Korku filmlerinde atmosfer oluşturmada ve atmosferi bütünleştirmede önemli etmenlerden biri de müzik ve ses kullanımıdır. Ses ve müzik, görüntüye yardımcı olarak daha çok duyguyu ortaya çıkarmak için kullanılmaktadır.
Ses; sinemada gerçeklik duygusu yaratmak, akışı sağlamak ve anlatımı desteklemek amacıyla kullanılır (Sözen, 2003: 133). Korku sinemasında kullanılan ses, gerilimi artırır, düğümden çözüm bölümüne kadar geçen süreç içinde oluşan merakı diri tutar. Heyecan, korku ve acıyı belirginleştirir. Korkunun dozunu yükseltir, havayı aynı seviyede tutar, inandırıcılığı arttırır. Görüntüdeki boşlukları doldurur. Görüntünün anlamını ve dramatik etkiyi pekiştirir (Kars, 2003: 131). Baykuş sesleri, kurt ulumaları, gök gürlemeleri, kapı gıcırtıları, rüzgâr uğultuları, sallanan ve yere düşerek parçalanan tabelalar, açılıp kapanan pencereler, yaklaşan ayak sesleri, canavar homurtuları, haykırışlar, çığlıklar, kalp atışları korkuyu belirginleştiren ve heyecanın artmasına neden olan unsurlardır. Bu seslerin ani kullanımı heyecanı yükseltmekte ve korku hissini arttırmaktadır. Bu durum da seyircinin filme yoğunlaşmasını sağlamakta ve dikkatinin dağılmasını önlemektedir.
Korku sinemasında kullanılan müzik ise belirli durumlarla duyguları vurgulamak, seyirciyi yaklaşan tehlikeye karşı hazırlamak, onu istenilen havaya sokabilmek ve bu havayı sürdürebilmek için kullanılır (Scognamillo, 1996: 40). Sahne
arasındaki boşlukları doldurduğu gibi zaman zaman da sahneler arasındaki bağlantıları kurarak bir geçiş özelliği taşımaktadır (Erdoğan ve Solmaz, 2005: 60).
Müzikteki alçalma ve yükselmelerle insanlarda merak ve gizem uyandırılmakta seyirciyi filmin içine doğru çekilmektedir. Genel olarak önce ağır ve ürkütücü bir melodi yayılır, sonra gizemli bir hava içinde merak ortaya çıkarılır, sona doğru gelindiğinde ise artık korku, yavaş yavaş filmi terk eder. Müzik, bu akış içinde görüntü ile senkronize bir şekilde devam edip gider (Çağlayan, 1999: 49).
Bilgisayar teknolojisi sayesinde günümüzde hemen hemen istenilen her ses kolaylıkla oluşturulabilmekte sesler birleştirilerek yeni sesler ve farklı müzikler yapılabilmektedir. Sinema seyircisi çeşitli efektlerle korkuyu hissederek olay üzerine yoğunlaşmakta, korku atmosferine daha kolay sokulmaktadır. Film de böylece daha inandırıcı ve çekici olabilmektedir.
3. METODOLOJİ
3.1. Sorun
Daha önceki çalışmalarda Türkiye'de çekilen korku filmlerinin kaynağına değinilmemesi, filmlerde kullanılan öğeler hakkında gerekli bilgilere sahip olunacak bilimsel bir araştırmanın olmaması sorunun çıkış noktasını oluşturmaktadır.
Dünyada çekilen korku sinemasının canavarları; zombiden vampire, kentteki manyak katilden ormandaki vahşi hayvana, uzaylı yaratıktan mumya, kurt adama, deli doktordan devleşen evcil hayvanlara, robottan insan yiyen bitkilere, hayaletlere kadar uzanabilmekteyken ülkemizde çekilen korku filmleri öğelerinin ve bu filmlerde kullanılan tamamlayıcı unsurların neler olduğu, bunların nasıl kullanıldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Bu bağlamda Türk korku filmlerinin kaynağı tespit edilmek istenmiş, filmlerde kullanılan unsurlar göstergebilimsel analiz yöntemiyle çözümlenerek literatüre katkıda bulunmak istenmiştir.
3.2. Amaç
Bu araştırmanın amacı, dünya sineması içerisinde Türk sinemasının korku filmleri yönünden durumunu tespit etmektir.
Çalışmada Türkiye'de çekilen korku filmlerinin hangi kaynaktan beslenerek seyirciye sunulduğunu, bu kaynağa ulaşmada daha çok hangi göstergelerin yer aldığını ve bu göstergelerin filmlerde nasıl kullanıldığını ortaya koymak amaçlanmıştır.
3.3. Önem
Bu araştırmada, Türkiye’de korku sineması hakkında toplanılan veriler yardımıyla Türk korku sinemasının kendine malzeme olarak daha çok neyi kullandığını ortaya koyacak önemli bilgilere ulaşılması sağlanabilecektir.
Türk korku filmlerinin kaynağı saptanarak bu kaynağa ulaşmada ipucu olarak kullanılabilecek göstergelerin neler olduğu ve bunların Türk korku sinemasında nasıl kullanıldığı bulguları ortaya konulabilecektir.
3.4. Yöntem
2000 yılı sonrası Türk korku sinemasında hangi dini göstergelerin kullanıldığı göstergebilimsel analiz yöntemiyle tespit edilerek bunların korku filmlerinde nasıl kullanıldığı açıklanmaya çalışılacaktır. Çalışmada yöntem olarak verilerin toplanmasında göstergebilimsel analiz yöntemi kullanılacaktır.
Bu araştırma ile Türk korku sinemasının kaynak olarak daha çok dini unsurlardan faydalandığı, bu unsurlardan cin, büyü, Kuran-ı Kerim, muska, sureler, hoca, besmele, takke, tespih, başörtüsü, cami, ezan, abdest, namaz, seccade, cevşen, türbe, mezar, kilise, çan, fal, dövme gibi göstergelerin nasıl işlendiği tespit edilmek istenmiştir.
2000 sonrası Türkiye'de korku sinemasında kullanılan dinsel göstergelere ilişkin olarak bir analiz tablosu oluşturulacak ve göstergebilimsel çözümlemeler bu tabloya göre yapılacaktır. 3 sütundan oluşturulan bu tablo; 'seçilmiş göstergeler, düz anlam boyutu (gösteren) ve yan anlam boyutu (gösterilen)' başlığı altında adlandırılacaktır. Birinci sütun, örneklem olarak seçilen 5 filmin görüntülerinin yer aldığı bölümden oluşturulacaktır. İkinci sütunda bu filmlerdeki göstergelerin düz anlam boyutu yani terim anlamı yer alacak, üçüncü sütunda ise yine bu filmlerde kullanılan göstergelerin yan anlam boyutu yani filmde anlatılmak istenen ya da verilmek istenen mesaj açıklanmaya çalışılacaktır.
Tablo 1. Analiz Tablosu
SEÇİLMİŞ
GÖSTERGELER DÜZ ANLAM BOYUTU (Gösteren)
YAN ANLAM BOYUTU (Gösterilen) Cin Büyü Kuran-ı Kerim Sureler Muska Hoca Besmele Cevşen Baş örtüsü Namaz Ezan Cami Abdest Seccade Takke Tespih Türbe Mezar Fal Dövme Üzerlik otu Kilise Çan 3.4.1. Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini, Türkiye’de 2000 yılından günümüze kadar çekilen dini içerikli korku filmleri oluşturmaktadır. Türkiye’de korku sinemasında kullanılan dini göstergelerin neler olduğunu tespit edilerek bunlara 2000 yılı ve sonrası Türk korku sinemasının hangi filmlerinde yer verildiği film örnekleriyle açıklamaya çalışılacaktır.
Türkiye’de 2000 yılı sonrası çekilen dini içerikli filmlerin arasından 5 korku filmi rast gele seçilerek örneklem oluşturulmuştur. Buna göre örneklemimizdeki filmler: Büyü (2004), Dabbe 1 (2005), Musallat (2007), Semum (2007) ve 3 Harfliler: Marid (2010)’den oluşmaktadır. Bu filmler, Türkiye’de çekilen korku filmlerinde dinin etkisi ve dünya sineması içerisinde Türk korku sinemasının durumu hakkında bilgi alma olanağı verdikleri için önemli bir kaynak olarak düşünülmüştür.
3.4.2. Sınırlılıklar
Bu araştırma, dönem olarak 2000 yılı itibariyle günümüze kadar yapılan dini içerikli Türk korku sineması filmlerinin dinsel göstergelerinin belirlenmesi ve açıklanmasıyla sınırlandırılacaktır.
2000 yılı sonrasında çekilen ve dini içerik taşıyan toplamda 14 film olması nedeniyle bu filmlerden 5 tanesi örneklem grubu olarak seçilmiştir. Dini içeriği olmayan ve gerilim türü özelliğinde olan filmler bu çalışmanın örneklemi dışında tutulmuştur.
3.4.3. Hipotezler
İzlenen korku filmleri sonrasında şu hipotezlere varılmıştır:
1. Türk korku sinemasında dini içerikli göstergeler daha çok kullanılmıştır. 2. En çok cin, büyü, Kuran-ı Kerim, sureler, hoca, besmele, muska gibi göstergeler kullanılmıştır.
3. Cinler somut olarak gösterilmemekle beraber genellikle duman, bedene girme vs. sembollerle temsil edilmektedir.
4. Türk toplumunda cinler önemli bir korku unsuru olduğundan Türk korku filmlerinde sıklıkla konu edinilmiştir.
3.4.4. Verilerin Toplanması
Çalışmanın temel verileri olan dini içerik taşıyan Türk korku filmleri, ülkemizde çekilen 5 korku filminin (Büyü (2004), Dabbe 1 (2005), Musallat (2007), Semum (2007) ve 3 Harfliler: Marid (2010)) göstergebilimsel analiz yöntemiyle incelenmesi sonucu elde edilecektir. Bunun yanında konuyla ilgili kitaplar, dergi ve makaleler araştırılarak kaynak taramasından da faydalanılacaktır.
3.4.5. Verilerin Analizi
İzlenen korku filmlerinden elde edilecek olan verileri şu başlıklar altında toplayabiliriz:
1. 2000 yılı ve sonrasında çekilen korku filmleri, dini göstergelere ulaşabilmemize yardımcı olmuş mudur?
2. Dini içerik taşıyan korku filmleri göstergebilimsel analiz yapıldığında ne gibi bulgular elde edilmektedir?
3.5. Varsayımlar
2000 sonrası Türk korku filmlerinde kullanılan dinsel göstergelerden;
1. Cin ve büyü göstergelerinin insanların yaşamlarını tehlikeye sokan, onlara zarar veren bir korku unsuru olarak kullanılabileceği varsayılmıştır.
2. Kuran-ı Kerim, muska, sureler, cevşen, hoca ve besmele göstergelerinin daha çok kurtarıcı bir güç niteliği taşıyan dini unsurlar olarak yer verilebileceği varsayılmıştır.
3. Yer yer kullanılan takke, tespih, başörtüsü, cami, ezan, abdest, namaz, seccade, türbe, kilise, çan, fal, dövme gibi dini göstergelerin ise daha çok kompozisyonu tamamlayıcı ve açıklayıcı dini öğeler olarak kullanılacağı varsayılmıştır.