Kişilik ve İmaj-üretimi Merkezli Aleniyet Biçimler

Şekil 5.1.1. Bakışın Alıcısı

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009799969228 (erişim tarihi 15.02.2016)

Bir olgu olarak aleniyet ve bir eylem olarak da aleniyet biçimleri sosyal ağlar aracılığıyla yeniden üretilmektedir. Şekil 5.1.1’de yer alan Facebook profili

örneğinde görüleceği üzere Facebook tüm kullanıcıları için başka kullanıcıların kendilerini nasıl gördüklerine ilişkin “Başkasının gözünden gör” uygulamasını oluşturarak kullanıcıları panoptik (panoptic) bir uygulamayı siber kamusallıklardan biri olan sosyal ağlarda deneyimletebilmektedir. Böylelikle bireyler birbirlerinin hayatına “kendi bakışlarının” alıcısı olarak sızabilmektedirler.

138 Şekil 5.1.2. Genç Görünümlülük

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009799969228 (erişim tarihi 15.02.2016)

Şekil 5.1.2. Facebook’un nametests.com ile ortaklaşa yürütmüş olduğu bir çalışmayı örneklemektedir. Nametests.com da yer alan testlerde bireyin “insanlar senin hakkında ne düşünüyor?”, “güzellik uzmanları senin hakkında ne diyor”, “dünya okyanuslarını kim seninle geçecek?”, “ne kadar seksisin?”, “kaç arkadaşın seninle çıkardı?”, “hangi renk kişiliğini yansıtıyor?”, “ yüzünden neler

okuyabiliriz?”, “bu yıl hangi hayallerin gerçekleşecek?”, “geleceğin nasıl görünüyor?”, “fotoğrafını analiz edelim”, “hangi arkadaşın çaresizce çekimine kapılmış?” gibi pek çok sayıda bireyin kişiliği, yaşam biçimi, idealize ettiği yaşam biçimleri ne ölçüde beğenildiğine dair motivasyonlar oluşturulmaktadır. Buradan beğeni ve olumlama yoğun sonuçlar elde edilmektedir ve Facebook üzerinden

paylaşılarak bireyin “sözde” kişiliği, fiziksel görünümü, yaşam biçimi, statüsü sosyal ağlar üzerinden aleniyete kavuşturulabilmektedir.

139 Şekil 5.1.3. Bireyin Özelikleri

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009799969228 (erişim tarihi 15.02.2016)

Şekil 5.1.3’te de nametests.com-Facebook yakınsaması (convergence) ile oluşturulan ve bireyin olumlu özelliklerine vurgu yapan bir uygulamadır. Bireye olumlu bir özellik atfedilerek sonucun Facebook’da paylaşmasıyla alenileşilmesine olanak tanınmaktadır.

140 Şekil 5.1.4. Yüz Analizi

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009799969228 (erişim tarihi 15.02.2016)

Yukarıda yer alan örnekte görüldüğü gibi bir başka alenileşme biçimi kişinin yüz analizinden hareketle nasıl bir kişiliğe sahip olduğu üzerinden ilerlemektedir. Bu örnekte de diğer üç örnekte olduğu gibi nametests.com ve Facebook yakınsaması ile birey kendi ile ilgili çıkan sonuçları Facebook üzerinden alenileştirebilmektedir.

141 Şekil 5.1.5. Bireyin Değişmeyen Özelliği

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009799969228 (erişim tarihi 15.02.2016)

Aynı uygulama kanalıyla birey yine “sözde” değişmeyen özelliğiyle sosyal ağlarda alenileşebilmektedir.

Şekil 5.1.6. Beğeni Sayısı: 3

142 Şekil 5.1.7. Beğeni Sayısı: 16

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009799969228 (erişim tarihi 15.02.2016)

Şekil 5.1.8. Beğeni Sayısı: 33

143

Şekil 5.1.6, Şekil 5.1.7 ve Şekil 5.1.8’ de yer alan örnekler bireyin alenileşme dereceleri ve oluşturmuş oldukları beğeni düzeyine ilişkin bir yaklaşımı ortaya koymaktadır. Şekil 5.1.6’da kullanıcı beğendiği bir sözü paylaşmıştır. Kısmen entelektüel nitelik taşıyan bu görsel Facebook üzerinde sadece 3 kullanıcıdan beğeni almıştır. Şekil 5.1.7’de alenileşme biçiminin dozu bir miktar arttırılmış kullanıcının kendine ve gündelik hayatına ilişkin bir fotoğrafı paylaşılmıştır. Facebook

kullanıcılarından 16 kişi fotoğrafı beğenmiştir. Şekil 5.1.8’de alenileşme biçiminin derecesi biraz daha yükseltilerek kullanıcının özel yaşamına ilişkin bir fotoğraf karesi paylaşılmıştır. Bu örnekte kullanıcı eşi ile birlikte bir fotoğrafını “14 Şubat Sevgililer Günü” maksatıyla paylaşmıştır. Görsel, 33 kullanıcıdan beğeni toplamıştır ve hatta fotoğraf sahibinin taktığı aksesuar da beğenilerek olumlu bir yorum

yapılmıştır.

Örneklerde görüldüğü üzere bireyler alenileşme biçimlerini ve dozlarını arttırdıkça diğer kullanıcılar tarafından beğenilme oranında da artış görülmektedir.

Şekil 5.1.9. Club Hotel Arinna

144 Şekil 5.1.10. Tubiko

https://www.instagram.com/p/_9mHELF8hq/?taken-by=tubiko__ (erişim tarihi 17.02.2016)

Şekil 5.1.9’da ve Şekil 5.1.10’da yer alan genç kız aynı kişidir. Her iki fotoğrafta da farklı imajlarla yer almaktadır. Şekil 5.1.9’da yer alan fotoğrafın “tag”i “My exciting life” (heyecan dolu hayatım) şeklindedir. Şekil 5.1.10 ‘a yazılan yorum: “Karda çekilmiş foto paylaşanlara “inat”, yazdan kalma bir gün”.

Bu örneklerde aynı kişi iki faklı imaj ile Instagram’da alenileşmektedir. Aleniyetler fotoğraf paylaşımları ile fetişleşirken aynı zamanda fotoğraf paylaşımı bir “inatlaşma” bir “kısasa kısas” mübadelesine dönüşmektedir.

145 Şekil 5.1.11. Zeyna

https://instagram.com/p/BBcTjM2kSx7/?take (erişim tarihi 18.01.2016)

İmaj üretimi odaklı alenileşme biçimine örmek teşkil eden Şekil 5.1.11, Şekil 5.1.12, Şekil 5.1.13 aynı bireye aittir. Şekil 5.1.11’de kişinin ne kadar güzel olduğuna dair vurgu yapan söylemler yorumlarda yer almaktadır.

146 Şekil 5.1.12. Hintli

https://www.instagram.com/p/BAuVu-uE51v/?take (erişim tarihi 18.01.2016)

Bir önceki görselde fotoğrafı yoluyla Instagramda alenileşen birey yazmış olduğu yorumda “Hintlilere özeniyordu” ifadesiyle özenmiş olduğu ve sonrasında da üretmiş olduğu imajın kaynağı hakkında bilgi vermektedir.

147 Şekil 5.1.13. Zarif

https://www.instagram.com/p/BBKzRpjk5_O/?take (erişim tarihi 20.01.2016)

Şekil 5.1.13’teki kişi ile Şekil 5.1.11 ve Şekil 5.1.12’ deki kişi aynıdır. Bireyin fotoğraflarına diğer kullanıcılar tarafından “çok zarif”, “aşırı güzel”, “asil” gibi yorumlar yapılmıştır.

Şekil 5.1.14. Değişik

https://www.instagram.com/p/88UY9zgh42/?take (erişim tarihi 20.01.2016)

Instagramda yer alan bu fotoğrafta kullanıcı kendine farklı bir imaj vermek suretiyle alenileşmiştir. Yorumlarda yer alan “değişik”, “tipini yerim” söylemleri bu faklılığı onaylar niteliktedir.

148 Şekil 5.1.15. İş Kadını

https://www.instagram.com/p/0YJjurpufE/?taken-by=social_ahu (erişim tarihi 18.01.2016)

Şekil 5.1.16. Anna

https://www.instagram.com/p/yc08yIpudN/?taken-by=social_ahu (erişim tarihi 18.01.2016)

Fotoğrafa yorum olarak yazılan “Benden Anna olur mu?” söylemi dikkat çekicidir.

149 Şekil 5.1.17. Türkan Şoray Göz Makyajı

https://www.instagram.com/p/vzMf21puUZ/?taken-by=social_ahu (erişim tarihi 18.01.2016)

Şekil 5.1.18. Yeni Gözlük

150 Şekil 5.1.19. Plaj

https://www.instagram.com/p/8EFnNzpubz/?taken-by=social_ahu (erişim tarihi 18.01.2016)

Şekil 5.1.15, Şekil 5.1.16, Şekil 5.1.17, Şekil 5.1.18 ve Şekil 5.1.19 aynı bireyin farklı kimlik ve imajlardaki fotoğraflarıdır.

Şekil 5.1.20. Gerçek Görünüm

151 Şekil 5.1.21. Sarı Saç İmajı

https://www.instagram.com/p/__VKNsM0Vj/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Şekil 5.1.22. Gece Daveti

https://www.instagram.com/p/_vwaYjM0QN/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Profil sahibi Instagram üzerinden paylaştığı fotoğrafında fotomontaj tekniklerini kullanarak “ünlü ve zengin” vurgusu yapmaya çalışmaktadır.

152 Şekil 5.1.23. Kraliyet Ailesi

https://www.instagram.com/p/_fsVRqs0R3/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Birey bu fotoğrafında ise “soylu”, “kraliyet ailesi üyesi” algısı oluşturmaya çalışmıştır. Fotoğraf fotomontaj tekniğiyle üretilmiştir.

Şekil 5.1.24. Film Galası

https://www.instagram.com/p/loMQKes0W9/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Profil sahibi bu fotoğrafında günlük hayatında sıkça davete giden bir birey imajı sergilemektedir.

153 Şekil 5.1.25. Moda Çekimi-1

https://www.instagram.com/p/jqh8JxM0fy/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Şekil 5.1.26. Moda Çekimi-2

https://www.instagram.com/p/jTgJrWs0eA/?taken-by=yesimbese (erişim 19.01.2016)

Şekil 5.1.27. Moda Çekimi-3

154 Şekil 5.1.28. Moda Çekimi-4

https://www.instagram.com/p/jTgWADs0eT/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Şekil 5.1.29. Moda Çekimi-5

https://www.instagram.com/p/jvr4ies0bi/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Şekil 5.1.25, Şekil 5.1.26, Şekil 5.1.27, Şekil 5.1.28 ve Şekil 5.1.29 bir moda mankenine vurgu yapmaktadır.

155 Şekil 5.1.30. Kraliçe

https://www.instagram.com/p/jNfults0Ru/?taken-by=yesimbese (erişim tarihi 19.01.2016)

Şekil 5.1.30 kraliyet ailesi mensubuna referans veren bir imajı temsil etmektedir.

Şekil 5.1.20, Şekil 5.1.21, Şekil 5.1.22, Şekil 5.1.23, Şekil 5.1.24,

Şekil 5.1.25, Şekil 5.1.26, Şekil 5.1.27, Şekil 5.1.28, Şekil 5.1.29 ve Şekil 5.1.30 aynı bireye ait görsellerdir. Bu örneklerde de görüleceği üzere birey çok faklı sayıda imajı sosyal ağlar aracılığıyla üretebilmekte ve aleniyete kavuşturabilmektedir.

156