Kullanım Durumları ve Kullanım Durumu Şemaları

Dokümantasyon modülü için ilk önce kullanım durumları ve sistemi kullanacak aktörler belirlenmelidir. “Kullanıcılar kimlerdir, hangi işlevleri gerçekleştirirler, hangi haklara sahiplerdir?” sorularına yanıtların bulunması gerekir.

UML ile tasarıma başlamadan önce sistemdeki aktörlerin ve kullanım durumlarının belirlenmesi gerekir. Kullanım durumları, sistemde yapılan işleri ifade eder. Aktörler ise, sistemin içinde yer almayan ve kullanım durumlarının meydana gelmesine neden olan kişiler veya yazılımlardır. Kullanım durumları ve aktörlerin belirlenmesi, yazılımcıların ve kullanıcıların oluşturulacak sistemi doğru algılamasını, ortaya çıkabilecek mantıksal hataların çoğunun başlangıçta bertaraf edilmesini sağlar.

Web tabanlı kalite yönetim sisteminde kullanım durumları, yeni kullanıcı oluşturma, kullanıcı unvanlarını yönetme, kullanıcı silme gibi eylemleri de kapsar. Ancak kullanıcıların yönetimi ile ilgili işlemler ASP.NET’in yerleşik sınıfları kullanılarak tasarlandığı için kullanıcı yönetiminde sadece dokümantasyon modülünde yer alan unvanların yönetimine değinilecektir. Dolayısıyla, kullanım durumu türlerini listeleyecek olursak,

• Unvanlar: Unvan ekleme, çıkarma, güncelleme, kişilere unvan atama gibi kullanım durumları.

• Doküman kategorileri: Kategori ekleme, çıkarma, güncelleme kullanım durumları,

• Yeni doküman ekleme veya varolan dokümanı revize etme kullanım durumları,

• Dağıtım listeleri: İlgili dokümana belirlenen unvanların görme yetkilerini atama ve varolan yetkileri kaldırma kullanım durumları,

• Talepler: Revizyon talebi, yapılan revizyonu onaylama talebi ve yeni dokümanı onaylama talebi kullanım durumları,

• Onaylama: Yeni doküman veya revizyonu onaylama kullanım durumları.

Kullanım durumları, kullanım durumu şemasında gösterilmiştir (Şekil 14). Şekilde, kullanım durumları web tabanlı kalite yönetim sistemi sınırları içerisinde elips şeklinde gösterilmiştir. Aktörler ise sistem sınırları dışında çöp adamlar ile simgelenmiştir. Hangi aktörün hangi kullanım durumu ile ilgili olduğu, aradaki oklarla belirlenir. Unutulmaması gereken şey, “Sistem Yöneticisi”nin aynı zamanda “Sistemin Herhangi Bir Üyesi” de olabileceğidir. Yani bir kişi birden fazla aktör ile simgelenen rollere sahip olabilmektedir. Kullanım durumu şeması, sistemin bütün halinde görülebilmesini sağlar. Bu sayede, sistemin kullanıcılarının beklentileri de iletişim kazasına yol açmayacak derecede açık biçimde belirtilmiş olmaktadır.

Şekil 14: Web Tabanlı Kalite Yönetim Sisteminin Kullanım Durumu Şeması

Görüldüğü gibi kullanım durumları, her faaliyet için geçerlidir. Kullanım durumlarının neler olduğunu belirledikten sonra, kullanım durumu kartları hazırlanır. Bu kartlardan en önemli üçü olan “yeni doküman ekleme”, “doküman revizyonu” ve “talep onayları” aşağıda ayrıntılarıyla oluşturulmuştur.

Buna göre, “Yeni Doküman Ekleme” kullanım durumu Şekil 15’te, “Bir Dokümanı Revize Etme” kullanım durumu Şekil 16’da ve “Doküman Onaylama” kullanım durumu ise Şekil 17’de gösterilmiştir.

Şekil 15: Yeni Doküman Ekleme Kullanım Durumu Aktör Sistemdeki herhangi bir “Üye”

Kapsam Üye, yeni bir doküman eklemek ister

Adımlar 1. Üye doküman ekleme sayfasını açar. 2. Dokümanın ilgili olduğu kategoriyi seçer.

3. Dokümanı hangi unvanına istinaden ekliyorsa, listeden onu seçer.

4. Takvimden termin zamanını seçer.

5. Onaylayacak kişinin unvanını listeden seçer. 6. İlgili dokümanı ekleme kısmında belirler. 7. Dağıtım listesinden kimlerin göreceğini belirler. 8. Gönder’i tıklayarak işlemi tamamlar.

Alternatif

Akış Koşulu Yeni dokümanın ekleneceği kategori yoktur (Adım 2) Alternatif

Akış

2.1 Üye, sistem yöneticisinden yeni kategori eklenmesini talep eder

2.2 Sistem yöneticisi yeni kategoriyi ekler ve ana akışa dönülür Alternatif

Akış Sonrası Ana akışa dönülür.

Sonuç 1. Yeni doküman eklenmiştir.

2. İlgili unvana onay talebi iletilmiştir.

3. Doküman sunucuya yüklenmiş, yüklemeler tablosuna kayıt girilmiştir.

Kullanım durumları, aktörler ve kullanım durumu şeması hazırlandıktan sonra, sınıfların oluşturulması, nesne tabanlı programlama yolundaki ilk adımdır. Sınıflar, kullanım durumlarında herhangi bir eksikliğe fırsat vermeyecek şekilde oluşturulmalıdır.

Şekil 16: Bir Dokümanı Revize Etme Etme Kullanım Durumu Aktör Dokümanı düzenleyen kişi olan “Düzenleyici”

Kapsam Düzenleyici, revizyon talebi olan dokümanı revize etmek ister

Adımlar 1. Düzenleyici çıkan uyarı neticesinde revizyon talepleri sayfasını açar.

2. Revizyon talep listesinde ilgili dokümanı seçer. 3. Dokümanla ilgili bilgiler sayfada listelenir.

4. Revize etmek için, “Dokümanı revize et” bağlantısını tıklar. 5. Açılan panelde dokümanı onaylayacak unvanı seçer.

6. Takvimde onaylama için termin süresini belirler. 7. Revize edilmiş dokümanı ekler.

8. Gönderme komutu verilir.

Sonuç 1. Dokümanın yeni revizyonu eklenmiştir. 2. İlgili unvana revizyon onayı talebi iletilmiştir.

3. Doküman sunucuya yüklenmiş, yüklemeler tablosuna kayıt girilmiştir.

Şekil 17: Doküman Onaylama Kullanım Durumu

Aktör Doküman düzenlendiğinde onay talebi giden unvana sahip “Yetkili” Kapsam Yetkili, gelen onay talebini inceleyip onaylar

Adımlar 1. Yetkili, uyarı vasıtasıyla onay taleplerinin bulunduğu sayfayı açar.

2. Listeden onaylanması istenen doküman seçilip, onaylamayla ilgili sayfaya erişilir.

3. Doküman bilgileri doğrulanır, doküman dosyası açılıp incelenir.

4. Doküman eğer bir revizyonsa karşılaştırma yapılabilmesi için güncel doküman sayfasına bir bağlantı bulunur.

5. Onaylanması uygun görülmüşse onaylama gerçekleştirilir. 6. Uygun görülen yükleme bilgileri, güncel versiyon olarak

kaydedilir.

7. Dokümanın düzenlenme tarihi, onaylayan kişinin adı, unvanı, gibi bilgiler güncellenir, eğer revizyonsa revizyon sayısı bir artırılır.

Alternatif Akış Koşulu

Dokümanın onaylanması uygun görülmez (Adım 5) Alternatif

Akış

5.1 Onaylanmayan doküman, onay listesinden kaldırılır.

5.2 Yönetici, nedenini belirterek tekrar düzenlenmesini talep eder. 5.3 Doküman için revizyon talebi gönderilir.

Alternatif Akış Sonrası

Ana akıştan çıkılır.

Sonuç 1. İlgili doküman onaylanmış, bilgileri güncellenmiştir.

2. Dağıtım listesinde bulunanların yeni dokümana erişimi sağlanmıştır.