Bilgisayar ve internet kullanımının yaygın olmadığı zamanlarda KOBİ'ler üzerinde yapılan pek çok araştırmada internet bankacılığı kullanım oranlarının oldukça düşük olduğu saptanmıştır. Bu oranın artırılması için;
KOSGEB, kurumları ve KOBİ'leri internet bankacılığı konusunda bilgilendirici yayınlar yapmış,
Devlet, internet bankacılığı kullanım konusunda KOBİ'leri desteklemiş ve teşvik etmiş, internet bankacılığı konusunda geleneksel medyada bilgilendirici yayınlar yapılmıştır (Çakmaklı ve Özmen, 1999).
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte internete erişim oldukça kolaylaşmıştır. Bu sayede gelişmekte olan ülkeler de daha az maliyetle ve kısa zamanda bilgiye ulaşmada oldukça önemli bir avantaj elde etmişlerdir. İnternetin ucuzlaması ve erişimin kolaylaşması sayesinde KOBİ'ler, rekabet ortamında önemli avantajlar elde etmişlerdir. Böylece büyük işletmelerle neredeyse eşit şartlara sahip olmuşlardır. İnternet sayesinde rekabet ortamında fırsat eşitliği sağlanarak daha verimli bir üretim imkanı elde edilmektedir (Yumuşak, 2007).
Bilgi sistemlerinin gelişmesiyle birlikte KOBİ'ler maliyet, hız, zaman, kalite ve hizmet kalemlerinde sürekli iyileşme elde etmektedir. Gelişen ve değişen teknoloji ile KOBİ'ler yeni pazarlara girme konusunda cesaretlenmiş, daha fazla müşteriye ulaşma imkanı elde etmiş, verimliliklerini artırmış ve pazarda kalıcı olma konusunda önemli avantajlar elde etmişlerdir (Elibol, 2009: 157).
İnternet bankacılığı sayesinde KOBİ'ler; banka hesaplarına yer ve zaman farketmeksizin erişim sağlama, ödemelerin düzenli kontrolü gibi işletme açısından oldukça önemli işlemleri kolaylıkla yapabilmektedirler. İnternet kullanım oranının oldukça yüksek olduğu OECD'e bağlı ülkelerde yapılan araştırmalara göre KOBİ'lerin büyük bir kısmının internet bankacılığı hizmetlerinden faydalandığı sonucuna ulaşılmıştır (Erdoğdu, 2002: 83).
güvenilir olması, erişimin kolay olması, muhasebe takiplerini kolaylaştırması gibi pek çok etmen internet bankacılığının tercih edilmesini sağlamaktadır. İnternet bankacılığında, şube bankacılığında olduğu gibi hafta içi sabah 9 akşam 5 gibi bir mesai kısıtının olmaması KOBİ'lerin internet bankacılığına yönelme sebeplerinden başlıcalarıdır (Levent, 2003).
Ticari kurumların internet bankacılığına yönelmesinin en önemli nedeni geleneksel bankacılık masraflarından kaçınmaktır. Masrafların yanı sıra işlemlerin hızlı, güvenli ve kolay bir şekilde yapılması da işletmelerin internet bankacılığını tercih sebepleridir. İnternet bankacılığını tercih eden işletmeler zamandan ve iş gücünden tasarruf ederken, mesai saatlerine ve şubelere bağımlı olmadan işlemlerini yapabilmektedirler. KOBİ'lerin internet bankacılığında en sık yaptığı işlemler EFT ve havaledir. Bu işlemleri döviz alım-satım işlemleri ve yatırım hesabı işlemleri takip etmektedir. Ticari firmalar için takibi oldukça zor olan çeklerin tahsil ve taka işlemleri, kredi kartları ödemeleri, POS cihazlarından hesaplarına geçen ödemelerin hareketleri gibi işlemlerin de internet bankacılığından takip edilebilmesi KOBİ'ler için oldukça önemlidir (Levent, 2003).
İnternetin dünya geneline yayılması, ulaşılabilirliğinin artması ve uygun fiyatlarla sunulması, bilgiye ulaşımda coğrafi sınırların kalkmasını beraberinde getirmiştir. Bilgiye ulaşımın ucuz, kolay ve hızlı olması değişik ekonomik özelliklere sahip ülkelerde faaliyet gösteren KOBİ'ler için eşit bir rekabet ortamının oluşmasına bir nebze de olsa yardımcı olmaktadır. İnternet bankacılığı sayesinde az miktarda sermayeyle kurulan KOBİ'ler, büyük işletmelerle rekabet edebilecek koşullara sahip olduğu için fırsat eşitliği meydana gelerek, ülke ekonomisinde optimum bir kaynak dağılımı yaratılarak verimlilik artırılmaktadır (Özdemir, 2010: 51).
Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması(1) 2016 yılı sonuçlarına göre 10 ve daha fazla kişiyi istihdam eden olan girişimlerin %93,7’si internet erişimine sahip olup, bu oran KOBİ’lerde %93,5' bulmuştur. Araştırmaya göre girişimlerin bilgisayar kullanım oranı 2016 yılında %95,9, web sayfası sahiplik oranı ise %66 iken KOBİ’lerde aynı oranlar sırası ile %95,8 ve %65,2 olmuştur. Girişimlerin kamu kurum ve kuruluşları ile iletişimde interneti kullanma oranı 2015 yılında %86,2, KOBİ’lerin kullanım oranı %85,9'dur. Girişimlerin %11,9’u 2015 yılında web sayfası
veya Elektronik Veri Alışverişi (EDI) yoluyla mal/hizmet siparişi alırken, KOBİ’lerde bu oran %11,6 olarak gerçekleşmiştir (TÜİK, 2016).
İnternet bankacılığı kullanan firmalar için ‘’Firmadan-Firmaya’’ isimli bir model oluşturulmuştur. Bu modelde tüm alıcı ve satıcı firmalar bir araya getirilerek, daha kısa sürede ve uygun fiyatlarla mal ve hizmet temini amaçlanmıştır. Bu oluşumda bankalar alışveriş için uygun finansman sağlayarak kar elde etmektedir (Toraman, 2002).
2.3.1. Elektronik Bankacılığın KOBİ'lere Yararları
KOBİ'ler elektronik bankacılık uygulamalarını kullanarak zamandan ve maliyetlerden tasarruf etmeyi amaçlamaktadırlar. Şube bankacılığını kullanarak mesai saatlerine bağımlı olmak yerine diledikleri zamanda, diledikleri yerde bankacılık faaliyetlerini yürüterek performanslarını artırmak isteyen her firma elektronik bankacılığa yönelmektedir.
Kurumsal internet bankacılığı kullanıcıları şu faydalardan istifade etmektedirler (Yıldırım, 2006: 23):
Hesap hareketleri takibi, çek-senet ödemeleri, güncel döviz kurları gibi pek çok konuda mekan ve zaman sınırlaması ortadan kalkmaktadır. Müşteri temsilcileriyle elektronik posta yoluyla sürekli iletişim halinde
kalmaktadırlar.
Masraf tarifelerinin düşük olması sayesinde maliyetleri önemli ölüde azalmaktadır.
Sigorta, maaş, vergi, fatura ödemeleri gibi zaman kısıtı olan ödemelerini otomatik ödeme talimatı vererek kolay bir şekilde takip etmektedirler. (1) Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması kapsamında 1-9 çalışanı olan
girişimler yer almadığından, Türkiye geneline ilişkin sonuçlar 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimler için, KOBİ’lere ilişkin sonuçlar ise 10-249 çalışanı olan girişimler için hesaplanmıştır.
Ancak yukarıda belirtilen avantajların yanı sıra elektronik bankacılığın bazı olumsuz yönleri de mevcuttur; Örneğin yapılan ödemelerin faturalandırılması, yasal düzenlemelerin yeterince bilinmemesi gibi belirsiz konular, güvenlik sorunları, bilgi güvenliğinin tam olarak korunamaması, elektronik bankacılık işlemlerinin vergilendirme aşamasındaki problemler gibi sorunlar yüzünden elektronik bankacılığa tam olarak güven duyulamamaktadır.
Bankacılık faaliyetleri ülkemizde oldukça gelişmiştir ve gelişmeye de devam etmektedir. Artan rekabet ortamında faaliyetlerini devam ettirmek ve pazarda öncü olmayı amaçlayan bankalar geleneksel bankacılık anlayışını terk ederek elektronik bankacılığa yoğunlaşmışlardır. Böylece gelecekte de varlıklarını sürdürebileceklerdir. Ülkemizde bankalar teknolojik yeterlilik düzeyini artırarak, gelişmiş ülkelerin bankacılık hizmeti anlayışını yakalamışlardır. Otomatik vezne makineleri (ATM) ve satış noktası terminalleri (POS cihazları) ile banka, kredi kartları kullanımına halk çabuk adapte olmuştur. İnternetin gelişmesi ve elektronik ticaretin yoğun kullanılması ile birlikte internet bankacılığı günlük hayatımızda büyük bir önem kazanmıştır.
İnternet bankacılığı kurumların gelişmesinde de oldukça önemli bir rol oynamaktadır. İnternet bankacılığı kullanan firmalar maliyetlerden ve zamandan tasarruf etmektedir. Ayrıca dilediği işlemi, dilediği zaman, dilediği yerde yapabilmektedir. Piyasayı önemli ölçüde takip eden bu firmalar doğru zamanda doğru kararı alarak oldukça önemli paralar kazanmaktadırlar. Firma sahipleri bankacılık faaliyetleri için ayrı bir personele ihtiyaç duymadıkları için eleman giderlerinden de tasarruf elde etmektedirler. Elektronik bankacılığı kullanan pek çok firma olmasına rağmen, kullanmayan firmaların oranı da yadsınamaz. Bu firmalar karşılaştırıldığında internet bankacılığı kullanan firmaların teknolojiyi yakından takip etmesi, çağın gerisinde kalmaması, yeni fikirlere açık olması bakımından gelişimin daha hızlı olması kaçınılmazdır. İnternet bankacılığının KOBİ'ler için faydalarını kısaca belirtmek gerekirse; gelişmelerini hızlandırır, ekonomik ve sosyal açıdan dahil oldukları piyasaya hakim olarak rekabet ortamında önemli bir yer edinmelerine yardımcı olur (Yakar, 2009).
Şekil 2: Banka Hizmetleri Dağıtım Kanalları
Kaynak: Hakan Çelik, ''İnternet Bankacılığı Hizmetlerinde Bireysel Müşteriler Tarafından Algılanan
Hizmet Kalitesine İlişkin Bir Modelin Geliştirilmesi'', Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2005, s:111
2.4 ÜLKEMİZDE FAALİYET GÖSTEREN BANKALARIN DİJİTAL