Klasik Hata Ağacı risk analizi

Tanker-şamandıra bağlama sistemi KHA için, 7 adımdan oluşan bir yöntem geliştirilmiştir (Şekil 3.5). Önerilen yöntemin çok noktalı tanker-şamandıra bağlama sistemi risk analizi uygulanması aşağıdaki gibidir.

Sistem modelleme ve planlama:

Kaza istatistikleri, bağlama işlemlerinde yapılan gözlemler, bağlama işlemlerinden sorumlu uzman ve personelden elde edilen verilerden, gemi hareketi nedeniyle oluşan kargo hattının zarar görmesi olayı en büyük risk olayı (top event) olarak görülmüştür.

Kargo hattının zarar görmesinde etkili olan alt sistem bileşenlerinin hata frekans oranlarının hesabı için OrcaFlexTM programı kullanılmıştır. Programda, Yarımca bölgesi için geçerli ekstrem hava koşulları ve maksimum tonajdaki tanker için (Tanker C) hesaplamalar yapılmıştır.

Çizelge 7.16 : Alt olay kayıpları.

Hata kodu Hata

TAFc Tanker çapa kaybı (baş merkez) TAFfs Tanker çapa kaybı (baş sancak TAFfp Tanker çapa kaybı (baş iskele

BAFfc.n Baş merkez yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFfc.s Baş merkez yatak zinciri kaybı (güney) BAFfc.e Baş merkez yatak zinciri kaybı (doğu BAFfc.w Baş merkez yatak zinciri kaybı (batı) BAFfsb.n Baş sancak yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFfsb.s Baş sancak yatak zinciri kaybı (güney) BAFfsb.e Baş sancak yatak zinciri kaybı (doğu) BAFfsb.w Baş sancak yatak zinciri kaybı (batı) BAFfp.n Baş iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFfp.s Baş iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFfp.e Baş iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFfp.w Baş iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFac.n Kıç merkez yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFac.s Kıç merkez yatak zinciri kaybı (güney) BAFac.e Kıç merkez yatak zinciri kaybı (doğu BAFac.w Kıç merkez yatak zinciri kaybı (batı) BAFasb.n Kıç sancak yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFasb.s Kıç sancak yatak zinciri kaybı (güney) BAFasb.e Kıç sancak yatak zinciri kaybı (doğu) BAFasb.w Kıç sancak yatak zinciri kaybı (batı) BAFap.n Kıç iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFap.s Kıç iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFap.e Kıç iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) BAFap.w Kıç iskele yatak zinciri kaybı (kuzey) MLFfc Baş merkez bağlama hattı kaybı MLFfsb Baş sancak bağlama hattı kaybı MLFfp Baş iskele bağlama hattı kaybı MLFac Kıç merkez bağlama hattı kaybı MLFasb Kıç sancak bağlama hattı kaybı MLFap Kıç iskele bağlama hattı kaybı BHFfc Baş merkez şamandıra kanca kaybı BHFfsb Baş sancak şamandıra kanca kaybı BHFfp Baş iskele şamandıra kanca kaybı BHFac Kıç merkez şamandıra kanca kaybı BHFas Kıç sancak şamandıra kanca kaybı BHFap Kıç iskele şamandıra kanca kaybı Risk tanımlama:

Bir önceki adımda bahsedilen kargo hattının zarar görmesi olayı, zirve olay olarak seçilmiştir. Ana alt olay kayıpları; tanker çapa kaybı, bağlama halatı kaybı, şamandıra yatak zincirleri çapa kaybı ve şamandıra kanca kaybı olarak seçilmiştir.

katılmamıştır. Tüm bağlama şekilleri seçenekleri için eşit öneme sahip olduğu kabülü yapılmıştır. Çok noktalı tanker-şamandıra bağlama sistemi tüm bağlama seçenekleri için geçerli olan olası hatalar Çizelge 7.16’da görülmektedir.

Hata ağacı oluşturma:

Zirve olay en tepede olmak üzere, hata ağacı diyagramı tepeden başlayarak aşağıya doğru çok noktalı tanker-şamandıra bağlama sistemi için oluşturulmuştur. A7 için oluşturulan hata ağacı Şekil 7.3’de verilmektedir.

Frekans tayini:

Çok noktalı bağlama sistemi seçim işlemi sırasında maksimum tonajdaki tanker (TankerC) ve ekstrem hava koşulları (60 knot rüzgar, 2.5 knot akıntı ve 3 m. karakteristik dalga yüksekliği) için yapılan OrcaFlexTM benzetim çalışmaları değerleri kullanılarak her bir sistem bileşeni hata frekans değerleri tayin edilmiştir. Etkin yön dilimleri için yapılan benzetimlerde elde edilen veriler kullanılarak, sistemin alt olaylarına etkiyen gerilme değerleri bu olayların maksimum dayanma gerilmeleri ile karşılaştırılmıştır. Maksimum değeri geçen her değer sistemde bir hata olarak kabul edilmiş ve tüm alt olaylar için frekans değerleri tespit edilmiştir.

Sonuç tayini:

Hesaplanan frekans değerleri, yıllık en büyük rüzgar hızlarının en büyük değerler istatistiği eğrisinde (Şekil 5.6) sistemin 20 yıllık tasarım ömrüne karşılık gelen değerle çarpılarak sistemde kayıp oluşturan tüm sistem bileşenlerin 20 yıllık işletilme ömrü için frekans değerleri hesaplanmıştır. Sonuç olarak, çok noktadan bağlı 12 farklı bağlama seçeneğinin her biri için sistemlerin tüm alt olaylarının frekans değerleri hesaplanmıştır.

Hata ağacı tabanlı risk tayini:

12 farklı bağlama seçeneği için zirve olayı olasılık değerlerinin hesabında Relex StudioTM programı kullanılmıştır. Programda her bağlama seçeneği için hata ağacı oluşturulmuş ve tüm alt olayların frekans değerleri girilmiştir. 20 yıllık servis yaşamı tanımlanmış ve her seçenek için zirve olayının olasılık değerleri (Şekil 7.3) ve bu tasarım ömrü içinde yıllara göre mevcut olmama (unavailability) ve emniyetli olmama (unreliability) değerleri hesaplanmıştır (Çizelge 7.17).

Şekil 7.3 : Tanker-şamandıra bağlama sistemi hata ağacı (A7 için). Elde edilen sonuçlardan aşağıda verilen bilgilere ulaşılmıştır:

•A1 yerine A2 seçilirse zirve olayı hata olasılığı % 5 (2 noktadan bağlı sistemler) •A4 yerine A3 seçilirse zirve olayı hata olasılığı % 20 (3 noktadan bağlı sistemler) •A7 yerine A5 seçilirse zirve olayı hata olasılığı % 133 (4 noktadan bağlı sistemler) •A10 yerine A8 seçilirse zirve olayı hata olasılığı % 240 (5 noktadan bağlı sistemler) •A12 yerine A11 seçilirse zirve olayı hata olasılığı % 45 (6 noktadan bağlı sistemler)

Çizelge 7.17 : Bağlama seçenekleri için güvenilir olmama değerleri.

Yıllar A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12

1 2.00E-06 5.29E-03 2.00E-06 2.00E-06 9.93E-07 1.00E-06 1.60E-03 6.97E-07 6.77E-07 7.90E-07 2.53E-07 1.70E-07

2 9.00E-06 5.29E-03 7.00E-06 6.00E-06 3.81E-06 3.00E-06 1.60E-03 2.68E-06 2.60E-06 1.58E-06 9.70E-07 6.70E-07

3 1.90E-05 5.30E-03 1.50E-05 1.20E-05 7.63E-06 7.00E-06 1.60E-03 5.35E-06 5.21E-06 2.05E-06 1.94E-06 1.33E-06

4 2.80E-05 5.31E-03 2.20E-05 1.80E-05 1.14E-05 1.00E-05 1.60E-03 8.03E-06 7.81E-06 2.36E-06 2.91E-06 2.00E-06

5 3.70E-05 5.32E-03 2.90E-05 2.40E-05 1.53E-05 1.30E-05 1.60E-03 1.07E-05 1.04E-05 3.15E-06 3.88E-06 2.67E-06

6 4.60E-05 5.33E-03 3.70E-05 3.10E-05 1.91E-05 1.60E-05 1.60E-03 1.34E-05 1.30E-05 3.94E-06 4.86E-06 3.34E-06

7 5.60E-05 5.34E-03 4.40E-05 3.70E-05 2.29E-05 2.00E-05 1.61E-03 1.61E-05 1.56E-05 4.73E-06 5.83E-06 4.01E-06

8 6.50E-05 5.35E-03 5.10E-05 4.30E-05 2.67E-05 2.30E-05 1.61E-03 1.87E-05 1.82E-05 5.52E-06 6.80E-06 4.68E-06

9 7.40E-05 5.36E-03 5.90E-05 4.90E-05 3.05E-05 2.60E-05 1.61E-03 2.14E-05 2.08E-05 6.30E-06 7.77E-06 5.35E-06

10 8.30E-05 5.37E-03 6.60E-05 5.50E-05 3.44E-05 2.90E-05 1.61E-03 2.41E-05 2.34E-05 7.09E-06 8.74E-06 6.01E-06

11 9.30E-05 5.38E-03 7.30E-05 6.10E-05 3.82E-05 3.30E-05 1.61E-03 2.68E-05 2.60E-05 7.88E-06 9.71E-06 6.68E-06

12 1.02E-04 5.39E-03 8.00E-05 6.70E-05 4.20E-05 3.60E-05 1.61E-03 2.94E-05 2.86E-05 8.67E-06 1.07E-05 7.35E-06

13 1.11E-04 5.40E-03 8.80E-05 7.30E-05 4.58E-05 3.90E-05 1.62E-03 3.21E-05 3.12E-05 9.46E-06 1.17E-05 8.02E-06

14 1.20E-04 5.41E-03 9.50E-05 7.90E-05 4.96E-05 4.20E-05 1.62E-03 3.48E-05 3.38E-05 1.02E-05 1.26E-05 8.69E-06

15 1.30E-04 5.42E-03 1.02E-04 8.60E-05 5.34E-05 4.60E-05 1.62E-03 3.75E-05 3.64E-05 1.10E-05 1.36E-05 9.36E-06

16 1.39E-04 5.43E-03 1.10E-04 9.20E-05 5.72E-05 4.90E-05 1.62E-03 4.02E-05 3.90E-05 1.18E-05 1.46E-05 1.00E-05

17 1.48E-04 5.44E-03 1.17E-04 9.80E-05 6.10E-05 5.20E-05 1.62E-03 4.28E-05 4.16E-05 1.26E-05 1.55E-05 1.07E-05

18 1.57E-04 5.45E-03 1.24E-04 1.04E-04 6.49E-05 5.50E-05 1.62E-03 4.55E-05 4.42E-05 1.34E-05 1.65E-05 1.14E-05

19 1.67E-04 5.46E-03 1.32E-04 1.10E-04 6.87E-05 5.90E-05 1.63E-03 4.82E-05 4.69E-05 1.42E-05 1.75E-05 1.20E-05

Hata Ağacı Risk Analizi 0.0E+00 5.0E-03 1.0E-02 1.5E-02 2.0E-02 2.5E-02 3.0E-02

A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12

Tanker-şamandıra Bağlama Sistemi Alternatifleri

Zi rv e Ol ay ı Ol as ıl ığ ı

Şekil 7.4 : Bağlama sistemlerinde zirve olayı olma olasılığı değerleri. Risk yönetimi ve kontrol:

Sistem alt bileşenleri için elde edilen verileri gözden geçirerek, tanker-şamandıra bağlama sistemi için optimum emniyet seviyesi elde edilebilir.