Lojistik köylerin tanımlamasını yaptığımızda, önemini ve özelliklerini açıkladığımızda görülmüştür ki lojistik köylerin belirli kriterler doğrultusunda oluşturulması, kurulması ve faaliyete geçmesi gerekmektedir. Lojistik köy kriterleri olarak sıralayabileceğimiz kapsamlar ise öncelikle birden çok taşıma modunu içinde barındırabiliyor olması, bulunduğu ülke ya da bölgenin konum olarak ulaştırma hatları üzerinde yer alması, bir başka deyişle jeopolitik ve jeostratejik bir coğrafi konumda yer alması genel olarak kabul görmüş kriterler arasında yer almaktadır. Aynı şekilde Dünya ulaşım ağının merkezlerinde ya da yakınlarında olması bir başka deyişle deniz limanlarına, havalimanlarına sahip olması ya da bağlantı yollarına yakın olması önem arz eden diğer kriterlerdendir.
Lojistik köy kriterleri kapsamında yine birçok görüş ortaya çıkmış ve tespitler yapılmıştır. Bu yaklaşımlardan ve tespitlerden ençok Tongzon, Oum ve Park, Bookbinder ve Tan ile Kutsal’ın tespitleri dikkat çekmektedir. Bu tespitleri kısaca açıklarak genel olarak lojistik köylerin hangi kriterlere sahip olması gerektiğini açıklanmaya çalışılmıştır.
43 2.6.1 Tongzon’a Göre Lojistik Köy Kriterleri
Bir lojistik köyün etkin ve verimli bir şekilde faaliyet gösterebilmesi için nitelikli insan gücünün varlığına önem veren Tongzon’a göre aynı zamanda bu nitelikli insan gücünün evrensel dil olan ve ticaretin dilinide oluşturan İngilizceyi çok iyi seviyelerde bilmeleri gerektirdiğinide belirtmiştir. Yine aynı şekilde globalleşen dünyanın gerekliliği olan açık gelişime fikir ve düşünce özgürlüğüne önem vermiştir. Bu nitelikli kişilerin ya da çalışanların aynı zamanda güncel teknik araç-gereç ile makine ve teçhizat kullanımında da aktif bir rol almaları gerektiğinden bahsetmiştir. Tüm bu kriterler eşliğinde verilebilecek olan hizmetlerin standartı doğal olarakta kaliteleşmesi artacaktır. Tongzona göre etkin ve verimli bir lojistik köy oluşabilmesi için politik istikrarda gereklidir. Tüm bu etmenler dikkate alındığında Tongzon HP, Micron, Mitsubishi, Panasonic, Siemens, Philips gibi üretim faaliyeti gösteren işletmelerin ve bunlarla birlikte Avnet, CWT, DHL, EGL, TNT ve UPS gibi bir çok farklı lojistik faaliyet sunan işletmelerin yöneticileri ile mülakatlar ve geniş bir literatür çalışması yaparaketkin ve verimli işleyebilecek bir lojistik köy için belirli kriterler ortaya koymuştur. Bu kriterler;“
Pazar potansiyeli ve satın alma gücü, Yurtiçi ekonomik ve siyasi ortam, Yabancı yatırımcı için teşvikler, Altyapı gelişimi,
Hükümet politika ve düzenlemeleri, Teknolojik altyapı,
Sosyal ve kültürel ortam,
Destekleyici ve bağlı endüstriler,
Tedarik ve Lojistik zinciri yönetimi stratejisi, Ticari uygulamalar ve operasyon sistemleri, Yönetim prosedürleri ve hizmetler,
Toplam operasyon maliyetleri, Eğitimli işgücü,
Mali piyasalarda istikrardır.” 82
82Jose Tongzon, “Determinants of Competitiveness in Logistics Implications fort he ASEAN Region”,
44
2.6.2 Oum ve Park’a Göre Lojistik Köy Kriterleri
Ulusal ve uluslararası ticari faaliyet gösteren işletmelerin dağıtırm merkezi için ülke yada bölge tercihlerini inceleyen Oum ve Park bu tercihleri etkileyen fonksiyonlar üzerine çalışmışlardır. Globalleşen dünyamızda halen bir çok ülke lojistik odak olmak istemekle birlikte tüm bu ulusal ve uluslararası ticari faaliyet gösteren işletmeleri kendi topraklarına çekmeyi amaçlamaktadırlar. Bu çerçeveden bakıldığında Oum ve Park’ın lojistik köy temel kriterler aşağıdaki gibidir; “
Pazar hacmi ve bölgenin ekonomik gelişim potansiyeli,
Coğrafi konum, ulaştırma bağlantıları ve pazarlama erişim imkânı, Liman, havaalanı ve çok modlu ulaşım kolaylıkları,
Politik istikrar,
Yetenekli işgücü, iş kalitesi ve çalışma dünyasındaki barış ve huzur ortamı, Modern lojistik hizmet sağlayıcıların varlığı,
Hükümetin ve resmi görevlerin ticari faaliyeti destekleyici tutumları, Emek ve diğer girdi maliyetleri,
Bilişim, teknoloji ve elektronik ticaret altyapısı, Yatırıma yönelik vergi teşvikleri,
Serbest ticari bölgelerin varlığı, Arazi bulunabilirliği ve maliyetleri,
Konut, okul, yaşam kalitesi ve çevresel güzellikler, Rekabetçi malı hizmet sektörünün varlığı,
Esnek göçmenlik prosedürleri,
Yabancı işçilerden alınan kişisel gelir vergileridir.” 83
2.6.3 Bookbinder ve Tan’a Göre Lojistik Köy Kriterleri
1999 yılında Garelli tarafından yayınlanmış olan “Dünya Rekabet Gücü Endeksi” adlı çalışmada bulunan mevcut kriterleri esas kabul eden Bookbinder ve Tan, özetle yayındaki 6 temel kriteri ve aynı zamanda kriterleri oluşturan 20 alt başlığı referans olarak almışlardır. oluşmaktadır.
83Tae Hoon Oum and Jong Hun Park, “Multinational Firms, Location Preference for Regional Distribution Centers: Focus on The Northeast Region”, Transportation Research Part E, Vol:40, 101- 121.
45 Bu kriterlerden bahsedecek olursak; “ 1. Temel Kriter; Altyapı
Alt Kriterleri; Dağıtım altyapısı, Altyapı bakım ve gelişimi, Denizyolu ulaştırması, Havayolu yük taşımacılığı.
2. Temel Kriter; Performans
Alt Kriterleri; Gümrük yönetimi, Süreç yönetimi, Müşteri tatmini. 3. Temel Kriter; Bilgi Sistemleri
Alt Kriterleri; Yeni bilgi teknolojileri, elektronik ticaret. 4. Temel Kriter; İnsan Kaynakları
Alt Kriterleri; İş hayatı düzenlemeleri, göçmen kanunları, nitelikli işgücü, işçi- sendika, hükümet ilişkileri, iş dünyasındaki anlaşmazlık ve sorunlar, çalışanların eğitimi, çalışanların motivasyonu.
5. Temel Kriter; Ticari Ortam
Alt Kriterleri; İhracat kredileri ve sigorta, döviz kuru politikası, Sermayenin maliyeti. 6. Temel Kriter; Politik Ortam
Alt Kriterleri; Politik istikrarsızlık riskleridir.”84
2.6.4 Kutsal’a Göre Lojistik Köy Kriterleri
Yine Bookbinder ve Tan’ın 1999 da yayınlanan çalışmayı esas aldığı gibi Kutsal’ın üzerinde durduğu kriterlerde 2006 ve 2007 yıllarında yayınlanan, “Küresel Rekabet Gücü Raporlar” ından derlenerek literature geçmiştir. Bu kriterler ise şöyle sıralanmaktadır; “
Coğrafi konum, Pazar hacmi,
Hükümet politika ve düzenlemeleri, Hukuki istikrar,
Güvenlik ve asayiş durumu, Makroekonomik istikrar,
Ulaştırma altyapısının gelişmişliği, Limanların gelişmişliği,
Elektrik enerjisi altyapısı, İletişim altyapısı,
Nitelikli ve yetişmiş işgücü,
84James H. Bookdinder and Chris S. Tan, “Comparison of Asian and European Logistics Systems”,
46 İşçi-işveren ilişkilerinde işbirliği ve barış ortamı, Genel vergilendirme düzeyi,
Ticari ve gümrük engellerinin durumu,
Doğrudan yabancı yatırımın önündeki teşvikler, Finans piyasalarının gelişmişliği,
Teknolojik altyapı,
Bilgi-iletişim teknolojilerinin gelişmişliği, Modern lojistik hizmet sağlayıcılarının varlığı, Sosyo-kültürel ortam ve çevresel güzellikler, Ticari etiğin (iş ahlakının) gelişmişliğidir”85