji dönüşüm sistemlerini , Gayri Safi Milli Hasıla ( GSMH )' daki büyümeyi, nüfus artışını ve özel büyüme parametrelerini değerlendirerek; sektör ve alt sektörlerdeki özel büyüme parametrelerini verir. Parametrelerin her biri MACRO' ya tek başına bilgi olarak girilir. Sonuçlar DEMAND modülünde talep artışına etki eden parametrelerin artışlarının bulunmasında kullanılır.

2.5.1.2 Demand Modül

DEMAND modülü; GSMH, nüfus artışı ve özel parametrelerdeki artışlara göre MACRO modülünde geliştirilmiş olan enerji talepleri için talep projeksiyonları üretir. DEMAND modülü ekonomik ve diğer değişkenlerle belirli ilişkiler kurulmasını sağlayarak, bu parametrelerin enerji kullanılmasına nasıl etkiyeceğini gösterir. Böylece çok sayıdaki değişkenlerin, enerji talebi parametreleri üzerindeki etkilerinin değerlendirmesi yapılmış olur. Analizlerin uygulanmasında DEMAND modülü, enerji sektörlerini tanımlar, temel alınan yıl için enerji taleplerini işler, temel alınan yıldaki faydalı enerji talebini işler, projelendirilen sonuç enerji talebini hesaplar. Temel alınan yıl için sektör ve yakıt tiplerine göre enerji tüketimini ve sektör tarafından tüketilen projelendirilmiş enerji miktarlarını içeren raporlar hazırlar ve BALANCE modülü için talep artışlarını belirler.

2.5.1.3 Plantdata Modül

PLANTDATA diğer ENPEP modüllerinin girdi olarak ihtiyaç duyduğu elektrik üretim santrallarının tanımlarını yapmak için kullanılır. Bu modül termik santral ve hidroelektrik

santrallare ait bilgileri içerir.

2.5.1.4 Balance Modül

BALANCE modülü, arz ile talep arasındaki dengeyi kurabilecek alternatifleri değerlendirir. Dengenin oluşturulabilmesi için nonlineer denge yaklaşımını kullanır. Bu yaklaşım, Şekil 2.1' de gösterilen enerji ağındaki ham petrol, kömür gibi ilk kaynaktan endüstriyel buhar, sıcak su, taşıma gibi son yada faydalı enerji talebine kadar olan enerji akışını izleyecek şekilde oluşturulur. BALANCE modülü enerji arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktayı simülasyon ile bulmak için kullanılır ve enerji ağındaki tüm enerji kullanıcıları ve tüm enerji kaynaklarının kesişim noktasını bulur.

Endüstri Sektörü Taşıma Sektörü Ticari Sektör Dağıtım ve Taşıma Elektrik Sektörü Petrol Arz Sektörü Gaz Arz Sektörü Kömür Arz Sektörü Konut Sektörü

2.5.1.5 LDC Modül

LDC modülünün temel fonksiyonu, elektrik güç sistemlerinin saatlik yüklerini tarihsel sıraya göre düzenlemek ve ELECTRIC ve ICARUS modülleri tarafından ihtiyaç duyulan yük süre eğrilerini ( Load Duration Curves ) oluşturmaktır. LDC bir yük tahmin programı olmadığından, modül çalıştırılmadan önce MAED yada BALANCE çalıştırılarak geleceğe ait yük tahminleri elde edilmelidir.

2.5.1.6 MAED Modül

MAED modülü; bir bölge, yada ülkenin orta yada uzun dönem enerji talebini değerlendirmek için oluşturulmuş simülasyon modelidir. Model Uluslararası Atom Enerji Ajansı ( IAEA ) tarafından geliştirilmiştir. MAED üç alt modülden oluşur.

Modül 1 ( Enerji Talebi ) : Temel alınan yıl için teknolojik gelişme ( örneğin verim artışı ) ve sosyo-ekonomik gelişmeleri parametre alarak, değişik senaryolar için ekonomik sektör ve enerji formlarının her biri için sonuç enerji taleplerini hesaplar

•

•

•

Modül 2 ( Saatlik Elektrik Enerji Talebi ) : Toplam yıllık elektrik talebini her bir sektör için saatlik talebe dönüştürür.

Modül 3 ( Yük Süreklilik Eğrisi ) : Şebekedeki saatlik yük eğrilerini büyükten küçüğe doğru sıralar ve yük süreklilik eğrilerini çizer. Eğri formları ENPEP' in ELECTRIC modülünün temel girdisidir.

MAED modülünün sonuçları; seçilen yıl için her sektörde ayrı ayrı kullanılan alternatif enerji formlarının detaylandırılmış tahminlerini içerir.

2.5.1.7 ELECTRIC Modül

WASP )'ın bilgisayar tabanlı versiyonudur. WASP elektrik sistemleri planlamasında kullanılan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından geliştirilmiş planlama programıdır. ELECTIRIC modülünün konusu kullanıcılara ait özel sınırlandırmaları da göz önüne alarak minimum maliyetle ( Least Cost ) elektrik talebini karşılamak için büyüyen üretim sistemlerinin planlamasına karar vermektir. Bu modül 10 yıllık zaman dilimlerine ait uzun dönem planlaması yapar ve elektrik planlamasındaki üretim sistemlerinin ilave kapasitelerinin, sistem güvenirliğinin, mevcut sistemlerin yükleme sıralamasının, yüklerdeki mevsimsel dalgalamaların, hidroelektrik kapasitelerin belirlenmesi konularında karar alınmasına yardımcı olur.

ENPEP' in geliştirilmesinin temel nedeni; büyüyen elektrik üretim sistemleri için, tüm alternatiflerin değerlendirilmesidir. Değerlendirmede; tüm ekonomik gelişmeler, alternatif enerji formlarının sağlanması , enerji formlarının maliyetleri , alternatif enerji formlarının çevresel etkileri göz önüne alınır.

Bu nedenle bu modül, ENPEP' in diğer modülleri PLANTDATA, BALANCE, LDC, MAED, ICARUS ve IMPACT ile ilişkilendirilmiştir. Buna karşın ELECTRIC tek başına da kullanılabilir. ELECTRIC sekiz alt modülden oluşur.

1. LOADSY ( Yük Sistemi Tanımlaması ) : 30 yılı aşkın yükleme ve peak yük bilgilerini düzenleyerek bir sonraki modülün ihtiyacı olan talep bilgilerini hazırlar.

2. FIXSYS ( Sabit Sistem Tanımları ) : Mevcut üretim sistemlerinin bilgilerini içerir. Bu sistemdeki tüm üretim ünitelerin çalışma periyotlarının, başlangıcından işletme dışı bırakılıncaya kadar geçen maliyet karakteristiklerini ve performansları içerir.

3. VARSYS ( Değişken Sistem Tanımları ) : Artan üretim sistemlerine ilave olarak; düşünülen aday üretim sistemlerinin performans ve maliyet karakteristiklerini işler.

4. CONGEN ( Konfigrasyon Üretimi ) : Büyüme için aday olan ilavelerin birleşimleri, tüm ihtimaller için yıl yıl hesaplanır. Bu işlemi bazı kısıtları göz önüne alarak ve mevcut sistem ile oluşan birleşimden, yeterli elektrik talebini karşılayabilecek şekilde

gerçekleştirir.

5. MERSIM ( Birleşme ve Similasyon ) : CONGEN tarafından tüm konfigürasyonlar düşünülür ve her bir konfigürasyon için sistem güvenirliği, kullanılmayan enerji ve birleştirilmiş enerji maliyetlerini hesaplamak için sistem işletilmesinin simülasyonu yapılır.

6. DYNPRO ( Dinamik Proğramlama Optimizasyonu ) : Bir önceki bölümde belirlenen güvenirlik kriterleri, ekonomik parametreler, kullanılmayan enerji maliyetleri ve yatırım maliyet bilgilerine dayanarak, oluşturulan işletme maliyetlerini temel alarak, optimum genişleme planına karar verir.

7. REMERSIM ( Re-mersim ) : Tespit edilen optimum durum için sistemin işletilmesini yeniden simüle eder. Simülasyonun detaylandırılmış çıktılarını verir ve bu sayede üretim- maliyet hesapları ayrıntılı bir şekilde incelenebilir.

8. REPROBAT : Sabit büyüme listeleri ve optimum yada, optimuma yakın güç sistemlerinin büyümesi için, kısmi yada toplam sonuçların özet raporlarını verir.

2.5.1.8 ICARUS Modül

ENPEP sisteminin kullanıldığı programlardaki güvenirlik ve maliyetlerinin araştırılması modülü olan ICARUS modül, enerji planlamacıları tarafından elektrik üretim sistemlerinin detaylandırılmış analizleri için kullanılır. ICARUS üretim-maliyet modelidir. Bu model bir yıllık bir periyotta sistemin geniş güvenirliğini yaparken aynı zamanda santralların kapasite faktörlerini ve üretim maliyetlerini de simüle edebilir. ICARUS dört temel fonksiyonu yerine getirir.

1. Sisteme sipariş edilen yükü hesaplar. 2. Sistemin bakım zamanlarını hesaplar.

4. Sistemin güvenirlik parametlerini hesaplar.

2.5.1.9 IMPACTS Modül

IMPACT modülü, sistemin çevre ve kaynak kısıtlarını göz önüne alarak; çevre etkileri ve kaynak ihtiyaçlarını değerlendirmek için kullanılır. ENPEP sisteminde kullanılan yaklaşım, öncelikle teknik ve ekonomik durumlara göre enerji sistem konfigürasyonunun oluşturulması, sonra da çevresel etkinin kararlaştırılmasıdır. Eğer kabul edilemez bir etki elde edilirse, konfigürasyon iptal edilir. Bazı modellerde yaklaşım; teknik, ekonomik ve çevresel etkisi en iyi enerji sistemini elde etmek için simülasyona gidilir. Tipik bir model, tüm bu faktörleri birleştirecek bir fonksiyonu içerir.