Lokulus (Hücre) Mezar

Kuzey-güney doğrultulu inşa edilen mezar yan yana yerleştirilmiş üç adet lokulustan oluşmaktadır. Bu lokuluslar batıdan başlayarak doğuya doğru numaralandırılmıştır (Res. 46-47-Çiz. 56).

Anakayanın tıraşlanmasıyla oluşturulan ön kısım, mezarın güneyinde olup lokuluslara girişi sağlayan açıklıktan oluşmaktadır. Üst örtüsü tahrip nedeniyle yok olmuş, birbirine paralel yerleştirilen üç lokulus mezarın mimarisi, bölgedeki mezar tiplerinden farklılıklar göstermektedir. Mezarın inşa aşaması sırasında olasılıkla üç tarafı tek sıra blok taşlarla çevrelenmiş, orta kısımları mezarı dik kesecek şekilde yerleştirilmiş kesme blok taşlarla bu lokuluslar oluşturulmuş olmalıydı. 3,00x2,50 m ölçülerindeki mezarın zeminden yüksekliği 0,90 metredir.

1 Numaralı Lokulus: Defineciler tarafından tahrip edilen mezarın batısında bulunan lokuli günümüze sağlam bir şekilde korunagelmiştir. 2,15x0,60 m ölçülerinde olup mezarın yüksekliği 0,70 metredir. Lokulusun batı duvarı tek sıra üç adet kesme blok taşın dik yerleştirilmesiyle, doğu duvarı ise iki adet kesme blok taşın yine dik yerleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Bu lokulusun üst örtüsü ise üç adet kesme blok taşın yatay yerleştirilmesiyle kapatılmıştır.

Mezarın kuzey kısmına doğru süpürülmüş yatış pozisyonu vermeyen iskelete ait kemikler dağınık durumda koruna gelmiştir. Bu gömü muhtemelen mezarda konulan ilk gömü olup mezarın daha sonraki kullanımında kuzey kısma doğru süpürülmüş olmalıydı.

Mezarda yatış pozisyonu veren diğer iskeletin ölçülebilen uzunluğu 1,70 m olup, başı batıya doğru döndürülmüş kolları bacaklarına doğru uzatılmıştır. İskeletin ağzında 07BTM13-S01 envanter numarası verilen gümüş bir sikke ele geçmiştir. Helen dinlerinde ölümden sonraki karanlık dünyada, kayıkçı Kharon’a verilmek üzere sikkeler

iskeletin ağız içine bırakılıyordu179

Bir bütün olarak düşünülüp inşa edilen lokuluslar bir aile mezarı niteliğinde olup mezar sahibinin zenginliği ölçüsünde yapılmakta, onun gücünü ve onurunu simgelemeyi amaçlamış olmalıydı.

. Bu tür bir geleneğin Belentepe Hellenistik Dönem mezarlarının birçoğunda uygulanan bir durum olduğunu söylemek gerekmektedir.

2 Numaralı Lokulus: 1 numaralı lokulusun hemen doğusunda bulunan yani orta kısımdaki lokuli 2,15x0,58 m ölçülerinde ve 0,70 m yüksekliğindedir. Lokulusun doğu duvarı koruna gelmiş tek sıra kesme bir blok taştan oluşmaktaydı. Bu duvara ait kuzey doğrultuda olması gerek blok taşlar defineciler tarafından yerinden sökülerek tahrip edilmiş olmalıydı. Lokulusun batı duvarı ise 1 numaralı lokulusun doğu duvarıyla ortaktı. Taban döşemesi düzgün yüzeyli blok taşlarla döşeli olduğu ancak bu alanında bir kısmının tahrip nedeniyle yok olduğu görülmüştür. Üst örtüsünde ise bir adet kesme blok taş koruna gelmiştir.

Bu mezarda iki kafatası ve bu kafataslarına ait tamamen dağılmış durumdaki iskelete ait kemikler bulundu. Herhangi bir yatış pozisyonunun koruna gelmediği mezarda 07BTM13-K01 envanter numarası verilen kemikten yapılmış kolye süsü bulundu.

3 Numaralı Lokulus: En doğuda bulunan lokulus ise 2,15x0,60 m ölçülerinde 0,68 m yüksekliğinde olup diğer iki lokulusun tekrarı olan bir mimari düzenleme mevcuttur. Bu lokulusunda batısında bulunan lokulus gibi defineciler tarafından büyük bir bölümünün tahrip edildiği tespit edilmiştir. Lokulusun doğu duvarı dört sıra kesme blok taştan oluşup mezarın tahrip edilmeyen kısmıydı.

Lokulus mezarların ortak duvarları olan kuzey tarafı beş sıra blok taşın dik yerleştirilmesiyle oluşturulmuştu. Mimari düzenlemesinde genel olarak orta büyüklükteki kesme blok taşların kullanıldığı ancak birleşme yerlerinde birleştirici malzeme olarak harç kullanılmadığı görülmüştür. Oldukça ince yonlu işlenmiş bu kesme taşlar özenli bir şekilde yerleştirilmiş olup planlı bir mimarinin elemanları durumundaydı. Mezarın üç lokulusunu birbirine bağlamak amacıyla mezarın kuzeyinde 0.30 m genişliğinde bir açıklık bırakılmıştır.

179

07BTM13 numaralı mezarda yapılan çalışmalar sonucunda mezarın 3 hücreden oluştuğu tespit edilmiştir. Mezarın içinde toplam dört gömü yapılmış bunların iki tanesi mezarın 1. hücresine iki tanesi de mezarın 2. hücresine gömülmüştür. Mezarın 1. hücresinde, 07BTM13-S01 envanter numaralı İ.Ö. 3 yy tarihlendirilen gümüş Knidos sikkesi (Res. 48) bulunmuştur180

5.2.2. Lokulus (Hücre) Mezarın Tipolojik Açıdan Karşılaştırılması

. 07BTM13 numaralı mezar İ.Ö. 3-2 yy’a tarihlenmektedir.

Üç lokulustan ibaret olan mezar bir aile mezarı olup yukarıda incelenen 06BTM01 numaralı dromoslu mezarın ön odasında karşılıklı duran lokulilerle aynı gelenek ve tarzın devamıdır181

Lokuli tarzında hücrelere verilebilecek diğer örnek ise Komana yer almaktadır. Bu kent Adana’ya 211 kilometre, Kayseri’ye ise Tufanbeyli-Develi yolu üzerinden 167 kilometre, Sarız-Kayseri yolu üzerinden ise 130 kilometre uzaklıktadır

(Res. 42). Hücrelerden oluşan bu mezarlara ait lokulusun benzer örneklerinde biri de Milethos’ta bulunan dromoslu bir oda mezarda görülmektedir (Res. 49). Tonozlu mezar odasının uzun duvarlarının içerisine inşa edilmiş bu lokuliler aynı geleneğin ürünü olmalıdır.

182

. Mezar anıtının her iki yan taraf duvarında, 12 adet mezar hücresi (loculi) yer alır (Çiz. 57). Yan taraf duvarlarından her birinde mezarlar alt ve üst sıralarda üçer adet mezar olmak üzere iki sıra halinde yapılmışlardır. Mezarların duvarları herhangi bir bezemeyle bezenmiş değildir. Kapıdan girildikten sonra sol taraftaki duvarda alt sıranın ortasında bulunan mezarın altında itinalı bir şekilde kazılmış olan bir yazıtta mezarın içerisinde yatmış olan kişinin adı verilmiştir183_{. Söz konusu Mezar Anıtı, Hıristiyanlık}

Dönemi’nde mezar anıtı’nın arka kısmına apsis eklenerek olasılıkla Kilise’ye çevrilmiştir184

180

SNG von Aulock, 2605; SNG Cop, 300.

181 _{Bkz. Çiz 7.}

182 _{Harper, 1968, 149-158.}

183 _{Harper-Batburtluoğlu 1968, 149.}

184

Harper, 1967, 109-110.

. Mimari açıdan birbirine benzemeyen ancak her iki mezarın ortak özelliği ölünün yatırıldığı lokuluslardır. Hücre olarak nitelendirilen bu lokulusların benzer

örnekleri Knidos’ta bulunmaktadır185_{. Mezarın duvarları düzgün kesme blok taşlarla}

isodomos tekniğiyle inşa edilmiştir. Hücrelerin üst örtüsü ise dörtgen büyük blok taşlarla kapatılmış olup Hellenistik Dönem’e tarihlendirilmiştir186