Y
azı tahtasından bilgisayarlara kadar uzanan eğitim aracı dizileri içerisinde ikiboyutlu görsel öğretim materyalle ri, özellikle yabancı dil öğretiminde,
önemli yer tutmaktadır. Bu amaçla, 1986 yılında konuyla ilgili olarak bir araştırma yapılmıştır.
Bu araştırma, iki boyutlu gör sel öğretim materyali düzenlemede dikkate alınması gerekli ilkeleri sap tamak ve saptanan ilkeler ışığında yabancı dil öğretimi alanında geliş tirilen araç ve gereçlerin, öğrenci başarısını ne ölçüde etkilediğini or taya koymak amacıyla gerçekleşti rilmiştir.
İki aşamada yapılan çalışma- nınbirinci aşamasında, iki boyutlu görsel öğretim materyallerinin (Ders kitabı, yazı tahtası, flaş kartlar, du var resimleri, film şeritleri, tepegöz materyalleri, vb.) düzenlenmesinde dikkate alınması gereken temel ilke ler litaretür taramasıyla belirlenmiş tir. Belirlenen bu ilkelerin benimsen me derecesi ise Milli Eğitim Genç lik ve Spor Bakanlığı, Film Radyo ve Televizyonla Eğitim Merkezi'nde (FRTEM) görev yapan grafiker re sim öğretmenleri ile ileride bu mer kezde görev verilebileceği düşünü lerek Bakanlıkça hizmet -içi eğitim kursundan geçirilen resim öğret menlerinin oluşturduğu 27 kişilik uz manlar grubuna verilen soru kağı
dı ile saptanmıştır.
Çalışmanın, saptanan ilkeler doğrultusunda geliştirilen araçların etkililiğini ortaya koymaya yönelik ikinci aşaması ise. Okul Sanayi Or taklaşa Eğitimi (OSANOR) yapan okullar arasından random olarak seçilen Ankara ili Yıldırım Beyazıt Endüstri Meslek Lısesi’nde deney sel olarak yapılmıştır. Deneysel ça lışma 104 ikinci sınıf öğrencisinin oluşturduğu; ikisi kontrol, ikisi de
ney olmak üzere toplam dört grup üzerinde yürütülmüştür.
Kontrol grubundaki öğrencile re ders kitabı ve yazı tahtası kulla nılarak öğretim yapılırken, deney grubundakılere bunlara ek olarak araştırmacı tarafından saptanan il keler doğrultusunda üretilen araç lar da kullanılarak öğretim yapılmış tır.
Araştırmada, öğretim yöntemi nin öğrencinin yabancı dildeki ba şarısına etkisi araştırılırken gruplar arasıdaki genel başarı ve yetenek farkı kontrol altında tutulmuştur. Grupların uygulanan İngilizce eği tim programındaki başarılarını de ğerlendirmek amacıyla; öğretim yöntemi uygulanmadan önce bir test (öntest), öğretim yöntemi uygu landıktan sonra bir test (sontest) kul lanılarak her iki test arasındaki pu an farkları (erişi) ortalamaları sap tanmıştır. Bu ortalamalar ile endüstri meslek liseleri giriş sınavı puanları ortalamaları ilişkilendirilmiştir.
Araştırmada varılan başlıca so nuçlar şunlardır:
• Bir görsel öğretim materyali ço cuğa ne kadar anlamlı gelirse o ka
dar öğrenme kolaylığı getirir.
• En iyi öğretim somuttan soyuta, basitten karmaşığa ve bilinenden bilinmeyene doğru gidendir.
• Bir kavramın genişliğini göster mek için çok sayıda örnekler sun mak gerekir.
• Görsel öğretim materyalinin özellikleri çocuğun ait olduğu yaş grubunun özelliklerine uygun ol malıdır.
• Her çocuk kendi ilgileri çerçe vesinde algılar. Algılama seçicidir. İki boyutlu görsel öğretim materyal lerinde kullanılan birbirinden kopuk bir şekilde bir doğru üzerinde uza nan objeler sürekli bir doğru gibi, açık ve kırılmış figürler tamamlan mış ve kapalı bir figür gibi görünür.
• Bir figürün algılanması sadece bu elemanın özellikleri yoluyla de ğil, bu elemanı çevreleyenlerin de aracılığıyla olmaktadır.
• Kapalı figürler açık figürlere oranla daha iyi kavranır ve hatırlanır.
• Algılama birleştirici ve bütünleş tiricidir; birbirleriyle benzerliği ve ya kınlığı olan nesne ve olaylar ilişkili olarak algılanır ve daha iyi hatırlanır.
• Önceden tanınan nesneler da ha önceden algılanan çoğu özellik lerini sürdürürler.
• Gördüklerimizi ilgilerimiz ve ih tiyaçlarımız çerçevesinde algılarız. • Dikkat çekmesi ve dikkati üze rinde tutabilmesi için bir görsel'ara cın elemanları karmaşık değil, ba sit olmalıdır.
• insanlar dikkatlerini ilgilerine, ih tiyaçlarına ve yaşantılarına göre yö
neltirler.
• Kullanılacak araç, öğrencilerin özelliklerine (yaş. zekâ, geçmiş ya şantılarının düzeyine) uygun ol malıdır.
• Kullanılacak araç kazandırılması öngörülen davranışı oluşturabilecek
nitelikte olmalıdır.
• Bir görsel aracın elemanları uyumlu bir etki yapacak biçimde bi- raraya gelmelidir.
• İki boyutlu görsel öğretim materyalleri, öğrenci
nin dikkat ve ilgisini toplamasını ve derse aktif ola
rak katılmasını sağlayacağından, öğrenme-öğretme
sürecinde yer almalıdır.
S
aptanan iki boyutlu görsel öğretim materyalleri düzen leme ilkeleri ışığında geliştirilen araç ve gereçlerle İngilizce öğ renim gören deney grubunun, öğ
retimin geliştirilmesi sonrasında ve rilen İngilizce başarı testinde aldık ları puanların ortalaması, bu araç ve gereçleri kullanmadan öğretim gö ren kontrol grubunun aynı testten aldıkları puanların ortalamasından yüksek çıkmıştır.
İki boyutlu görsel öğretim ma teryallerinin İngilizce öğretiminde
kullanılması etkili bir yöntem olarak belirmekte ve öğrenme-öğretme süreçlerinde kullanılacak öğretim materyallerinin, istenilen mesajı ilet mesi bakımından, belli bazı ilkeler çerçevesinde düzenlenmesi gerek mektedir.
Bu araştırmayla saptanan iki boyutlu görsel öğretim materyali
düzenleme ilkeleri ışığında geliştiri len görsel araç ve gereçler kullanı larak yapılan İngilizce öğretiminin bu araç ve gereçlere yer verilme den yapılan öğretime oranla öğren ci başarısını önemli ölçüde arttırdı ğı ortaya çıkmıştır. Başarı oranında ki bu artış, iki boyutlu görsel öğre tim materyali üretiminde temel alın mak üzere saptanan düzenleme il kelerinin geçerliliğini destekler nite liktedir.
Yapılan bu araştırmayla ilgili olarak şu öneriler geliştirilmiştir:
• İki boyutlu görsel öğretim ma teryalleri, öğrencinin dikkat ve ilgi sini toplamasını ve derse aktif ola rak katılmasını sağlayacağından, öğrenme-öğretme sürecinde yer al malıdır.
• Çeşitli düzeylerde okul kitapları hazırlanırken bu araştırmada bulu nan ilkeler göz önünde bulundurul malıdır.