Muammer YeĢil, eserin ilk temsilinin sezon kitapçığı için yazdığı konuda uvertürü Ģu Ģekilde anlatır:
Eserin uvertürü IV. Murat‟ın hüzün motifi ile baĢlar. Ġlerde Kur‟an sahnesini hazırlayacak olan Itri‟nin Salât-ı Ümmiye temasından yapılan Fug giriĢi
35
bestecinin kontropuan tekniğindeki gerçek ustalığı göstermektedir. Daha sonra korku ve dehĢet yaratan Sadrazam Topal Recep PaĢa motifleri, askerlerin motifi, Genç Osman türküsü…
IV. Murat‟ın korku ve buyruk motifleri ve Kösem Sultan‟ın motiflerinden meydana gelen parlak armonik renklerle dolu uvertür, tatlı, canlı, duygulu motiflerle iĢlenmiĢtir.
1. Perde/ 1. Tablo:
Topkapı Sarayı Babüssaade.
Topal Recep PaĢa‟nın kıĢkırttığı yeniçeri ve sipahilerden oluĢan asiler, Sadrazam Hüsrev PaĢa‟nın azledilmesini bahane ederek Topkapı Sarayı‟na gelir ve padiĢahın ayak divanına12
çıkmasını isterler. PadiĢah Sultan IV. Murat asilerle görüĢmek için, Topal Recep PaĢa eĢliğinde Babüssaade önüne gelir. Asiler, padiĢahtan ġeyhülislam Yahya Efendi, Defterdar Mustafa PaĢa, Yeniçeri Ağası Hasan Halife, padiĢahın nedimlerinden Musa Çelebi ve Sadrazam Hafız PaĢa gibi devletin ileri gelenlerinin kendilerine teslim edilmesini talep ederler. Sultan Murat, böyle bir durumda devletin gücünün sarsılacağını söylese de asileri ikna edemez ve Sadrazam Hafız PaĢa‟yı görevden azletmek zorunda kalır. Hafız PaĢa‟nın öldürülmesini kabul etmediğini de sözlerine ekler. Hafız PaĢa‟nın azledilmesinin hemen ardından Ġkinci Vezir Topal Recep PaĢa asilerin baskısı sayesine sadrazam yapılır.
2. Tablo:
IV. Murat‟ın Odası.
Sultan Murat‟ın devletin idaresini ele alamadığını gören Ģair Nef‟i, padiĢahın güçlenip, devlet kontrolünü sağlaması gerektiğini söyler. PadiĢah da Ģairin söylediklerine hak vermektedir. PadiĢah, annesine asilerle ilgili korkularından bahsederken; Kösem Sultan, oğluna Topal Recep PaĢa‟ya güvenmesini tembih etmektedir. Murat, devlet idaresinde çok etkin bir kiĢi olan annesi Kösem Sultan‟ın, kendisine karĢı asilerin elebaĢı Topal Recep PaĢa‟yla iĢbirliği içinde olduğunun farkındadır ve bu duruma karĢı önlem alacaktır.
12 Olağanüstü durumlarda iĢin hemen bir karara bağlanması için, padiĢahın huzurunda kurulan,
padiĢah dıĢındaki kiĢilerin ayakta durduğu meclisti. Saraydaki ayak divanlarında PadiĢahın tahtı Topkapı Sarayındaki Babüssaade adı verilen kapının önünde kurulurdu. (UslubaĢ ve Keskin 71)
36
3. Tablo:
Kösem Sultan‟ın Odası.
Kösem Sultan Murat‟taki değiĢimi sezmiĢtir ve Sadrazam Topal Recep PaĢa‟ya geri çekilmeyi teklif eder. Topal Recep PaĢa ise, önemli olanın Kösem Sultan‟ın devlet üzerindeki gücünün devamını sağlamak olduğunu söyleyerek Kösem Sultan‟ı planlarını sürdürmeye ikna eder.
4. Tablo:
IV. Murat‟ın Odası.
Asiler sarayı yeniden bastıklarında, Sultan Murat‟ın azletmiĢ olduğu eski sadrazam Hafız PaĢa‟nın canını isterler. Murat‟a sadık bir kiĢi olan Hafız PaĢa, padiĢahı zor duruma düĢürmemek için, Sultan Murat‟ın tüm çabalarına rağmen asilerden kaçmaz. Çocuklarını padiĢaha emanet eden Hafız PaĢa, asilerin arasına dalar ve oracıkta öldürülür. IV. Murat asileri dize getirmek için Tanrı‟dan kendisine güç vermesini diler.
2. Perde/ 1. Tablo:
Kösem Sultan‟ın Odası.
Kösem Sultan ve Recep PaĢa IV. Murat‟ı tahttan indirme planları yapmaktadırlar. Murat tahttan indirilirse, devlet kurallarına göre, kardeĢlerinin en büyüğü olan Bayazıt tahta oturacaktır. Kösem Sultan Bayazıt‟ın annesi olmadığı için bu durumdan rahatsızlık duymakta ve kendini güvende hissetmemektedir. Topal Recep PaĢa ise, Kösem Sultan‟ın damadı olduğunu hatırlatarak kendisine güvenmesi ister. Kösem bu iĢe ikna olmuĢ görünmektedir.
2. Tablo:
IV. Murat‟ın Odası.
IV. Murat‟ın sadık cariyelerinden Dilfigar, Kösem Sultan ve Recep PaĢa‟nın gizli planlarından haberdar olmuĢtur ve bu durumu Murat‟a hemen bildirir. Bunu duyan padiĢah, Dilfigar‟ı Kösem Sultan‟a karĢı dikkatli olması konusunda uyarır, asileri kıĢkırtan Topal Recep PaĢa‟yı öldürtür ve annesini hareme kapattırır.
37
3. Tablo:
Harem Dairesinde Kösem Sultan‟ın Odası.
Türlü bahaneler uydurarak dıĢarı çıkmaya çalıĢan Kösem Sultan bunu bir türlü baĢaramaz. Hareme hapsedilen Kösem, tahta çıkardığı oğlunun artık kontrolünden tamamen çıktığını anlamıĢtır.
4. Tablo:
Sinan PaĢa KöĢkü.
Annesi Kösem Sultan‟ın ve Topal Recep PaĢa‟nın baskısından kurtulan IV. Murat, devletin ileri gelenleri ve asilerle görüĢür. Kuran‟dan alıntılar yaptığı konuĢmasıyla tümünü etkisi altına alan padiĢah, devletin düzenine karĢı gelinmeyeceğine dair herkese yemin ettirir.
3. Perde/ 1. Tablo:
Giderek güçlenen padiĢah sefere çıkmıĢ ve Revan Kalesi‟ni fethetmiĢtir. PadiĢahın emriyle belirlenen ölçülerde kutlamalar yapılacaktır.
Revan Kalesi‟nin fethinden sonra Ġstanbul‟da çok büyük bir yangın çıkar. Bu yangınla birlikte Ģehrin birçok önemli yeri yanıp, kül olur. Büyük Ġstanbul yangınının kahvehanelerden çıktığını bahane eden Sultan Murat, tütün ve alkol kullanımını, kendi içmeye devam etmesine rağmen, çok sert cezalar vererek yasaklar.
2. Tablo:
IV. Murat‟ın Odası.
ġair Nef‟i, padiĢahın kendi uymadığı alkol yasağını hicvetmiĢtir. Hicivleriyle padiĢahı sinirlendiren Ģair, sonunun yaklaĢtığını anlamıĢtır. IV. Murat çok sevdiği Ģairini idama gönderir.
3. Tablo:
Ġstanbul‟da Gizli Bir Meyhane.
IV. Murat‟ın koyduğu yasaklara rağmen Ġstanbul‟da gizli meyhaneler iĢletilmektedir. Yasaklarına karĢı gelenleri yakalamak için tebdil kıyafetle Ġstanbul
38
sokaklarında dolaĢan Sultan Murat, Bekri Mustafa‟nın meyhanesine gelir. Bekri Mustafa ile içki içip sohbet eden Murat, bu adamı sever ve öldürtmeden oradan uzaklaĢır.
4.Tablo:
IV. Murat‟ın Odası.
Sultan Murat‟ın dıĢ politikadaki ve ülke içindeki olayların sıkı sıkıya kontrol edilmesindeki gücü giderek artmaktadır. Kendi hükümdarlığından önce elden çıkmıĢ olan Bağdat‟ı yeniden ele geçirmek amacıyla sefere çıkan padiĢah, zaferle geri döndükten sonra hastalanmıĢtır. Doktorların ve çevresindekilerin tüm uyarılarına rağmen, halka yasakladığı içkiyi çok fazla tüketmeye devam eder. Bu sırada Venedik‟e sefer hazırlıkları içindedir. Durumu iyice ciddileĢen Murat ölüm döĢeğiyken, geride kalan son kardeĢi Ġbrahim‟in idamını emreder ve Venedik Seferine çıkma hayalleri içinde hayata gözlerini yumar.