Konut Mobilyasında Esneklik

Uzun‘a göre donatı elemanı olan mobilyada esneklik mobilyanın farklı eylemler için kullanımı olarak tanımlanabilmektedir. Donatı elemanları esnekliği, Önder Küçükerman’ın(1980)’de ifade ettiği gibi dört farklı yolla gerçekleştirilebilmektedir;

a. İşte bir sürü şey var. Çevreni istediğin gibi kur.

b.İstersen her şeyi duvara yasla. Yalnız o zaman yapıya dikkat et.

c.Her şeyi ortaya topla. Duvarlar seni ilgilendirmez. Yapının sorunları önemli değil.

d.Konutun iç düzeni için gereken her şey bu birimlerle çözümlenir. Hepsi birbirine uyar. Bir bütün olur. Kendin seç. İstediğin zaman, istediğini gerekenle değiştirirsin.

Tasarım buna uygundur (Altınok,2007 s:65).

Donatı elemanı olan mobilyaların konut içerisinde esnek kullanımı iki şekilde olmaktadır. Donatı elemanı konut içerisinde ya her şeyden bağımsız olmaktadır ya da duvarlardan destek almaktadır. Konut içerisinde hareket etmesinde engel olmayan mobilyalar genel olarak fonksiyonel değişikliklere adapte olabilmektedirler. Bu nedenle günümüzde bu tip mobilyalara birden çok işlev yüklenmektedir. Mobilyanın tasarlanma amacı dışında kullanılan diğer bölümlerinin farklı eylemler için kullanılması da esneklik özelliği olarak düşünebilmektedir.

Mobilyada 3 tür esneklikten bahsetmek mümkündür (Ökem, 1998);

1. Farklı eylemler için esnek mobilya tasarımı: Farklı eylemler için esnek mobilya tasarımı denince anlatılmak istenen, belli bir aracın belli bir eylemden daha fazla eyleme hizmet etmesidir. Farklı eylemler için gerçekleştirilen esnek mobilya tasarımı denince belki de ilk akla gelen mobilyalar, toplumda çek-yat olarak adlandırılan mobilyalardır. Çek-yatlar gün içerisinde oturma ve dinlenme eylemini karşılarken, yapısında hiçbir değişiklik yapılmadan sadece fiziksel özelliği değiştirilerek yatma eylemine araç olmaktadırlar.

Şekil 2.21 Çek-yat Örneği

Kaynak:http://www.google.com.tr/imgres?q=%C3%A7ekyat&hl=tr&gbv=2&tbtbnid/html

2. Mobilyanın kullanılmayan bölümlerine farklı işlevler getiren esnek mobilya tasarımı: Şekil 2.22’de yer alan koltuğun alt ve yan kısımları koltuğun kullanılmayan kısımlarıdır, bu kısımlar depolama amaçlı tasarlanmıştır.

Şekil 2.22 Mobilyanın Kullanılmayan Bölümlerine Farklı İşlevler Yükleyen Esnek Mobilya Tasarımı

Kaynak: http://2.bp.blogspot.com

3. Eylem alanlarının üst üste bindirildiği esnek mobilya tasarımı: Eylem alanlarının üst üste bindirildiği mobilya tasarımının altında yatan düşünce, aynı eylem alanının kullanılarak farklı eylemlerin gerçekleştirilmesi; bu yolla yer kazanımının sağlanmasıdır. Birden fazla eylemin aynı alanda yapılabildiği, esnek kullanımlı mobilyaların tasarımını gündeme getiren bu düşüncedir (Uzun,2006 s:66). Şekil 2.23de görülen koltuğun arkalık kısmı hareketli yapılmış böylece kullanıcılara istedikleri yere oturma imkanı sağlanmış, ayrıca;

arkalık kısmı sehpa olarak da düşünülmüş, aynı eylem alanının kullanılarak farklı eylemlerin gerçekleştirilmesi sağlanmıştır.

Şekil 2.23 Birden Fazla Eylemi Karşılayan Mobilya Tasarımı

Kaynak: http://www.mobilyadekorasyonrehberi.com/cok-amacli-kanepe/

Mobilyada esneklik kavramı diğer bir değerlendirmede beş farklı başlık altında toplanmaktadır;

1. Mobilyanın değişen ihtiyaçları, kendisinde hiçbir değişiklik yapılmadan karşılamasıdır. Örnek olarak, divanların hem oturma hem de yatma amaçlı kullanılması verilmiştir.

Şekil 2.24 Mobilyada Hiçbir Değişiklik Yapılmadan Değişen Gereksinimlerin Karşılanmasını İfade Eden Diyagram

Kaynak: Özdemir,T. (1999). Konut Yaşama Mekanı Mobilyalarının Esnek Kullanımı s.25.

2. Mobilya sistemini değiştirmeden aynı mobilya sisteminin değişik kullanıcı ihtiyaçlarına cevap verme yeteneği ve aynı mobilyadan birden fazla işlev için yararlanma olanağıdır. Örnek olarak kütüphaneli divanın, arkasının kitaplık ve raf;

üzeri sehpa gibi ve büfe özelliğinde; gündüz kanepe, gece çekilerek yatak olarak kullanılması, yatak altının ise yüklük olarak işlev görmesi verilmiştir.

3. Mobilya elemanlarının, eklenmesi, çıkarılması veya elemanların ilişkilerinin değiştirilmesi ile sağlanan esneklik, yani modüler elemanlar.

Şekil 2.25 Modüler Elemanlarla Sağlanan Esneklik

Kaynak: Özdemir,T. (1999). Konut Yaşama Mekanı Mobilyalarının Esnek Kullanımı s.27.

Şekil 2.26 Mobilya Elemanlarının İlavesi, Çıkarılmasıyla Sağlanan Esneklik

4. Mobilyanın sistemini değiştirmeden, şartları değiştirme yeteneğidir. (Uzun, 2006). Şekil 2.27’de görülen çekmeceli sehpa küçük bir hareketle masa konumuna gelmekte, ihtiyaca veya alan büyüklüğüne göre istenilen şekilde kullanılmaktadır.

Şekil 2.27 Mobilya Sistemini Değiştirmeden Şartları Değiştirme

Kaynak:http://wwwic-mekan-obje-ve-aksesuarlari/41033-masa-olabilen-sehpa.html

5. Mobilyanın kullanım tercihlerinin değişiklik gösterdiği zamanlarda farklı bir amaç için kullanılması.

Ayrıca konut iç mekânlarında modüler mobilyaların kullanılması esneklik anlayışına daha uygun bir zemin hazırlamaktadır. Modüler olan sistemler daha rahat hareket ettirilmekte ve değişen tercihlere cevap verebilmektedir. Bu düzenlemeler sayesinde farklı türden, boyuttan ve stilden mobilyalar bir araya gelerek hemen her tasarı türü mekânda görülmüş olur. Esnek mobilyalar kullanım ihtiyaçlarına bağlı olarak çoğalıp azalabilmektedir.

Şekil 2.28 de yapı sisteminden destek alan raflar istenildiği zaman kısaltılıp, istenilen amaca uygun kullanılabilmektedir. Raf sisteminin tasarlanmasındaki ana

tema modern göçebe kültürüne uyum sağlama düşüncesi olduğu görülmektedir.

Parçalara ayrılabilmesi, istenilen yere taşınabilmesi, sonradan yeniden birleştirilebilmesi, pratik oluşu esnek bir tasarım oluşunun simgesi olmaktadır.

Ayrıca tasarımda görünen estetik işlevi de göz ardı etmemek gerekmektedir.

Şekil 2.28 a Birleşik Halde Olan Raflar Şekil 2.28 b Rafların Parçalanması

Şekil 2.28 c Rafların Yeniden Birleştirilmesi

Kaynak: http://www.mobilyadekorasyonu.us/tag/odalari-icin-islevsel-raf/

Mobilyaların konut iç mekanı içerisinde esnek kullanım özelliği aşağıdaki detaylar ile sağlanmaktadır; (Bölüm 3.3 te detaylı incelenecektir)

 Hafiflik,

 İşlevsel çeşitlilik, ilkeleri ile sağlanabilir.