2.1.Güç-İtki-Tahrik Sistemlerinin Güvenilirliği 2.1.1. İtki Sistemlerinin Güvenilirliği
DORA, 4x2 koaksiyel motor düzeni sayesinde motorlardan herhangi birinde oluşabilecek arıza durumunda diğer motorlar ile güvenli bir şekilde uçuşuna devam edebilecektir. Araç kara kul-lanımında iken, motor kollarının katlanarak bir hazneye alınması motorların ve pervanelerin kullanım sürelerini uzatmış, aracın kara modundaki boyutlarını küçültmüştür. Bu sayede uçuş esnasında güvenlik açısından en kritik öneme sahip olan motorlar ve pervaneler karada olası bir olumsuzluktan korunarak uçuş güvenliği arttırılmıştır. Rpm sınırlaması ile motorların aşırı ısınması önlenecektir. Aracın ön tarafına açılan hava kanalları ile kara motorları soğutulurken hava itki motorları sıvı soğutma sistemleriyle soğutulacaktır.
2.1.2. Sürücülerin Güvenilirliği
Motorlar, motor sürücüler ve tüm elektronik sistemler akım değerleri dikkate alınarak ve gü-venlik payı bırakılarak tasarlanmıştır. Bu sayede yetersiz güç, fazla akım çekme, aşırı ısınma ve yanma gibi olası durumların önüne geçilmiştir. Sıvı soğutma sistemi sayesinde sürücülerin soğutulması sağlanacaktır. Ayrıca araçta hava itki motorları için ekstra 2 adet sürücü yedekte bulunacaktır.
2.1.3. Batarya Güvenilirliği
Araçta bulunan batarya sistemi gruplara bölünerek farklı batarya paketleri elde edilmiştir. Bu batarya paketlerinde oluşabilecek olası bir arıza durumunda batarya yönetim sistemi üzerinden ilgili batarya paketinin akımı otomatik olarak kesilecektir. Bu sayede bataryada oluşan arıza büyümeden diğer batarya paketleri ile aracın en yakın acil iniş noktasına inişi sağlanacaktır. Ba-tarya yanmaz bir kılıf ile kaplanacaktır ve yanmayı engellemek için aşırı ısınma durumlarında batarya haznesi oksijenden arındırılacaktır. Araçta bir adet yedek batarya bulunacaktır ve gü-venlik sistemleri kısa bir süre bu batarya ile çalışabilecektir.
2.1.4. Yapısal Elemanlarının Güvenilirliği
Aracın pervaneleri ve motor kolları karbon fiber malzemeden seçilerek, dayanımı arttırılmış, yüksek devirlerde ve yüksek sıcaklıklarda görev yapacak şekilde tasarlanmıştır. Kullanılan kar-bon fiber malzeme sayesinde pervanelerdeki sarsıntı en aza indirilerek motorların daha stabil
DURGUN HAVA Maksimum 2 Durak Arası Mesafe
MAksimum Seyir Hızı 140 km/s 130 km/s 115 km/s 100 km/s
Normal Seyir Hızı 125 km/s 115 km/s 100 km/s 85 km/s
Menzil 60 km 50 km 40 km 30 km
Havada Kalma Süresi 30 dakika 27 dakika 24 dakika 20 dakika
85 kilometre 55 kilometre
Şehirdeki en yüksek binalar ve asgari emniyet irtifası kurallarına göre 1200 m Aracın yapısal özelliklerine göre 2000 metre.
çalışması ve daha uzun ömürlü olması sağlanmıştır. Ayrıca motor kolları özel profil yapısı ka-natların yapısal güvenliği arttırılmıştır. Aracın boyutlandırması kaka-natların dönme eksenindeki güvenliği düşünülerek yapılmıştır. Pervaneler titreşim payı bırakılarak hiçbir nesneye çarpma-yacak şekilde konumlandırılmıştır.
Tablo 11 Güç-İtki-Tahrik Sistemlerinin Arıza Tablosu
SİSTEM
SEVİYESİ UÇUŞ İZNİ KARA SÜRÜŞÜNE
İZİN YEDEK SİSTEM
PERVANELER 6 AY 10 YIL
PERVANELERİN KATLANARAK BİR HAZNE İÇERİSİNE ALINMASI PERVANELERİN YAPISAL HASAR GÖRMESİNİ ENGELLEMİŞTİR.
PERVANELERDE YAPISAL HASAR GÖRÜLMESİ
ÇOK
YÜKSEK YOK VAR YOK
SİSTEMDE SIVI BASINÇ SENSÖRÜ ÜZERERİNDEN
KONTROL SAĞLANARAK UYARI SİSTEMİ GELİŞTİRİLMİŞTİR.
ARACA HARİCİ YEDEK TEKERLEK EKLENMİŞTİR.
SİSTEME SIVI TEMASI ÇOK
YÜKSEK YOK YOK
20 YIL
4X2 KOAKSİYEL MOTOR DÜZENİ SAYESİNDE MOTORLARDAN
HERHANGİ BİRİNDE OLUŞABİLECEK ARIZA DURUMUNDA DİĞER MOTORLAR
İLE GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE UÇUŞUNA DEVAM EDEBİLECEKTİR. SOĞUTMA SİSTEMİ VE SICAKLIK SENSÖRÜ
SAYESİNDE MOTORUN SICAKLIĞI SÜREKLİ KONTROL
ALTINDA TUTULACAKTIR.
RPM SINIRLAMASI İLE MOTORLARIN AŞIRI ISINMASI
ÖNLENEREK SOĞUTMA SİSTEMLERİNİN DAHA AZ DEVREYE GİRMESİ SAĞLANMIŞ
VE SENSÖRLER İLE SICAKLIK UYARI SİSTEMİ ARACA
EKLENMİŞTİR.
3 AY
MOTOR KOLLARI
MEKANİZMASI 6 AY 10 YIL
KOLLARIN KARBONFİBER GİBİ DAYANIKLI BİR MALZEMEDEN ŞEÇİLEREK DAYANIKLILIĞI
ARTTIRILMIŞTIR.
BU SİSTEMDE OLUŞACAK HATALARI BİLDİREN BİR SİSTEM
EKLENMİŞTİR. OLASI BİR ARIZADA GÜÇ KESİLMELİDİR.
YEDEK BARYA SİSTEMİ DE EKLENMİŞTİR. AŞIRI DURUMUNDA BATARYANIN OLDUĞU BÖLÜMDEKİ OKSİJEN
BOŞALTILARAK OLASI YANGINLARIN ÖNÜNE GEÇİLMİŞTİR. AYRICA GÜÇ GRUBU SİSTEMİ YANMAZ KILIF
İLE KAPLANACAKTIR.
SIVI DAYANIKLILIĞI İÇİN ELEKTRONİK SİSTEME KAPLAMA
YAPILMIŞTIR.ANA KARTLARIN YEDEKLERİ SİSTEME
EKLENMİŞTİR.
OLASI BİR PROBLEME KARŞI MOTOR KORUMALARI EKLENMİŞTİR. ARIZAYI BİLDİREN GÖSTERGELER VE
SENSÖRLER DE SİSTEME EKLENMİŞTİR.
20 YIL KARA İTKİ 6 AY
MOTORLARI
OLASI BİR FREN ARIZASI İÇİN EL FRENİ VE HARİCİ BİR FREN
MEKANİZMASI SİSTEME EKLENMİŞTİR.
20 YIL FREN SİSTEMİ 6 AY
YEDEK KARTLAR BİRLİKTE BİR ADET
YEDEK KOL SİSTEME EKLENMİŞTİR.
ARAÇTA EN YAKIN İNİŞ NOKTASINA
2.2.Gürültü Azaltma
2.2.1. Yolcu Kabin İçi Gürültü Azaltma
Tablo 12 Yolcu Kabin İçi Gürültü Azaltma
2.2.2. Çevresel Gürültü Azaltma
Tablo 13 Çevresel Gürültü Azaltma
2.3.Aracın Güvenlik ve Emniyeti 2.3.1. Uçuş Güvenliği
2.3.1.1.Araç Genel Güvenliği
Aracın genel güvenliğini sağlamak için günümüz arabalarında olan birçok özel-lik DORA’ya eklenmiştir. Bunlara örnek olarak şerit takip sistemi, otomatik fren sistemi ve birçok sensörler verilebilir. Araçta normal hava yastıkları haricinde uçuş esnasında oluşabile-cek olumsuz senaryolarda kullanılmak üzere taban hava yastığı bulunmaktadır. Olası bir yıldı-rım durumunda aracı ve yolcuları korumak için yıldıyıldı-rım engelleyici sistem de araca eklenmiş-tir.
2.3.1.2.Elektronik (Donanım) Sistem Güvenliği
Olası bir sıvı teması durumunda sistemin korunması için sistem sıvı temasına korunaklı olarak kaplanmıştır. Kablolar yanmaz malzemeden tercih edilerek güvenlik üste seviyeye çıkarılmış-tır. Elektromanyetik uyumsuzlukların önüne geçilebilmesi için elektromanyetik uyumluluk testleri (MIL-STD-461) yapılarak sistem buna göre yerleştirilmiştir.
2.3.1.3.Yazılımsal Güvenlik
Araçta bulunan yazılım sayesinde yaşanabilecek her türlü olumsuzluğun önüne geçilmiş olup gelecek güncellemeler ile araçlar yazılımsal olarak güncel tutulmalıdır. Araçta bulunan ya-pay zeka algoritması sayesinde araç sürekli öğrenme içerisinde olacaktır. Algoritma esnek tu-tularak algoritmanın gelişimi sağlanacaktır. Aracın yazılımındaki kestirim sistemi saye-sinde sensörlerden alınan veriler karşılaştırılacak ve sensör arızalarından kaynaklanan kaza riski en aza indirilecektir.
2.3.1.4.Haberleşme Güvenliği
DORA haberleşme sistemi üzerinden gerçekleşecek saldırılara karşı güvenlikli olarak tasarlan-mıştır. Araç kontrol merkezi ile DSRC modülü kullanarak IEEE802.11p protokolü üzerinden V2X haberleşmesi yapacaktır. Yakındaki diğer araçlar ile V2V yöntemi ile haberleşme sağla-nacaktır. Araçların birbirleri ve merkez ile haberleşmeleri sırasında aktarılan veriler şifrelene-rek aktarılarak güvenlik açığı oluşturmasının önüne geçilmiştir. Ayrıca yedek haberleşme sis-temi sayesinde haberleşme sissis-teminde oluşacak olası bir problemin önüne geçilmiştir.
2.3.1.5.Acil Durum Güvenlik Sistemleri
Araçta, yıldırımlardan korunmak için static deşarj fitilleri bulunmaktadır. Kuş çarpması, itki sistemleri arızası, güç sistemleri arızası gibi durumlarda DORA, araç paraşüt ve hava yastığı sistemini devreye sokacaktır. Paraşüt aracın tavanında, hava yastığı ise tabanda yer alacaktır.
Paraşüt iniş hızını azaltırken, hava yastığı suya ve bozuk zeminlere inişi sağlayacaktır.
2.3.2. Siber Güvenlik
Akıllı araçlar internete ve diğer akıllı cihazlarla bağlantı kurmakta ve bu da birçok siber tehdi-din önünü açmaktadır. Araçlar ele geçirilerek uzaktan kontrol ile kaçırılabilir, fiziksel olarak zarar görebilirler. Bu tarz tehditlerin önüne geçebilmek için araçta sürekli kimliklendirme ve farklı katmansal korumalar içeren bir siber güvenlik sistemi bulunacaktır. Bu sistem aracın kontrolünü ve konsolunu ele geçirmeye amaçlı siber saldırıları tespit ederek, müdahale edecek-tir. Sistemin siber güvenliğini sağlamak için güvenilir tek bir kaynak üzerinden güncellemeler
yayınlanarak araçların güvenli kalması sağlanacaktır. Birden çok kimlik doğrulama sistemi ile aracın hırsızlık gibi kötü olaylardan korunması sağlanmıştır. Sensörlerden alınan verilerin ka-rıştırılmaması , kötü amaçlı kişilerin eline geçmemesi için şifreleme yöntemi kullanılarak veri-lerin güvenliği sağlanmıştır. Araçta güvenlik sorunu ve dışarıdan müdahale tespit edilirse araç kendini koruma moduna alarak en yakındaki güvenli iniş noktaya indirecek ve güvenlik prob-lemini çözmek için sistemi kilitleyecektir.
SİSTEM ELEMANI BAKIM PERİYODU
SIKILIĞINI VE YAPISAL ÖZELLİĞİNİ OLACAKTIR. BU SAYEDE
FAZLA YÜK İLE SÜRÜŞ ENGELLENECEKTİR.
SENSÖRÜN DÜZGÜN ÇALIŞMAMASI
ÇOK
YÜKSEK YOK YOK YEDEK KÜTLE
SENSÖRÜ VAR
CAMLARIN KIRILMASI ÇOK
YÜKSEK YOK VAR
BÖYLE BİR DURUMDA ARAÇ KENDİNİ KORUMA MODUNA ALARAK OLASI AKSİLİKLERİN ÖNÜNE
GEÇİLECEKTİR.
SENSÖRÜN DÜZGÜN ÇALIŞMAMASI
ÇOK
YÜKSEK VAR VAR VAR
SENSÖRLERDEN ALINAN VERİLERİN SABOTE EDİLMESİ
ÇOK
YÜKSEK YOK YOK YOK
SİSTEMİN ARIZALANMASI
ÇOK
YÜKSEK YOK YOK YOK
HABERLEŞME SİSTEMİ 6 AY 10 YIL
SİSTEMİN DÜZGÜN
YÜKSEK YOK YOK VAR
ARAÇ
AYDINLATMA-IŞIKLI İKAZ SİSTEMLERİ 6 AY 10 YIL
AYDINLATMA SİSTEMİNİN ARIZALANMASI DURUMUNDA SİSTEME EN YAKIN BÖLGEYE GİTMEYE YETECEK KADAR YEDEK
AYDINLATMALAR
YÜKSEK YOK YOK VAR
UÇUŞ KONTROL
KARTI 6 AY 5 YIL
KARTTA OLUŞACAK OLASI BİR ARIZAYA KARŞI YEDEK UÇUŞ KONTROL KARTI SİSTEME EKLENMİŞTİR.
AYRICA KARTIN KORUNMASI İÇİN GEREKLİ
ÖNLEMLER ALINARAK KARTIN HASAR GÖRMESİ
ÖNLENMİŞTİR.
KARTIN GÖREVİNİ YERİNE GETİREMEMESİ
ÇOK
YÜKSEK YOK VAR VAR
SİSTEME SÜREKLİ GÜNCELLEME YAPILARA
KSİSTEM GÜVENDE TUTULMALIDIR. ZAMAN ZAMAN KİMLİK DENETİMİ YAPILMALIDIR. SİSTEMDE YÜKSEK GÜVENLİK SEVİYESİNE SAHİP DOĞRULAMA SİSTEMİ VE
ŞİFRELER OLMALIDIR. DAYANIKLI LAMİNE CAM KULLANIMI İLE BİRLİKTE YAŞANAN OLUMSUZLUK
ELEKTRONİK SİSTEM İLE AÇILMAMA SORUNUN KARŞIN EL İLE AÇMA KOLU
SİSTEME EKLENMİŞTİR.
5 YIL
HAVA YASTIĞI ARIZA SENSÖRÜ SİSTEM
EKLENMİŞTİR.
20 YIL TABAN HAVA YASTIĞI 6 AY
6 AY
Tablo 14 Aracın Güvenlik ve Emniyeti Arıza Tablosu
3. SENARYO VE HAVA TRAFİK YÖNETİMİ