Liderlik Davranıú Tipleri

1.7.1. Otokratik Liderlik

Liderlik literatürü, otokratik liderli÷i grup birlikteli÷inin devam etmesi, grubub sosyal ve hayati önemli bir varlık olarak teúvik edilmesi gibi sosyo-duygusal olguları dikkate almayan bir liderlik úekli olarak görülmektedir. Daha da önemlisi, otokratik liderlik Ohio State çalıúmalarında belirtilen düúünce faktörlerine özellikle uymamaktadır. Ohio State çalıúmaları memnuniyet, motivasyon ve etkililik ile ba÷lantılıdır( Donuk, 2006:46).

Bu tip liderler grup faaliyetlerine verdikleri emir, talimat ve cezalarla katkıda bulunan liderdir. Otokratik lider, grup kararlarını, grup politikasını, beli baúlı planları, ödüllendirme ve ceza verme iúlemlerini kendi de÷erlerine göre tesbit etmede mutlak güce sahiptir (Kon, 1996:14).

Liderlik literatürü otokratik liderli÷i grup birlikteli÷inin devam etmesi, grubun sosyal ve hayati önemli bir varlık olarak teúvik edilmesi gibi sosyo-duygusal olguları dikkate almayan bir liderlik úekli olarak görmektedir. Daha da önemlisi, otokratik liderlik Ohio State çalıúmalarında belirtilen düúünce faktörlerine özellikle uymamaktadır. Ohio State çalıúmaları memnuniyet, motivasyon ve etkililik ile ba÷lantılıdır. Otoriter liderin temel davranıú biçimleri, grubun amaçlarını, politikalarını tümüyle kendi baúına tespit etmek, ne iú yapılaca÷ını ve nasıl olaca÷ını belirlemek, grup faaliyetlerinden kendini ayrı tutmak ve astları hakkında yaptı÷ı

de÷erlendirmelerde kiúisel bir tutum takınmak úeklinde açıklanabilir (Tekarslan ve Di÷. 1989:107).

Otokratik lider merkezi bir güç oluúturur. Grupla iliúkisi sınırlıdır. Üyeler liderle iliúki kurmaya çekinirler. Lider de genellikle kendi seçti÷i bir üye aracılı÷ıyla di÷er üyelerle iliúki kurar, grup içi iliúkileri kendisi ayarlar. Otokratik lider üyeler arasında iliúki kurulmasını istemez. Oluúan iliúkiler ise, hep lider merkezli olur. Liderin geçici olarak bile ayrılması grup içinde çöküntü oluúturabilir (Karaküçük, 1997:253).

ùekil 2. Otokratik Liderlik

1.7.2. Demokratik Liderlik

Grup içerisindeki bütün karar ve faaliyetleri üyelerle tartıúma ortamı getirmiú ve üyelerin kendi çalıúma eúlerini kendilerinin seçmesine izin veren liderlik tarzıdır. Yapılan araútırmalarda demokratik liderler di÷er liderlik tarzlarından daha çok sevilmiútir. Bu gruplarda hava çok arkadaúça, grup merkezli ve kabul edilebilir oranda verilen ile meúgul olma e÷ilimi göstermiútir. Ancak demokratik liderin oldu÷u gruplar daha az üretken olmakla birlikte liderin yoklu÷undan pek etkilenmemiútir (Arkonaç, 1993:176).

Liderle grup üyeleri arasında yakın iliúki vardır. Lider tüm grup üyelerine açıktır. Amaçları belirleme ve bunları gerçekleútirme yollan grup üyelerinin serbest tartıúmalarıyla belirlenir. Lider burada yönlendirici ve kararların oluúturulmasında yardımcı rolündedir (Akdemir, 2007:21).

Demokratik liderler faaliyetlerin yürütülmesine grup elemanları üzerinde katı baskılar kurmadan, sadece kendi yetenekleri ile de÷il, astlara danıúarak, onlarla

tartıúarak, tarafından yapılan ele vermedeki sorumlulu

Grup iliúkilerinin düzenlenmesi de grup üyelerinin ki oluúur. Ortaya çıkan sonuçlarda lider hakemdir. Lider g grubun bir üyesiymiú

önem verir. Sorumlulukları bir elde toplamaktan ziy 2007:22).

ùekil 3. Demokratik Liderlik

1.7.3. Serbest Bırakıcı Liderlik

Bu tip liderler grup üyelerine tam serbestlik sa grup üyelerinin insiyatifıne bırakırlar ve amaç ort kendilerinin iyi bir dost, arkada

pek fazla sonuç alınamaz (Kaynak, 1990:17).

Bu tarz liderler yönetim yetkisine en az ihtiyaç duyan, izleyicileri bırakan ve her izleyicinin kendisine verilen kaynak

programlarını yapmalarına imkan tanıyan davranı serbesti tanıyan liderl

tamamıyla astlara bırakmaktadırlar. Liderin görevi bunlarla ilgili sınırları çizmek olmaktadır. Meslek adamlarının çalıúmalarında, i

çalıúan yüksek uzmanlı

geliútirmelerinde bu biçimde bir liderlik uygulanabilmek

arak, tarafından yapılan eleútirileri kabul edip karar almada dikkate alarak, ka vermedeki sorumlulu÷u astlarına da÷ıtarak iú gören liderdir (Kon, 1996:15).

kilerinin düzenlenmesi de grup üyelerinin kiúisel karar ve tercihlerine göre ur. Ortaya çıkan sonuçlarda lider hakemdir. Lider grup faaliyetlerinde genellikle grubun bir üyesiymiú gibi çalıúır. Lider bireysel e÷ilimlere, beklenti ve yeteneklere önem verir. Sorumlulukları bir elde toplamaktan ziyade yaymaya çalı

Demokratik Liderlik

.3. Serbest Bırakıcı Liderlik

Bu tip liderler grup üyelerine tam serbestlik sa÷layarak yetki kullanımlarını tamamen grup üyelerinin insiyatifıne bırakırlar ve amaç ortaya koymazlar, karar vermezler ve kendilerinin iyi bir dost, arkadaú oldu÷una inanırlar. Grup dengesizdir. Etkinliklerden pek fazla sonuç alınamaz (Kaynak, 1990:17).

yönetim yetkisine en az ihtiyaç duyan, izleyicileri

bırakan ve her izleyicinin kendisine verilen kaynaklar dahilinde amaç, plan ve programlarını yapmalarına imkan tanıyan davranıú gösterirler. Baú

serbesti tanıyan liderler yetkiye sahip çıkmamakta ve yetki kullanma hakla tamamıyla astlara bırakmaktadırlar. Liderin görevi malzeme ve kaynak sa

bunlarla ilgili sınırları çizmek olmaktadır. Mesleki uzmanlık hallerinde ve bilim malarında, iúletmelerin araútırma geliútirme departmanlarında an yüksek uzmanlı÷a sahip olan elemanların yaratıcı ve yenilikçi fiki tirmelerinde bu biçimde bir liderlik uygulanabilmektedir (Erdo

tirileri kabul edip karar almada dikkate alarak, karar gören liderdir (Kon, 1996:15).

isel karar ve tercihlerine göre rup faaliyetlerinde genellikle ilimlere, beklenti ve yeteneklere ade yaymaya çalıúır (Akdemir,

kullanımlarını tamamen aya koymazlar, karar vermezler ve una inanırlar. Grup dengesizdir. Etkinliklerden

yönetim yetkisine en az ihtiyaç duyan, izleyicileri kendi hallerine lar dahilinde amaç, plan ve úka bir deyiúle, tam er yetkiye sahip çıkmamakta ve yetki kullanma haklarını malzeme ve kaynak sa÷lamak ve i uzmanlık hallerinde ve bilim tirme departmanlarında a sahip olan elemanların yaratıcı ve yenilikçi fikirlerini