KONTROL MUAYENE BULGULAR

Tüm olguların ortalama 36.41±44.96 (3-192) ay sonra yapılan kontrol muayenelerinde travmatize gözlerinden ölçülen görme keskinlikleri ortalaması 0.87±0.31 idi. Bu değerin hifemalı gruptaki ortalaması 0.93±0.24 iken, hifemasız grupta 0.79±0.38 idi. İki gruptaki travmatize gözlere ait sonuç görme keskinliği ortalamaları karşılaştırıldığında aralarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görüldü (Mann-Whitney U testi, p= 0.24). Tüm olguların son muayenelerinde travmatize gözleriyle kontrol gözlerinden ölçülen görme keskinlikleri ortalamaları karşılaştırıldı. Tüm olgularda ve hifemasız grupta iki göz arasındaki görme keskinliği farkı istatistiksel olarak anlamlı (Wilcoxon eşleştirilmiş iki örnek testi, sırasıyla p=0.011, p=0.042) iken, hifemalı grupta bu fark anlamlı bulunmadı (Wilcoxon eşleştirilmiş iki örnek testi, p=0.176).

İzlem süresi boyunca travmatize gözlerden 20’sinde GİB’nin 21 mmHg’nın üzerine çıktığı saptandı. Bu 20 gözün 19’u hifemalı grupta, 1’i ise hifemasız grupta idi. GİB’si yükselen tüm gözler ele alındığında, GİB ortalaması 37.25±9.9 (20-60) mmHg idi. GİB yükselme zamanı ise ortalama 4.00±3.74’üncü gün idi.

Göz içi basıncı yükselen travmatize gözlerde topikal antiglokomatöz ilaçlar kullanılarak basınçlar kontrol altına alındı. Olgularda antiglokomatöz ilaç kullanım süresi ortalama 53.33±59.19 (1-240) gün idi. Son kontrol muayenesinde ölçülen GİB değerleri,

37

travmatize gözlerde ortalama 13.86±3.52 (7-26) mmHg iken, kontrol gözlerde ortalama 12.88±3.32 (8-19) mmHg idi. Bu değerler hifemalı gruptaki travmatize gözlerde ortalama 14.32±3.57 (7-26) mmHg iken, kontrol gözlerde 13.16±2.13 (8-17) mmHg idi. Hifemasız grupta ise travmatize gözlerde ortalama 13.15±3.41 (9-21) mmHg iken, kontrol gözlerde ortalama 12.45±2.58 (8-19) mmHg idi (Tablo 7). Travmatik hifema grubundan 2 olgu (%6.5) sekonder glokom tanısıyla takip ve tedavi edilmekte idi. Tüm olgular birlikte değerlendirilip, travmatize gözlere ait başvuru GİB ortalamaları ile son muayenede ölçülen GİB ortalamaları karşılaştırıldığında, iki muayene arasında GİB ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulundu (Eşleştirilmiş dizilerde t testi, p=0.001). Son muayenede travmatize ve kontrol gözlerden ölçülen GİB ortalamaları karşılaştırıldığında, aradaki farkın tüm olgularda ve hifemalı grupta istatistiksel olarak anlamlı olduğu (Wilcoxon eşleştirilmiş iki örnek testi, sırasıyla p=0.007, p=0.017), hifemasız grupta ise anlamlı olmadığı görüldü (Wilcoxon eşleştirilmiş iki örnek testi, p=0.26).

Tablo 7. Son muayenedeki göz içi basıncı değerlerinin gruplara göre dağılımı

HİFEMALI GRUP HİFEMASIZ GRUP

Travmatize göz Kontrol göz Travmatize göz Kontrol göz En yüksek GİB (mmHg) 26 17 21 19 En düşük GİB (mmHg) 7 8 9 8 Ortalama GİB (mmHg) 14.32±3.57 13.16±2.13 13.15±3.41 12.45±2.58 p٭ 0.017٭ 0.26٭٭ GİB: Göz içi basıncı.

٭ Wilcoxon eşleştirilmiş iki örnek testi,٭٭ Bağımlı gruplarda t testi.

Travmatize 51 gözün 25’inde (%49) değişik derecelerde açı resesyonu varken, 26’sında (%51) açı resesyonuna rastlanmadı. Açı resesyonu olan 25 gözün 21’i (%84) hifemalı, 4’ü (%16) hifemasız grupta idi. Hifemalı grubun %67.7’sinde, hifemasız grubun %20’sinde açı resesyonu tespit edildi. Resesyon büyüklüklerine bakıldığında; 25 gözdeki ortalama resesyon miktarının 65.20±41.55 derece iken, hifemalı grupta ortalama resesyon miktarının 66.19±45.44 derece ve hifemasız grupta 60±0.00 derece olduğu görüldü. Açısında

38

resesyon tespit edilen gözlerde; resesyon alanının 16 (%64) gözde alt kadranda, 4 (%16) gözde üst kadranda, 3 (%12) gözde nazal ve 2 (%8) gözde de temporal kadranda olduğu gözlendi (Tablo 8).

Tablo 8. Açı resesyonunun kadranlara göre dağılımı

KADRANLAR OLGU SAYISI (%)

Alt 16 %64

Üst 4 %16

Nazal 3 %12

Temporal 2 %8

Toplam 25 %100

Ayrıca, hifemalı grupta 17 gözde (%54.8), hifemasız grupta ise 2 gözde (%10) olmak üzere toplam 19 gözde (%37.3) PAS saptandı. Hifemalı gruptan 1 gözde (%3.33) iridodializ izlendi. İridokorneal açıdaki pigmentasyon dereceleri incelendiğinde, travmatize gözlerin istatistiksel olarak anlamlı ölçüde daha pigmentli olduğu görüldü (Tek örnek ki-kare analizi, p=0.001). Travmatize gözlerin iridokorneal açı bulguları Tablo 9’da görülmektedir.

Tablo 9. Açı bulgularının gruplara göre dağılımı İRİDOKORNEAL AÇI BULGULARI HİFEMALI GRUP (%) HİFEMASIZ GRUP (%) TOPLAM (%) RESESYON Var 21 (%67.7) 4 (%20.0) 25 (%49.0) Yok 10 (%32.3) 16 (%80.0) 26 (%51.0) İRİDODİALİZ Var 1 (%3.2) - 1 (%2.0) Yok 30 (%96.8) 20 (%100) 50 (%98.0) PERİFERİK ANTERİOR SİNEŞİ Var 17 (%54.8) 2 (%10.0) 19 (%37.3 Yok 14 (%45.2) 18 (%90.0) 32 (%63.7) PİGMENTASYON Evre I 0 2 (%10.0) 2 (%3.9) Evre II 8 (%25.8) 13 (%65.0) 21 (%41.2) Evre III 19 (%61.3) 5 (%25.0) 24 (%47.1) Evre IV 4 (%12.9) 0 4 (%7.8)

39 ENDOTEL BULGULARI

Tüm Olgularda Travmatize Gözlerin Endotel Bulguları

Travmatize ve kontrol gözlerin kornealarının 5’er kadranından alınan endotel görüntülerinin analiz sonuçlarına göre; endotel hücre yoğunluğu, hegzogonalitesi, değişkenlik katsayısı ve kornea kalınlığı ortalamaları karşılaştırıldı.

Santral kornea alanlarından elde edilen endotel görüntülerinin analizi sonucu; travmatize gözlerde ortalama hücre yoğunluğu 2927.43±448.61 hücre/mm², kontrol gözlerde ise 3031.84±447.48 hücre/mm² olup, iki grubun değerleri karşılaştırıldığında, ortalama endotel hücre yoğunluğu açısından aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görüldü (Eşleştirilmiş dizilerde t testi, p=0.001). Diğer parametrelerin ortalamaları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunamadı.

Kornea üst kadranlarından elde edilen endotel görüntülerinin analizi sonucu; travmatize gözlerle kontrol gözlerin endotel hücre yoğunluğu, değişkenlik katsayısı, hegzogonalite ve kornea kalınlığı ortalama değerleri karşılaştırıldığında; iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görüldü (Eşleştirilmiş dizilerde t testi, sırasıyla p=0.65, p=0.22, p=0.97, p=0.90).

Kornea alt kadranlarından elde edilen endotel görüntülerinin analizi sonucu; travmatize gözlerde ortalama hücre yoğunluğu 2979.61±502.88 hücre/mm², kontrol gözlerde 3050.10±464.61 hücre/mm² olup, travmatize gözlerle kontrol gözlerin verileri karşılaştırıldığında, ortalama endotel hücre yoğunluğu açısından iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görüldü (Eşleştirilmiş dizilerde t testi, p=0.049). Diğer parametrelerin ortalamaları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadı.

Kornea nazal kadranlarından elde edilen endotel görüntülerinin analizi sonucu; travmatize gözlerle kontrol gözler karşılaştırıldığında; endotel hücre yoğunluğu ortalaması travmatize gözlerde 3009.45±504.95 hücre/mm², kontrol gözlerde ortalama 3117.67±470.26 hücre/mm² olup, iki grup arasında ortalama endotel hücre yoğunluğu açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptandı (Eşleştirilmiş dizilerde t testi, p=0.026). Diğer parametrelerin ortalamaları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görüldü.

Kornea temporal kadranlarından elde edilen endotel görüntülerinin analizi sonucu; endotel hücre yoğunluğu travmatize gözlerde ortalama 3076.96±521.65 hücre/mm², kontrol gözlerde 3195.65±428.67 hücre/mm² olup, iki grup arasında ortalama endotel hücre

40

yoğunluğu açısından istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu görüldü (Eşleştirilmiş dizilerde t testi, p=0.001). Değişkenlik katsayısı travmatize gözlerde ortalama 30.38±5.44. kontrol gözlerde 29.10±4.48 olup, iki grup arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görüldü (Eşleştirilmiş dizilerde t testi, p=0.002). Diğer parametrelerin ortalamaları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmadı (Tablo 10).

Tablo 10. Tüm olguların endotel parametrelerinin ortalama ve p değerleri ENDOTEL HÜCRE ANALİZ

PARAMETRELERİ