Kriterler ve Tedarikçi Alternatifleri için Toplam Skorların Hesaplanması

Alternatifler arasından, firmanın hedeflerine ve beklentilerine en uygun tedarikçinin seçilmesi için son adımda önem dereceleri ağırlıklandırılır. Hesaplamalar için Tablo 5.11’den faydalanılır. Tablonun sağ sütunundaki değerlerden başlanarak ilgili üst kriterin ağırlığı ile çarpılarak tedarikçi alternatiflerinin önem vektörleri hesaplanır.

Hesaplamalar tedarikçi performansı kriteri için yapıldığında Tablo 5.12 bulunur. “Tedarikçi performansı” kriteri ele alındığında en uygun tedarikçinin A tedarikçi olduğu görülmektedir. B tedarikçisi 0.2686 skorla ikinci yüksek skora sahiptir. C tedarikçisi ise “tedarikçi performansı” ana kriterinin alt kriterleri için önemsiz görülmüştür.

Tablo 5.12 Tedarikçi Performansı için Tedarikçi Alternatiflerinin Öncelik Vektörleri

Ürün performansı ana kriterine tedarikçiler için bakıldığında önceliklendirilen alt kriterlere en uygun tedarikçinin 0.377 skorla B tedarikçisi olduğu görülmektedir. B tedarikçisinin ardından, A tedarikçisi 0.375 skorla, C tedarikçisi ise 0.248 skorla geldiği görülmektedir. Tablo 5.13 Ürün Performansı için Tedarikçi Alternatiflerinin Öncelik Vektörleri

Sonuncu ana kriter olan hizmet performansına bağlı alt kriterlerin öncelik derecelerine Tablo 5.14’den bakıldığında firma için tedarikçi alternatiflerinin önem vektörlerine bakıldığında A tedarikçisinin 0.6285 dereceyle en yüksek skora sahip olduğu, onu C tedarikçisi ve B tedarikçisinin izlediği görülmektedir.

Tablo 5.14 Hizmet Performansı için Tedarikçi Alternatiflerinin Öncelik Vektörleri

Çözüm aşamalarının en son basamağı olarak tedarikçi alternatifleri ana kriterler için değerlendirilir. Hesaplamaların sonucunda Tablo 5.15 hazırlanır.

Tablo 5.15 Tedarikçi Alternatifleri için Toplam Öncelik Vektörleri

Tablo 5.15’de alternatifler için öncelik ağırlıkları (0.5375, 0.2870, 0.1755) olarak bulunmuştur. Hesaplamalar sonucunda firmalarının beklentilerini karşılayan tedarikçinin A tedarikçisi olduğu görülür. A tedarikçisini, B tedarikçisi ve ardından C tedarikçisi izlemektedir.

Tablo 5.12 ve 5.12 5.13 5.14 5.15 incelendiğinde kriterlerle bağlı olarak ikili tedarikçi karşılaştırmalarında bazı tedarikçilerin skorlarının “0” değerini aldığından hesaplamalara

katılmadığı görülmüştür. Bunun sonucunda Tablo 5.1’de kullanılan sayı aralıkları daraltılarak hesap adımları 5.2.3.3 bölümünde tekrarlanmıştır.

5.2.3.3 Ana Kriterlerin, Alt Kriterlerin ve Alternatiflerin Ağırlıklarının ve Toplam Skorların Daraltılan Bulanık Sayılarla Hesaplanması

Alternatiflerin ve kriterlerin değerlendirilmesinde öncelikle literatürde çok sık kullanıldığı görülen 1-4,5 sayı aralığına sahip dilsel değişkenler kullanılmıştır. Tedarikçi alternatiflerinin değerlendirmesinin bazı tedarikçilerin değerlendirilmemesi sonucu çok etkin olmadığı düşünülerek sayı aralığının daraltılarak tekrar hesaplamaların yapılması düşünülmüştür. Bunun için 1-3 sayı aralığı düşünülerek Tablo 5.16’da belirlenen bulanık sayılar dilsel değişkenler için kullanılmıştır.

Tablo 5.16 Dilsel Değişkenler İçin 1-3 Sayı Aralığında Karşılık Gelen Üçgen Bulanık Sayılar

Uzman tarafından cevaplanan Ek 1 ve Ek 2 anketleri cevaplarda değişiklik yapılmaksızın aynı hesap adımlarıyla fakat farklı sayı aralıklarından faydalanarak çözülmüştür. Bulanık sentetik derece değerleri formül 4.12 yardımıyla tekrar hesaplanır.

Formül 4.20 yardımıyla, kriterler için olası değerlerin minimumu seçilir.

Minimum değerlerin hesaplanmasıyla, ağırlık vektörü bulunur.

Sırasıyla ana kriterlerin hesaplanan ağırlık vektörü normalize edilerek değeri bulunur.

Hesaplamalar tüm tedarikçi alternatif ve kriterlerin ikili karşılaştırmalarından faydalanarak tekrarlandığında Tablo 5.17 elde edilir.

Tablo 5.17 incelendiğinde “Tedarikçi performansı” ana kriterinin alt kriterlerinin “kalite sistem ve süreçleri” ve “ geçmiş dönem performansı” alt kriterlerinin 0.1828 skorla öncelikli oldukları görülür. Bu kriterleri “yönetimsel yaklaşım”, “esneklik” ve “teknik ve ürün nitelikleri” aynı skorla, son olarak “finansal durum” alt kriterleri sırasıyla ardından gelmektedir.

“Ürün performansı” ana kriterinin alt kriterlerine bakıldığında “ürün kalitesi” kriterinin 0.3312 skoruyla öncelikli geldiği ardından aralarında az fark olmak kaydıyla sırasıyla “ürün fiyatı”, “sipariş maliyeti” ve “ödeme kolaylığı” alt kriterlerinin geldiği görülmektedir.

“Hizmet performansı” ana kriterine ilişkin alt kriterler incelendiğinde sırasıyla 0.3693 skorla “teslimat hızı”, 0.3307 skorla “satış sonrası hizmet”, 0.30 skorla “profesyonellik” kriterlerinin sıralandığı görülür.

Tablo 5.17 yardımıyla alternatiflerin öncelik değerleri hesaplanarak Tablo 5.18 elde edilir. Tedarikçi alternatiflerinin karşılaştırılması için Tablo 5.18 incelendiğinde “Tedarikçi Performansı” ana kriteri için yapılan hesaplamaların sonucunda A tedarikçisinin 0.4611 önem derecesiyle en yüksek skora sahip olduğu görülür. B tedarikçisinin 0.3421 olan öncelik değerine sahip olduğu C tedarikçisinin ise 0.1957 değeriyle en az önceliğe sahip olduğu görülmektedir.

Tablo 5.18 Daraltılan Sayı Aralıkları ile Tedarikçi Performansı için Tedarikçi Alternatiflerinin Öncelik Vektörleri

Tablo 5.19 Daraltılan Sayı Aralıkları ile Ürün Performansı için Tedarikçi Alternatiflerinin Öncelik Vektörleri

Tablo 5.19 incelendiğinde “ürün performansı” ana kriteri için A tedarikçisinin 0.3521 değerli öncelik vektörüyle önceliğe sahip olduğu, ardından sırasıyla B ve C tedarikçisinin yaklaşık puanlarla gelmektedir.

Aynı hesaplama adımları “hizmet performansı” ana kriteri için tedarikçi alternatiflerine yönelik yapıldığında A tedarikçisinin 0.4128 öncelik değeriyle kriterlere en uygun tedarikçi olduğu görülmektedir. Sırasıyla C ve B tedarikçisi aralarındaki az farkla A tedarikçisinin ardından gelmektedirler.

Tablo 5.20 Daraltılan Sayı Aralıkları ile Hizmet Performansı için Tedarikçi Alternatiflerinin Öncelik Vektörleri

Hazırlanan tüm tablolar ve tüm hesaplama adımları değerlendirilerek Tablo 5.21 hazırlanmıştır.

Tablo 5.21 Daraltılan Sayı Aralıkları ile Ana Kriterler için Tedarikçi Alternatifleri

Tablo 5.21’de alternatifler için öncelik ağırlıkları (0.4049, 0.3198, 0.2753) olarak bulunmuştur. Hesaplamalar sonucunda firmalarının beklentilerini karşılayan tedarikçinin A tedarikçisi olduğu görülür. A tedarikçisini, B tedarikçisi ve ardından C tedarikçisi izlemektedir.

BÖLÜM 6