Stresin günlük yaşamın bir parçası olduğu gerçeği kabul edildiğinden bu yana, başa çıkma metotları aranmış, teoriler geliştirilmiştir. Teoriler arasında en belirgin olanları, başa çıkmayı süreç olarak ele almış ve açıklamıştır. Lazarus, Folkman gibi bilim adamları, başa çıkma sürecini açıklığa kavuşturan teorileriyle, dinin de başa çıkma metotları arasında önemli bir yer tuttuğunu vurgulamıştır. Dini başa çıkmayı kuramlaştıran isim olan Pargament’in yaptığı en önemli çalışma ise, aktif-pasif ve pozitif-negatif dini başa çıkma yöntemlerini vurgulamasıdır.
Ortaya atılan teoriler, gerçek yaşamdan alınan verilerle zenginleştirilmiş, bu çalışmalar sayesinde, bireysel, toplumsal ve hatta zihinsel düzlemde dini başa çıkmanın etkinliği ortaya konmuştur. Bu noktada, başa çıkma sürecinin bilişsel yapı üzerinde süregeldiğini, Ellis’in bilişsel yaklaşımlarıyla destekleyerek açıklamak mümkün olmuştur.
Çünkü insan hislerini ve yaşantısını biliş ve duyuş aracılığıyla sürdürür. Karşılaşılan stresli duruma yönelik üretilen çözüm önerileri, anlam arayışı, manevi tatmin, kurumsal katılımın desteği gibi pek çok arayış için kullanılmıştır. Çoğunlukla bilişsel yönelimli olan başa çıkma özellikle dini başa çıkma metotları üzerinde, süreci dolayısıyla insanı daha yakından tanıma fırsatı verdiği düşünülerek pek çok araştırma yapılmıştır. Bütün bu araştırmalar üzerinde özet bir değerlendirme, yaşam sorunlarıyla nasıl baş edildiği konusunda bilgi edinmeye yardımcı olacaktır.
Bilişsel süreçlerden başlayarak seküler ve dini başa çıkma metotlarını ele almanın ana sebebi, dinin, insan hayatındaki değerini vurgulamaktır. Bunun yanında bireye ve topluma göre değişen din algısı, dini başa çıkma yöntemleri irdelenerek daha net ortaya konmaktadır. Ayrıca, dinin değişen yüzünü, farklı din algılarını, zamanla farklılaşan dini yapıları gözlemlemek de mümkündür. Böylece din-birey-toplum ilişkisinin duygusal ve zihinsel bağlamda insanoğluna ne kattığını yaşadığımız zaman diliminde bile olsa irdelemek mümkün görünmektedir.
Stresin günlük yaşamın parçası olduğu kabul edildiğinden bu yana olumsuz etkilerinden kurtulmanın yolları aranmaktadır. Bunun yanında seküler ya da dini olsun, başa çıkma metotlarının amacına hizmet edip etmediği incelemeye değer bir başlıktır.
Bilişsel boyutta bizi stresten uzaklaştıracağına inandığımız başa çıkma yollarının bunu sağlayıp sağlamadığını öğrenmek, hayatın akışını değiştirecek kadar mühim bir bilgidir.
Stres ve başa çıkma konusunu incelemek, stresten kurtulma çabasının amacına ulaşıp ulaşmadığını görmek için gereklidir.
Diğer taraftan bireylerin başa çıkma yöntemleri, aynı zamanda kişilikleri ve benlik algıları hakkında bilgi verir. Bu yüzden psikologlar başa çıkma yöntemlerini inceleme ve gruplandırma gereği duymuştur. Başka bir deyişle başa çıkma ile ilgili çalışmalar, kişilik tiplerini tanımlamaya yardımcı olan çalışmalardır.
Tercih edilen başa çıkma metodu, bireyin hayata bakışını değerlendirmek, tatmin ve mutluluk duygularını dikkate almak için birer ölçüttür. Bilinç dünyasındaki mutluluk arayışları yanında bilinçaltında kendini tatminsizliğe odaklamış kişilerin başa çıkma tercihleri de olumsuz psikolojik tutumu kanıksadıklarını gösterir. Diğer yönden depresif ruh halini benimsemeyenler için başa çıkma ve dini başa çıkma tercihleri, çözüm üretir ve sonucu olumlu yönde değerlendirme kabiliyetini pekiştirir. Görülmektedir ki başa çıkma tercihlerini incelemek, bireyin psikolojik tutumuyla ilgili bilgi veren önemli bir yöntemdir.
Başa çıkma sürecini incelemek, kişinin, aileye, işe, cemaate ve dine bağlılıkları ile ilgili öngörüde bulunmamıza fırsat verir. Bireyin bağlı olduğu kurum ya da kişilerle iletişimi, bu iletişimin başa çıkmaya yönelik olumlu-olumsuz etkileri, bağlılıkların insan yaşamına kattıkları hakkında tahlil ve yorumda bulunmaya imkân tanır.
Başa çıkma araştırmaları, kişinin çevreyle olan ilişkisini anlamak için de gereklidir.
Çünkü çevrenin, birey psikolojisi üzerinde nasıl bir etki bıraktığını gözlemlemenin en sağlıklı yolu, yine çevreden kaynaklanan stresle başa çıkmanın nasıl bir seyir izlediğine bakmaktır. Stres kaynağı olarak çevreyi ve stresi alan taraf olarak bireyi anlamak için, birey çevre ilişkisini incelemek gerekir. Bunun en somut ve açık yolu, strese yol açan bir olay sonrasında, stres ortamını ve bireyin başa çıkma tercihini gözden geçiren başa çıkma araştırmalarıdır.
Başa çıkma üzerine yapılan incelemelerin en önemli katkısı, bireyin kendi dindarlık seviyesi ile ilgili somut bilgi sunmasıdır. Doğrudan dini inanç hakkında sorulan sorular, kişi tarafından birtakım çekincelerden ve bireyin kendisi hakkındaki ön kabullerinden dolayı, tam olarak doğru bilgiye ulaşma imkânı vermeyebilir. Ancak stresli bir olayla karşılaşıldığında kişi görünmek istediği kimliğini bir kenara bırakarak daha doğal davranır.
Kişiliğin ve tercihlerin doğrudan yaşandığı bu gibi durumlarda karakter özelliklerini ve gerçek kimliği gizlemek pek mümkün değildir. Bu yüzden gerçek kimlikle beraber dindarlık seviyesi de ortaya çıkar. Ancak üzerinde dikkatle durulması gereken nokta, başa çıkma ve dini başa çıkma tercihlerinin hangi durumda pozitif veya negatif sayıldığını, ne gibi olaylar karşısında, tercih edilen başa çıkma metodunun aktif yada pasif bir yönelim olduğunu, bireyin kabul ettiği dini ve yaşadığı çevresel ortamı dikkate alarak sağlıklı bir şekilde yorumlamaktır.