KuĢ Göç Rotaları

Ġlkbaharda yapılan gözlemlerde akleylek, karaleylek, pelikan baĢta olmak üzere kalabalık sürüler halinde RES bölgesi ve yakın çevresinden göçen türlerin ilk önce Amik Ovası üzerinden gelip ya Soğancık -Yapraklı - Güzelyayla istikametinden ya da Halilbey veya Kıcı köyünden Gedik-atik-Belen yönüne geçerek Ġskenderun Körfezi yönüne göç ettikleri tespit edilmiĢtir. Yırtıcı kuĢ türlerinin ise daha çok Amanoslar üzerinden gelip RES sahası ve yakın çevresinden Ġskenderun Körfezine veya TRT üstünden Dörtyol ya da Kırıkhan„ın kuzey yönünde göç ettikleri gözlenmiĢtir.

Sonbaharda yapılan gözlemlerde ise akleylek, karaleylek, pelikan baĢta olmak üzere RES bölgesi ve yakın çevresinden göçen türlerin ilk önce Ġskenderun Körfezi üzerinden gelip ya Güzelyayla-Yapraklı -Soğancık istikametinden ya da Belen- Gedik-atik yönünden geçerek Halilbey veya Kıcı köyünden Antakya yönüne göç ettikleri tespit edilmiĢtir. Yırtıcı kuĢ türlerinin ise daha çok TRT vericisi üzerinden gelip ya RES sahası üzerinden ya da Kıcı üzerinden Antakya yönünde göç ettikleri gözlenmiĢtir. Buna göre göç rotaları aĢağıdaki gibidir (ġekil 4.9).

1 (bir) nolu rota: Ġlkbaharda Güneyden Kömürçukuru ve Bakras Kalesi yönünden

Körfezi‟nden gelip RES sahasına en yakın 1200 m mesafede Güzelyayla civarından geçip Samandağ yönüne uzanan hattır.

2 (iki) nolu rota: Ġlkbaharda Amik Ovası yönünden gelip Bakras Kalesi ve

türbinlere en yakın 300 en uzak 1000 m mesafeden Soğancık Sırtı„ndan Güzelyayla üzerinden Ġskenderun Körfezine geçen hattır. Sonbaharda ise Ġskenderun Körfezi‟nden gelip Güzelyayla ile türbin sahası arasından geçip türbinlere en yakın 300 m mesafeden Yapraklı, Soğancık yönünde ilerleyen hattır.

3 (üç) nolu rota: Ġlkbaharda Amik tarafından gelip Topboğazı göleti üzerinden

Halilbey – Soğancık„tan RES sahası üzerinden Belen-atik Mahallesi arasından Ġskenderun Körfezi„ne giden hattır. Sonbaharda ise Ġskenderun Körfezi‟nin kuzey doğusundan baĢlayıp Belen-atik mahallesi arasından gelip RES sahası üzerinden geçerek Soğancık-Antakya yönüne giden hattır.

4 (dört) nolu hat: Ġlkbaharda Amik yönünden gelip RES sahasına en yakın 400–

1000 m mesafeden geçerek Halilbey Mahallesi üzerinden Gedik-Belen-Sarımazı yönünde Ġskenderun Körfezi yönüne giden hattır. Sonbaharda Belen-atik yönünden gelip RES sahasına en yakın 350–1000 m mesafeden geçerek Halilbey Mahallesi üzerinden Amik-Antakya yönüne giden hattır.

5 (beĢ) nolu hat: Ġlkbaharda Amik tarafından gelip Topboğazı Çakallı Köyü, Kıcı

Burnu RES sahasına 1100–4000 m mesafeden, Gedik Sırtı, atik üzerinden geçerek Ġskenderun Körfezi yönüne giden hattır. Sonbaharda Ġskenderun Körfezi‟nin kuzeyinden gelip TRT vericisi ile atik arasından gelip RES sahasına en yakın 1100– 4000 m mesafeden geçerek Kıcı Burnu-Kıcı Köyü üzerinden Antakya yönüne giden hattır.

6 (altı) nolu hat: Kırıkhan tarafından gelip TRT vericisi sırtından geçerek Gedik-

Belen mahallesi –Güzelyayla yönünden ve RES sahası üzerinden Samandağ yönüne giden hattır

0 (sıfır)- Günlük kullanılan rotalar: Az sayıda olmak üzere RES ve çevresinde

yukarıdaki rotalara uymayan, sahada uzun sureli konaklayan türlerin kullandığı günlük uçuĢ rotalarıdır.

ġekil 4.9. Belen Boğazı ve yakın çevresinde saptanan göç rotaları

Göç Rotaları incelenirken rotalardan göç eden toplam birey sayıları ve toplam göç sayıları göz önünde bulundurulmuĢtur. Buna göre, üç senelik gözlem süresi boyunca gerek sonbahar, gerekse ilkbahar göç dönemi boyunca 1 nolu rotadan toplam 7686, 2 nolu rotadan 71785, 3 nolu rotadan 90319, 4 nolu rotadan 97902, 5 nolu rotadan 21198 ve 6 nolu rotadan 4499 birey geçmiĢtir. Bunun yanında bölgede konaklayan bireylerin kullandığı günlük rotaları kapsayan 0 nolu rotada ise 103 kayıt mevcuttur. Diğer bir deyiĢle üç senede gözlenen göç hareketlerini gerçekleĢtiren bireylerin % 2,6‟sı 1 nolu rotadan, % 24,47‟si 2 nolu rotadan, % 30,78‟i 3 nolu rotadan, % 33,97‟si 4 nolu rotadan, % 7,22‟si 5 nolu rotadan, % 1,53‟ü 6 nolu rotadan geçmiĢtir (Hata! BaĢvuru

aynağı bulunamadı.). Bölgede konaklayan bireylerin oranı ise geçiĢ yapan toplam

ġekil 4.10.

Birey sayılarının rotalara dağılımına bakıldığında 2011‟den 2013 yılına doğru genel olarak düĢüĢ görülmektedir. Ancak, belirli rotalarda birey sayısı genel olarak düĢse bile bazı özelliklerin ortaya çıktığı görülmektedir; konaklayan türlerin dahil olduğu 0 nolu rotada 2011 ve 2012 yıllarında ilkbahar döneminde görülen birey sayısı sonbahar döneminde görülenden fazla iken 2013 yılında bu durum tersine değiĢmiĢtir. 1 nolu rotada 2011 ve 2012 yıllarında ilkbahar göç döneminde gözlenen birey sayısı sonbahar göç dönemindekinden fazla iken bu durum yine 2013 yılında değiĢmiĢtir; özellikle, 2012 yılının sonbaharında ve 2013 yılının ilkbaharında bu rotada hiç birey gözlenmemiĢtir. 2 nolu rotaya bakıldığında ise tam tersi bir durum görülmektedir; 2011 ve 2013 yıllarında gözlenen birey sayılarının oranı sonbahar göç dönemi lehineyken 2012 yılında bu durum değiĢmiĢtir. 3 nolu rotada ise 2011 ve 2012 yıllarındaki birey sayısı oranları sonbahar göç dönemi lehineyken 2013 yılında durum tersine dönmüĢtür.

2011, 2013 yılları arasında bölgede saptanan rotalara göre geçen toplam birey sayısı

Çizelge 4.3. Göç dönemlerine göre rotalardan geçen toplam birey sayıları

Rota

Göç Dönemi

2011 2012 2013 _2011-2013

Ġlkbahar Sonbahar Ġlkbahar Sonbahar Ġlkbahar Sonbahar _Toplam

0 3 42 1 20 21 16 103 1 6386 110 790 0 0 400 ₇₆₈₆ 2 9965 19155 28359 10788 1441 2077 ₇₁₇₈₅ 3 15295 27384 5442 32106 6080 4012 ₉₀₃₁₉ 4 49440 9883 30124 1594 4363 2498 97902 5 5505 2600 3 12555 1 534 ₂₁₁₉₈ 6 75 2132 0 421 36 1835 ₄₄₉₉

ġekil 4.11. Toplam birey sayısının göç dönemi ve rotalara göre dağılımı

2011‟den 2013 yılına kadar 1‟den 6‟ya kadar rotalardan sırayla toplam 7686, 71785, 90319, 97902, 21198, 4499 birey geçmiĢtir. Konaklayan türlerin kullandığı günlük geçiĢlerde (0 nolu rota) ise toplamda 103 kayıt vardır. Yine 0 nolu rotada 2011‟de 2013‟e doğru birey sayılarında bir düĢüĢ görülmektedir. Benzer bir düĢüĢ de 2 ve 5 nolu rotalar haricinde bütün rotalarda görülmektedir. Ancak, 2 ve 5 nolu rotalarda 2012 yılında 2011 ve 2013‟e göre bir yükselme görülmüĢtür. 2 nolu rotada 2011‟den 2012 yılına gelindiğinde 29120 bireyden 39147 bireye, 5 nolu rotada ise 2011‟den 2012

ise 2011‟den 2012 yılına gelindiğinde ciddi bir düĢüĢ görülürken 2013 yılında görülen birey sayısı tekrar 2011‟dekine yaklaĢmıĢtır; tüm rotalarda genel olarak düĢüĢ görülürken 2011 yılının sayılarına yaklaĢılan tek rota budur (ġekil 4.12).

ġekil 4.12. Toplam birey sayısının yıllara ve rotalara göre dağılımı

Göç sayılarının rotalara dağılımına bakıldığında ise birey sayılarında görülen düĢüĢ benzer Ģekilde göç sayılarında da görülmektedir. Burada dikkati çeken en önemli olgu 2012 yılındaki birey sayısının 2011 yılındakinden yüksek olmasına rağmen göç sayısının 2011 yılındakinden düĢük olmasıdır. Dahası, 1 nolu rotada 2012 ve 2013 yıllarının bahar göç dönemlerinde hiç göçe rastlanmamıĢtır. Bunun yanında göç sayısındaki en büyük düĢüĢ ise 5 nolu rotada gözlenmiĢtir (Çizelge 4.4, ġekil 4.13 ve ġekil 4.14).

Çizelge 4.4.

Rota

Göç Dönemi

2011 2012 2013 _2011-2013

Ġlkbahar Sonbahar Ġlkbahar Sonbahar Ġlkbahar Sonbahar _Toplam

0 3 40 1 19 21 16 ₁₀₀ 1 16 8 0 2 0 1 27 2 33 23 18 11 10 12 ₁₀₇ 3 56 121 43 79 39 44 ₃₈₂ 4 92 143 22 24 51 24 ₃₅₆ 5 74 46 1 4 1 3 129 6 4 90 0 18 1 53 ₁₆₆

ġekil 4.13. Toplam göç sayısının göç dönemi ve rotalara göre dağılımı

Belen Boğazı ve yakın çevresinde saptanan rotalarda kaydedilen göç sayıları

ġekil 4.14. Toplam göç sayısının yıllara ve rotalara göre dağılımı

Birey ve göç sayılarının kümülatif olarak göç dönemlerine dağılımında göç sayısı açısından 0, 3, 4 ve 6 nolu rotalarda göç sayısı ilkbahar göç dönemine göre sonbahar göç döneminde daha fazla iken 1, 2 ve 5 nolu rotalarda ilkbahar göç döneminde daha fazladır (ġekil 4.15). Birey sayısı açısından bakıldığında ise 0, 1 ve 4 nolu rotalar haricinde bütün rotalarda sonbahar göç döneminde daha fazla birey kaydedilmiĢtir (ġekil 4.16). Sonbahar göç dönemindeki hareketlilik ilkbahar göç dönemine göre az olduğundan bu durum 2 ve 5 nolu rotalar için düĢük göç sayısı ve yüksek birey sayısı anlamına gelmektedir.

ġekil 4.16. Toplam birey sayısının göç mevsimi ve rotalara göre dağılımı

Yine rotaların türbinlerin tehlike alanları ile iliĢkilerine bakıldığında göç rotalarından sadece 3 ve 6 nolu rotalarda 7 ve 4 adet göç hareketinin olduğu görülürken konaklayan bireylerin kullandığı var sayılan 0 nolu rotada ise 12 adet geçiĢ hareketi kaydedilmiĢtir (ġekil 4.17). Bu durumu birey sayısı açısından karĢılığına baktığımızda ise 3 ve 6 nolu rotalarda tehlike bölgesi içinde sırasıyla 457 ve 31 adet birey geçerken 0 nolu rotada ise 13 birey bu bölgede kaydedilmiĢtir (ġekil 4.18)

ġekil 4.17. Toplam göç sayısının tehlike bölgesi ve rotalara göre dağılımı