KOBİ’ler ve Girişimcilik

Ülkemizin de ekonomisinde önemli bir yere sahip olan KOBİ’ler (küçük ve orta ölçekli işletmeler), yaptıkları üretimle ekonomiyi canlandıran kuruluşlardır. Kobiler sadece büyük işletmelerin ürettiği aynı tür mal ve hizmetleri üreterek onlarla rekabet eden işletmeler değil, büyük işletmelerin kullandıkları mamul ve yarı mamülleri üretip onların büyümesini de sağlayan ve böylece ekonomilerde bir yan sanayi oluşturarak büyük işletmelerle bir ortak yaşayış sağlarlar.

KOBİ’ler son yıllarda sanayileşmiş ülkeler açısından çok önem kazanmıştır. KOBİ’lerin desteklenmesi için hükümetler her türlü yardımı yapmaktadırlar. Özellikle bu destekler için çeşitli meslek kuruluşlarıyla yapılan ortak çalışmalar göze çarpmaktadır.

KOBİ’lerin önemi, ülkemiz dahil gelişmekte olan ülkelerde 1990 yılından itibaren artmıştır. Gerek istihdam yaratmak gerekse geliri düşük olan kesimin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bu tür işletmeler kurulmaya ve teşvik edilmeye başlanmıştır. Ülkemizde KOBİ’lerin tüm işletmeler içindeki yeri %99 civarındadır.

KOBİ’ler büyük işletmelerin yerine getiremediği fonksiyonları tamamladıkları için ekonomiye daha çok katkıda bulunmaktadırlar. KOBİ’lerin bazıları işin özelliğinden dolayı , bazıları da KOBİ kalmak için büyümek istemezler.

Bu tür işletmeler sadece ekonomik hayata değil, sosyal hayata da katkıda bulunurlar. İstihdamı sağlamakla, bölgesel gelişmişlik farkını ortadan kaldırmakla, mülkiyeti geniş bir alana yaymakla önemli bir güç olmuşlardır. Tüketicilerin değişen isteklerini karşılayabilme, toplumun tüm kesimiyle ilişki kurabilme, dönemsel ve mevsimlik krizlerden az etkilenme ekonominin vazgeçilmez unsurlarıdır.

Türkiye’de KOBİ’lere birçok kurum ve kuruluş destek vermektedir. Bunlar: -Kosgeb Destekleri: Teknoloji, Girişimci geliştirme ve desteklenme, kalite bilincini geliştirme, büyük sanayi kuruluşları ile entegrasyon, üretim-yönetim-planlama ve pazarlama eğitimi, sanayi bölgelerinin planlaması , AB ile ilgili danışmanlık hizmetleri gibi konularda destek vermektedir.

-Türkiye Halk Bankası: Kredi sağlamak, fonları kullanmak, üretilen malların pazarlama ve tanıtılmasını sağlamak, Arge çalışmaları yapmak..

-Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB): Strateji ve eylem planları hazırlamak, sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve kamu kurumlarıyla ortak projeler

hazırlamak,AB uyum süreci içinde KOBİ’lerin belirli standartlara ulaşabilmesini sağlamak.

- Garanti Fonu: KOBİ’lerin bankalardan alacağı kredilere garanti sağlamak, - Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,Küçük sanayi ve el sanatları genel müdürlüğü ile küçük sanayi,sanayi bölge ve siteleri genel müdürlüğü: Küçük ve Organize sanayi bölgeleri planlamak, mevzuat düzenlemeleri yapmak üst yapı kredisi sağlamak,eğitim faaliyetleri vermek,

-Maliye Bakanlığı: AR-GE faaliyetleri, mali destek,

-TÜBİTAK: Sanayi Ar-Ge Projelerini destekleme programı, Kobi AR-GE , teknoloji destekleme programı,

Bunların dışında, Türk Patent Enstitüsü, Milli Prodüktivite Merkezi, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı, Küçük Sanayi Geliştirme Teşkilatı, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, Esnaf Ve Kefalet Kooperatifleri, Küçük Sanayi Kooperatifleri, GAP Bölgesi Girişim Destekleme ve Yönlendirme Merkezi, Akdeniz Konsorsiyumu, İktisadi Kalkınma Vakfı, Dünya Bankası Kredileri, Üniversiteler vb. gibi kuruluşlar KOBİ’lere destek vermektedir.

Devlet desteği alabilmek, kredi avantajlarından yararlanabilmek, ilgili danışmanlık kuruluşlarından destek alabilmek ve sözleşmeler yapabilmek için firma ölçeğinin belirlenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte her tür işletmenin geliştirilmesi ve desteklenmesine yönelik politikaların belirlenmesinde de tanımlamalar büyük kolaylık sağlayacaktır.131

1.4.1.1.1 KOBİ'lerin Ortak Özellikleri

KOBİ'lerin ortak özelliklerini aşağıdaki gibidir:

1. Genellikle tek kişi işletmeleri veya küçük ortaklıklarla kurulurlar.

2. Bu tür işletmelerde girişimci ve yönetici aynı kişidir. Çok azında profesyonel yönetici bulunur.

3. KOBİ girişimcilerinde bağımsız iş yapma isteği bulunduğu ve girişimci ile yönetici çoğunlukla aynı kişi olduğu için girişimci bağımsız karar verebilme özelliğine sahiptir

4. Yönetimi kolay, organizasyon yapısı basittir. 5. Müşteriler ile direk ilişki kurulabilir.

6. Büyük sermayeye gerek yoktur.

7. Yatırım ve büyüme için varlıkları sınırlıdır. 8. Büyük pazar payına sahip değillerdir. 9. Pazarlama zorlukları vardır.

10. Çok fazla istihdam yaratamazlar. Genellikle aile işletmeleridir. 11. Dinamik bir yapıya sahiptirler.

1.4.1.1.2. KOBİ’lerin Avantajları ve Dezavantajları 1.4.1.1.2.1. KOBİ’lerin Avantajları

Ulusal ekonomilerin büyük bir bölümüne KOBİ’ler sahiptir. Bu durum devletin himmeti ya da büyük ölçekli firmaların yardımlarıyla oluşmamıştır. KOBİ’ler çoğu zaman büyük firmalara karşı çeşitli avantajlara sahiptirler. Unutulmamalıdır ki; mevcut büyük işletmelerin çoğu başarılı liderlik ve yönetim uygulamaları sayesinde KOBİ iken büyük ölçekli hale gelmiştirler.132

KOBİ’ler rekabet bazında düşünüldüğünde; müşterilerle daha yakın ilişkiler kurabilme ve pazarlama, üretim ve hizmet konularında daha esnek davranabilme avantajlarına sahiptirler. KOBİ sahipleri faaliyet gösterdikleri yerel pazarı daha iyi tanıyarak, pazarın ihtiyaçlarını daha iyi anlayarak müşterilerle daha iyi ilişkiler kurabilirler. Böylelikle pazarlama, üretim ve hizmet konularında da büyüklere göre daha esnek olarak işletmelerine üstünlük kazandırmaktadırlar. KOBİ’ler aşağıda sayılan ortamlarda da avantajlı hale gelebilmektedirler:

1. Büyük miktarda yatırıma girmeden önce pazardaki tepkiyi bilmenin zorunlu olduğu durumda,

2. Yönetim ile ilgili denetime ihtiyaç duyulduğunda, 3. Üretilen mal ve hizmetin pazarının sınırlı olmasında,

4. El emeğinin üretimde önemli bir faktör olarak yer almasında, 5. Talebin sınırlı olmasında,

6. Kolay bozulabilen malların üretilmesinde ve pazarlanmasında, 7. Personel ile yakın ilişkiler gerekiyorsa,

8. Teknik gelişmelere kısa sürede uyum sağlayabilme yeteneğine sahip olunmasında,

132 _{Tahir Akgemci, KOBİ’lerin Temel Sorunları ve Sağlanan Destekler, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı}

9. Yatırım yapılırken öz sermayeye ağırlık verilmesinde,

10. Desteklenmelerinin ülkedeki işsizliğin azalmasına katkı sağlamasında, 11. Çalışanların kendi bölgelerinde ya da istedikleri bölgelerde kurulmalarında, 12. Ülke içi bölgeler arası kalkınmışlık dengesinin kurulmasında.

1.4.1.1.2.2. KOBİ’lerin Dezavantajları

KOBİ’lerin tüm işleyiş düzeni düşünüldüğünde şu dezavantajları dikkat çekmektedir:

1.Olumsuz rekabet,

2.Genel yönetim yetersizliği,

3.Stratejik konularda tam katılımın sağlanamaması,

4.Uzman, mali ya da finansal danışman istihdam edememe, 5.Sermaye yetersizliği,

6.Finansal planlama yapılamaması,

7.Banka ve benzeri kurumlardan yeterince destek görememe, 8.Sermaye piyasalarından yeterince yararlanamama,

9.Ürün geliştirme eksikliği,

10.Üretim ile satışı koordine edememe,

11.Modern pazarlama davranışları sergileyememe, 12.Küçük ölçekten dolayı ihaleleri izleyememe, 13.İşyerinin fiziksel boyutunun küçük olması, 14.Kalifiye eleman sağlayamama,

15.Mevzuat ve bürokrasi,

2. YÖNTEM