Liderlik, belirli şartlar altında, belirli kişisel veya grup amaçlarını gerçekleştirmek üzere, bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi olarak tanımlanmıştır (Deitzer, Shillif, Jucius, 1979: 196). Yani lider başkalarını etkileyebilen ve yönlendirebilen bir kişi olmalıdır. Bu etkileme ve yönlendirme sürecinin de belirli bir amacı olmalıdır. Fakat çoğu zaman sadece bir hedefin amaçlanması yetmez, hedefe ulaşmak için çizilen yolda diğer faktörlerin de nasıl etkileneceği unutulmamalıdır. Bu nedenle bir iş yerinde lider sadece bir hedefe ulaşmak için insanları etkileyen ve yönlendiren değil, aynı zamanda sürecin tüm örgüt üzerindeki etkilerini de göz ardı etme lüksüne sahip olmayan kişidir.
Liderlerin etkileme ve yönlendirme gücünü nereden aldıkları örgütün yapısıyla yakından ilişkilidir. Örneğin bürokratik örgütlerde liderin gücünün kaynağı hiyerarşidir. Örgütlerde boşluk yaratan unsurlardan biri yöneticilerin liderlik yeteneğine sahip olmamalarıdır. Bu durumlarda sadece hiyerarşi ya da otorite işgörenlerin ileri görev bilinci ile hareket etmeleri için yönlendirilmelerine yetmemektedir.
Liderlik üzerine son zamanlarda yapılan çalışmalarda söz edilen liderlik türlerinden biri dönüşümcü / dönüştürücü liderliktir. Dönüştürücü liderliğin özellikleri ve liderlik yaklaşımı örgütsel vatandaşlığın oluşumu için uygun bir liderlik olduğundan bu çalışmada ele alınacak olan dönüştürücü liderliktir.
Liderin tarzının destekleyici olması işgören performansında etkilidir. Örgütsel vatandaşlık davranışının göstergelerinden biri de liderin davranışlarıdır. Örgütsel vatandaşlıkla ilişkilendirilen liderlik dönüştürücü liderliktir. Dönüştürücü liderler astlarını bir vizyona yönlendirebilen ve kapasitelerini mümkün olduğunca çok kullanmalarını sağlayarak hedeflere ulaşmayı sağlayabilen liderlerdir. Dönüştürücü liderlik prosedürel adalet ve güvene dayalı amaçları başarabilmek ve izleyicileri ile karşılıklı güven içerisinde hareket edebilmektir.
İnsana saygı duyan, güveni, öz yönetimi, bağımsız çalışmayı ve girişimci birimleri teşvik eden bir liderlik kolay olmayan bir liderliktir (Bayrak, 1998: 80 ). Fakat bu tür bir liderlik işgörenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarını göstermeleri için gereklidir. Liderin yetkili konumu şirket değer sistemleri ve davranış kodları geliştirilmesinde etkindir. Bu nedenle örgüt kültürünün oluşmasında belirleyici etkenlerden biri de liderlerdir. Liderlik yaklaşımları arasında dönüşümcü liderlik, liderlerin örgütsel yapının gerektirdiği uygulamaların gerçekleştirilmesinden daha karmaşık bir takım davranışları ortaya koymaları gerektiğini ifade eder (Bingöl, Naktiyok, İşcan, 2003: 491). Bu liderlik anlayışında var olan olagelenin ötesine çıkma anlayışı, örgütsel vatandaşlık davranışında var olan beklenilenin ötesine çıkma anlayışıyla örtüşmektedir. Dönüştürücü liderliğin unsurlarından biri olan entelektüel teşvik, çalışanların yaptıkları işte kendilerini özgür hissedebilmeleri, karar verebilmeleri, inisiyatif kullanmaları yani iş özerkliği sağlaması dolayısıyla işlerini sahiplenmelerini ve örgütle bütünleşmelerini sağlamada etkilidir.
Örgütü tanıyan, iş görenlere vizyon ve güven sağlayabilen, onları statüsü dışında kaynaklanan bir güçle etkileyebilen, iş görenleri ile yakın ilişkiler kurabilen yani liderlik özelliği taşıyan tepe yöneticilerin varlığı örgütsel vatandaşlık davranışının ortaya çıkması açısından gereklidir. Orta kademedeki yöneticilere ise doğru kişiyi doğru işe yerleştirme dolayısıyla iş tatmini sağlamalarını garanti altına alma, motivasyon sağlama, hiyerarşinin getirdiği iletişim engellerini ortadan kaldırma ve adil davranma gibi görevler düşmektedir.
Her örgütün başarısı üyelerinin katılımına ve iyi davranışlarına bağlı olduğundan liderler belirli sonuçlara ulaşmayı amaçlayan stratejiler belirlemektense, üyelerinin örgütsel vatandaşlık davranışları göstermelerini sağlamayı amaçlamalıdırlar (Brightman, Moran, 1999: 678). Çünkü işgörenlerin katılımı ve örgütsel vatandaşlık davranışlarını göstermeleri zaten bir örgütü başarıya ulaştıracaktır. Sadece sayısal bir veriye odaklanıp örneğin pazarda payımızı %10 artırmayı hedefliyoruz deyip satışları arttırmayı amaçlamak, bir yöneticinin bunu başarmasını beklemek, işgörenleri göz ardı etmek ya da sadece satış kotalarını doldurdukları ölçüde göz önüne almak uzun vadede işletmeyi başarıya ulaştıramaz. Çalıştıkları işyerine bir bağlılık hissetmeyen, işletmenin amaçlarını kendi amaçları gibi görmeyen, kendilerini üyesi oldukları örgütün bir parçası gibi görmeyen işgörenler her ne kadar bir süre bu hedeflere ulaşmak için kendilerine verilen alt hedefleri minimum ölçüde gerçekleştirseler de kendilerini bir parçası olarak hissettikleri bir örgütte olmanın arayışından vazgeçmeyecekledir. Ki bu genellikle yeni bir iş aramadır, yani bu tanıma uyan işgörenler friksiyonel yapıdaki işsizler olacaklardır. Bu arayış tıpkı kendi ülkesindeki sosyo-ekonomik şartlardan memnun olmayan hatta rahatsızlık duyan bir ülke vatandaşının, o ülkede yaşadığı sürece o ülke yasalarına riayet etmesi fakat göç vb yollarla daha uyumlu olduğu bir ülkede yaşamayı tercih etmesi ve yapabiliyorsa bunu yapması gibidir. Belki bir ülke için bir tek vatandaşın yurtdışında yaşamayı seçmesi büyük bir kayıp olmayabilir ama eğitimli ve çok sayıda insanın yurtdışına gitmesi yani bugün beyin göçü olarak adlandırılan göç uzun zamanda kaynak vb kayıplarla sonuçlanacaktır. Benzer şekilde bir işletmede de tecrübe kazanıp başka bir işe geçen işgörenler de kaynak vb kayıplara neden olacaktır. Bu nedenle liderler hiçbir zaman yönettikleri insanları göz ardı etmemelidirler.
Dönüştürücü liderlik örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarından özgecilik üzerinde doğrudan etkilidir. Liderlerinin destekleyici olduğunu düşünen ve görevlerinden tatmin olan işgörenler daha yardımseverdirler. Liderin bir vizyona sahip olması ve destekleyici olması sportmenlik boyutuyla ilişkilendirilmiş olup işgörenin örgüte duyduğu sadakatin daha yüksek olacağı belirtilmiştir (Çınar, 2000: 61). Çalışmanın ileriki kısımlarında örgütsel vatandaşlığın oluşabilmesi için gerekli örgüt kültürü yapısının niteliklerinden biri olarak destekleyicilik ele alınacaktır. Bir örgütte bu niteliğin oluşmasını sağlayacaklardan biri liderlerdir ve bunun için uygun liderlik dönüştürücü liderliktir.