Kesim sonuçları ve karkas özellikleri

Deneme gruplarına ait kesim sonuçları ve seçilmiĢ bazı karkas özelliklerine ait sonuçlar çizelge 4.9’da verilmiĢtir. Çizelge incelendiğinde, CA, karkas ağırlığı (KA) ve karkas randımanı (KR), göğüs ağırlığı (GA) ve göğüs oranı (GO), but ağırlığı (BA) ve but oranı (BO), kanat ağırlığı ve kanat oranı (KO) üzerine ne genotip, ne ıĢınlama muameleleri ve ne de G x I interaksiyonunun istatistik olarak önemli bir fark oluĢturduğu görülmüĢtür. Altıncı hafta sonunda kesim için seçilen piliçlerde ortalama CA 2043 g olarak belirlenmiĢ, ortalama KA ve KR ise, sırasıyla, 1508 g ve % 73.8 olarak belirlenmiĢtir. Cobb 500 genotip grubu KA, KR, GA, BA ve BO ve kanat ağırlığı bakımından nispeten Ross 308 genotip grubundan daha yüksek değerler gösterse de, farklılıklar istatistik bakımdan önemsiz bulunmuĢtur.

IĢınlama muamelelerinden UV-C grubu KA, GA, BA ve kanat ağırlığı bakımından diğer gruplara göre nispeten daha düĢük değerler gösterse de önemli farlılıklar oluĢmamıĢtır. Oransal özelliklere ait sonuçlar da birbirine çok yakın bulunmuĢtur.

Bu sonuçlar doğrultusunda; UV ıĢınlamanın ne genel etki ne de interaksiyon olarak kesim sonuçları ve incelenen karkas özelliklerine etki etmediği söylenebilir.

Çizelge 4.9. Deneme gruplarında karkas özellikleri (g, %,X ± SX ) Canlı Ağırlık (g) Karkas Ağırlığı (g) Karkas Randımanı (%) Göğüs Ağırlığı (g) Göğüs Oranı (%) But Ağırlığı (g) But Oranı (%) Kanat Ağırlığı (g) Kanat Oranı (%) Genotip(G) Cobb (C) 2091±38.1a _{1550±38.1 74.07±0.355 490.6±13.9 31.60±0.560 479.4±9.68}a _{30.96±0.253 183.8±3.26 11.89±0.106} Ross (R) 1995±37.0b _{1467±37.0 73.53±0.265 472.5±10.9 32.15±0.276 447.7±9.21}b _{30.51±0.194 176.4±2.94 12.06±0.116} Ortalama 2043±37.55 1508.5±37.55 73.8±0.31 481.55±12.4 31.875±0.418 463.55±9.445 30.735±0.223 180.1±3.1 11.975±0.111 P <0.10 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 IĢınlama (I) Kont. (K) 2072±50.9 1528±42.5 73.68±0.437 494.9±17.2 32.31±0.428 466.5±13.0 30.54±0.296 180.0±4.65 11.80±0.132 UV-A 2056±52.8 1521±41.9 73.96±0.583 494.3±16.6 32.44±0.399 470.9±13.2 30.97±0.266 181.5±4.44 11.96±0.135 UV-B 2044±52.3 1502±40.9 73.42±0.450 470.9±21.2 31.32±1.05 462.5±14.8 30.78±0.421 182.6±4.83 12.19±0.211 UV-C 1998±62.7 1482±49.1 74.14±0.277 466.1±15.9 31.45±0.354 454.3±15.3 30.66±0.304 176.3±4.14 11.95±0.138 P >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 G x I Ġnteraksiyonu C x K 2101±71.3 1557±59.7 74.02±0.50 504.7±23.1 32.37±0.467 482.1±16.2 31.02±0.377 180.8±7.85 11.60±0.141 C xUV-A 2138±58.9 1597±49.1 74.71±1.05 522.7±20.6 32.71±0.663 497.2±16.5 31.15±0.434 188.5±5.27 11.82±0.205 C x UV-B 2129±71.1 1562±55.1 73.37±0.74 473.7±39.0 30.17±1.97 486.6±20.9 31.13±0.701 189.8±5.82 12.18±0.250 C x UV-C 1995±101 1483±81.9 74.20±0.44 461.4±25.1 31.16±0.654 451.7±22.8 30.55±0.531 176.3±6.85 11.97±0.225 R x K 2043±76.0 1500±62.7 73.34±0.73 485.1±26.5 32.25±0.752 450.9±19.9 30.06±0.411 179.3±5.55 12.00±0.209 R xUV-A 1975±81.1 1446±59.0 73.22±0.44 465.9±23.0 32.16±0.471 444.5±16.4 30.79±0.326 174.6±6.56 12.10±0.175 R x UV-B 1960±68.2 1441±55.6 73.48±0.56 468.1±20.2 32.46±0.664 438.3±18.1 30.42±0.480 175.4±7.16 12.20±0.358 R x UV-C 2001±81.4 1482±60.3 74.09±0.36 470.9±21.2 31.74±0.291 457.0±22.0 30.77±0.333 176.3±5.14 11.94±0.177 P >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05 >0.05

5. SONUÇLAR VE ÖNERĠLER

5.1 Genel

Bu araĢtırmada; iki farklı hibrit broyler ebeveynine ait kuluçkalık (Cobb 500 ve Ross 308) yumurtalar, kuluçka baĢlangıcında, bu amaçla yaptırılan ıĢınlama kabini aracılığıyla, 5 dakika süreyle farklı dalga boylarında UV ıĢıkla (UV-A, UV-B ve UV-C) ıĢınlanarak, embriyo geliĢimi ve kuluçka sonuçları belirlenmiĢ, müteakip periyotta verim performansı ve karkas özelliklerine ait veriler toplanmıĢtır. Elde edilen bu veriler istatistik olarak değerlendirilerek sonuçları yorumlanmıĢ, elde edilen bilimsel ve uygulamaya dönük sonuçlar ise aĢağıda maddeler halinde çıkarılmıĢtır. Kuluçka iĢlemi sonunda, cinsiyet ayırımı yapılmıĢ ve farklı gruplar altında yetiĢtirmeye alınmıĢ, istatistik analizlerde cinsiyet dikkate alınmıĢ, yani cinsiyet etkisi ayrılmıĢ, ancak araĢtırmanın esas olarak üzerinde yoğunlaĢtığı bir konu olmadığından cinsiyet etkisi ve cinsiyet interaksiyonları çizelgelere yansıtılmamıĢtır.

Burada, UV ıĢınlamanın muhtemel metabolik etkileri ve bu etkilerin verim ve kaliteye yansımaları farklı genotip Ģartlarında incelenmesi amaçlanmıĢtır. Bu nedenle de daha önceki çalıĢmalarda çoğunlukla üzerinde durulan bakterisit etkisini ayırmak amacıyla baĢlangıçta, yani kuluçka öncesinde ve UV muamelesi öncesinde, kuluçkalık yumurtalar dezenfeksiyona tabi tutulmuĢlardır. Esas itibarıyla, kuluçkaya koyma aĢamasındaki, yaklaĢık 256 hücreden müteĢekkil, morula safhasındaki (Moreng ve Avens, 1991; Türkoğlu ve ark. 2009), embriyoya farklı dalga boylarında UV muamelelerinin müteakip kuluçka ve verim sürecini, farklı genotip Ģartlarında, nasıl etkileyeceği incelenmiĢtir. BaĢlangıçta UV muamelesi yapılmasında kasıt, uygulamanın pratik olmasındandır.

Ayrıca, konuda çalıĢacak araĢtırıcılara katkısı olabilir düĢüncesiyle önerilerde bulunulmuĢtur.

5.2. Sonuçlar

AraĢtırmada elde edilen sonuçlar;

- Embriyo geliĢimi ve kuluçka sonuçları üzerine ne genotip, ne UV muameleleri ve ne de G x I interaksiyonları istatistik olarak önemli bir etki göstermiĢlerdir. Ancak, çıkıĢ gücü UV uygulamalarıyla rakamsal olarak iyileĢmiĢtir. Ayrıca, UV uygulamalarıyla erken dönem ölümleri rakamsal olarak artarken, geç dönem embriyo ölümleri de rakamsal olarak azalmıĢtır.

- CA bakımından, 6. hafta sonu itibarıyla, karıĢık cinsiyette, Cobb 500 lehine önemli (P<0.05) fark çıkmıĢtır. Genel etki olarak UV muameleleri 3, 4 ve 5. haftalarda önemli (P<0.05) çıkmıĢtır. Bu haftalarda UV muameleleri eriĢilen CA değerlerini düĢürmüĢtür. Birinci hafta sonunda Cobb 500 grubunda muamele grupları benzer değerler gösterse de Ross 308 grupları UV muameleleri dozuna bağlı olarak CA artıĢı göstermiĢlerdir.

- CAA bakımından; 1, 2 ve 6. haftada genotip grupları arasında önemli farklılıklar belirlenmiĢtir. Cobb 500 grupları bu haftalarda önemli (P<0.05) olmak üzere diğer haftalarda ise rakamsal olarak Ross 308 gruplarından yüksek CAA değeri göstermiĢlerdir. IĢınlama muamelelerinin haftalık CAA üzerinde önemli bir etkisinin görülmediği belirlemiĢtir. G x I interaksiyonları ise 1. hafta elde edilen CAA üzerinde önemli (P<0.05) etki göstermiĢlerdir. Bu haftada Cobb 500 grupları arasında önemli bir farklılık görülmezken, Ross 308 grupları ıĢınlama muamelelerine farklı tepki göstermiĢler ve bu genotip grupları arasında en yüksek 1. hafta CAA, UV-C muamelesiyle elde edilmiĢtir.

- Haftalık yem tüketimi bakımından; genotip grupları arasındaki farklar 4. (P<0.05) ve 6. haftalarda (P<0.05) farklı çıkmıĢtır. Dördüncü haftada Cobb 500

daha az yem tüketirken, 6. haftada Ross 308 grupları ortalama olarak daha az yem tüketmiĢlerdir. Broyler yetiĢtiriciliğinde 6. hafta yem tüketimi en yüksek olduğundan ticari açıdan önemlidir. IĢınlama muamelelerinin haftalık yem tüketimi üzerine etkisi 4 ve 5. haftalarda önemli (P<0.10), diğer haftalarda tamamen önemsiz çıkmıĢtır. Diğer taraftan, G x I interaksiyonunun haftalık yem tüketimi üzerine etkisi sadece 1. haftada önemli (P<0.05), diğer haftalarda önemsiz çıkmıĢtır. Bu haftada Ross 308 genotipi UV uygulamalarına farklı tepki göstermiĢtir. En yüksek birinci hafta yem tüketimi de UV-C uygulaması Ģartlarında gerçekleĢmiĢtir.

- Kümülâtif yem tüketimi bakımından; ne genotip ne de ıĢınlama muamelelerinin kümülatif yem tüketimini etkilediği görülmüĢtür. Kümülatif yem tüketimi üzerine, G x I interaksiyon etkisi 1. hafta önemli (P<0.05) ve 2. hafta ise P % 10 düzeyinde önemli, diğer haftalarda önemsiz bulunmuĢtur. Ross 308 genotipi ıĢınlama muamelelerine farklı tepki göstermiĢtir. K ile ıĢınlama muameleleri arasında önemli bir fark bulunmazken UV-C ile UV-A ve UV-B arasındaki farklar önemli (P<0.05) bulunmuĢtur. Birinci haftada, Ross 308 grubunda UV-A ve UV-B, K ve UV-C’ye göre daha düĢük yem tüketmiĢlerdir.

- Haftalık YDK üzerinde genotip etkisi birinci hafta hariç önemsiz çıkmıĢtır. Birinci hafta Cobb 500 genotipi, karıĢık cinsiyette, Ross 308’e göre daha iyi YDK göstermiĢtir. UV muameleleri tüm haftalarda, haftalık YDK üzerine önemli etki etmese de 5. (P<0.06) ve 6. (P<0.05) haftalarda G x I etkisinin önemli olduğu belirlenmiĢtir. 6. hafta itibarıyla broylerlerde yem tüketiminin de en yüksek olduğu düĢünülürse, bu haftadaki YDK üzerinde UV muamelelerinin, özellikle UV-A ve UV-B, yem çevirimini iyileĢtirici etkisinin olduğu ifade edilebilir.

- Kümülatif YDK bakımından, Cobb 500 grubuna ait değerler, Ross 308 grubundan daha düĢük (P<0.05) çıkmıĢtır. Altıncı hafta sonunda Cobb 500 genotip grubu, erkek-diĢi karıĢık olarak, Ross 308 gruplarından daha iyi kümülatif YDK değerleri göstermiĢtir. Kümülatif YDK üzerine G x I interaksiyon etkisi 1 ve 5. haftalarda (P<0.10) düzeyinde önemli çıkmıĢtır. Bu haftalarda, Cobb 500 grupları arasında önemli bir fark görülmezken, Ross 308 grupları arasındaki farklar önemli (P<0.10) bulunmuĢtur. Buna göre; Ross 308 genotipinin UV muamelelerine Cobb 500 genotipine göre farklı tepki gösterdiği ifade edilebilir.

- Altı haftalık yaĢama gücü (%) bakımından; genotip grupları arasındaki fark istatistik olarak önemli (P<0.01) bulunmuĢtur. Ross 308 genotipi Cobb 500 genotipinden daha yüksek yaĢama gücü göstermiĢtir. IĢınlama muameleleri arasındaki, yaĢama gücü bakımından tespit edilen farklılıklar da istatistiki olarak önemli (P<0.01) bulunmuĢtur. Diğer taraftan 0-6 haftalık yaĢama gücü için, G x I interaksiyon etkisinin de önemli (P<0.05) olduğu belirlenmiĢtir. Ross 308 x Kontrol grubunda yaĢama gücü tüm diğer gruplardan düĢük çıkmıĢtır. Buna göre Ross 308 genotip grubunda ıĢınlama uygulamalarıyla, 0-6 haftalık yetiĢtirme sürecinde, yaĢama gücünde önemli iyileĢme görüldüğü belirlenmiĢtir.

- Kesim sonuçları ve karkas özellikleri bakımından; incelenen tüm özellikler üzerinde, % randıman ve oranlar dahil, herhangi bir önemli etki, genel veya interaksiyon, belirlenmemiĢtir.

5.3. Öneriler

Konuda çalıĢacaklara faydalı olur düĢüncesiyle aĢağıdaki öneriler yapılabilir. - Performans testleri tek cinsiyet dikkate alınarak yapılabilir. Böylece araĢtırma

- Kullanılacak UV lambaları gerçekten istenen UV ıĢığı veriyor mu? kontrol edilmelidir. Bu amaçla gerekli cihaz proje satın alma listesinde yer almalıdır. - UV ıĢığın ileri kuluçka aĢamaları, verim dönemi ve ebeveyn sürülerde de etkileri

denenebilir.

- Ġnceleme kriteri olarak, metabolik göstergeler de karĢılaĢtırılmalıdır. - UV ıĢığı özellikle ebeveynlerde davranıĢ üzerine etkileri araĢtırılmalıdır.

- Ayrıca, diğer ıĢıklar da verimlilik, davranıĢ ve sanitasyon amaçlı olarak araĢtırılabilir.

6. KAYNAKLAR

Aburto, A. and Britton, W. M., 1998, Effects of different levels of vitamins a and e on the utilization of cholecalciferol by broiler chickens. Poultry Science,77:570- 577.

Ah, Z., 1989, Effect of low doses of gamma irradiation before incubation on hatchability and body weight of broiler chickens hatched under commercial conditions, Poultry Science, 68:1150-1152.

Akbay, R., Yalçın, S., Ceylan, N., Olhan, E., 2000, Türkiye tavukçuluğunda geliĢmeler ve hedefler. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları, 2;795-810.

Altınel, A., 1999, Özel Zootekni (Tavuk YetiĢtirme), Ġstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayını, Ders Notu No:103, 1-38.

Anonymous, 2006, Light and lighting for poultry. http://web.uconn.edu/poultry/NE-127/NewFiles/light_inset.html

Anonymous, 2010, Kanatlı bilgileri yıllığı, http://www.besdbir.org.tr.

Anonymous, 2010, Effects of nutrition and UV lighting on broiler bone and leg abnormalities, Defra Science, http://randd.defra.gov.uk/ Default.aspx? Menu=Menu & Module=More & Location=None & Completed=0 & ProjectID=12673 [EriĢim Tarihi, 13.05.2012].

Andrew, S., 1995, Visible and ultra-violet colour diferences in coturnix japonica eggs. Avian and Poultry Biology Reviews. 16 (4):175-197.

Butler, D. E., 1991, Egg handling and storage at the farm and hatchery. avian ıncubation (Edited by S. G. Tullet). Poultry Science Symposium Number Twenty-Two, Butterwort, London.

Chavez, C., Knape, K.D., Coufal, C.D. and Carey, J.B., 2002, Reduction of eggshell aerobic plate counts by ultraviolet ırradition. Poultry Science, 81, 1132-1135.

Coufal, C. D., Chavez, C., Knape, K. D., and Carey, J. B., 2003, Evaluation of a method of ultraviolet light sanitation of broiler hatching eggs. Poultry Science 82:754- 759.

DüzgüneĢ, O., Kesici T. ve Gürbüz, F., 1984, Ġstatistik metotları I. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 861, Ders Kitabı No: 229.

DüzgüneĢ, O., T. Kesici, O. Kavuncu ve F. Gürbüz, 1987, AraĢtırma ve deneme metotları (Ġstatistik Metotları-II), A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No:1021.

Edwards, H. M., 2003, Effects of uv irradiation of very young chickens on growth and bone development. Biritish Journal and Nutrition. 90:151-160.

FAO, 2009, http://faostat.fao.org EriĢim tarihi 30 Temmuz 2012.

FAO, 2012, Food and Agriculture Organization.

http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx. EriĢim tarihi 30 Temmuz 2012.

Hupka, J., 1993, Physical Therapy . Osveta: Martin, Slovak Republic, 554 pp. Hart, E. B., H. Steenbock, S. Lepskovsky, and S.W.F. Kletzien and J. G. Halpin and O.N. Johnson, 1925, The nutritional requirement of chickens: the influence of ultra- violet light on the production, hatcability and fertility of the egg. The Journal of Biological Chemistry. ASBMB, JBS Online, USA.

Isohanni, P.M.I and Lyhs, U., 2009, Use of ultraviolet irridiation to reduce camplobacter jejuni on broiler meat, Poultry Science, 88, 661-668.

Jones, E. K. M., Prescott, N. B., Cook, P., White,, R. P., Wethes, C. M., 2001, Ultraviolet light and behaviour in domestic broiler breeders. British Poultry Science, Volume 42, Number 1, pp. 23-32.

Kaplan, M. ve YetiĢir, R., 2011, Embriyo geliĢiminin kritik dönemlerinde, broyler kuluçkalık yumurtalarına uygulanan UV (ultra-viyole) ıĢınlamanın çıkıĢ gücü, performans ve karkas özelliklerine etkileri, Hayvansal Üretim 52(2):20-28.

Lewis, P.D., Perry, G.C., Sherwin, C.M and Moinard, C., 2000, Effect of ultraviolet radiation on the performance of intact male turkeys, Poultry Science, 79, 850-855.

Lewis, P. D., W. Ghebremariam and Gous, R. M., 2007, Illuminance and UV-A exposure during rearing effects egg production in broiler breeders transfered to open- sided adult housing, British Poultry Science, Volume 48, Number 4, pp 424-429.

Lyon, S.A., Fletcher, D.L. and Berrang M.E., 2007, Germicidal ultraviolet light to lower numbers of listeria monocytogenes on broiler breast fillets, Poultry Science, 86, 964-967.

Mitchell, R.D., Edwards, H.M., G.R. Mcdaniel., 1997, The effect of ultraviolet light and cholecalciferol and its metabolites on the development of leg abnormalities in chickens genetically selected for a high and low ıncidence of tibial dyschondroplasia. Poultry Science, 76, 346-354.

Minitab 1998, Minitab for Windows. Release 12.1., Minitab Inc., New-York, ABD.

Moreng , R. E., Avens, J. S., 1991, Poultry Science and Production. Reston Pub. Co., Virginia, USA.

Mstat-C, 1989, A. Microcomputer program for the design, management, and analysis of agronomic research experiments (distribution april 1989, after version ı in 1983). Michigan State Univ., USA.

Stanley, W.A., Hofacre, C.L., Ferguson, N., Smith, J.A and Ruano, M., 2003, Evaluating the use of ultraviolet light as a method for ımproving hatching egg selection. Journal of Applied Poultry Research, 12, 237-241.

Testik, A. ve Köfteci, S., 1989, Etlik piliçlerde yumurta ağırlığının kuluçka sonuçları ve piliçlerin geliĢmesine etkileri üzerinde bir araĢtırma. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt 4, sayı 2, 57-64, Adana.

Türkoğlu, M., YetiĢir, R., Arda, M., Sarıca, M., Kutlu, H.R.,Altan, A., Elibol, O., Erensayın, C. ve Bayraktar, H., 2009, Tavukçuluk Bilimi, Bey Ofset Matbaacılık, Ankara.

Türkoğlu, M., Akbay, R., GüneĢ, T., 1993, Türkiye’de tavukçuluğun geliĢtirilmesinde izlenebilecek temel yaklaĢımlar, Uluslar arası Tavukçuluk Kongresi, 1-7 s., Ġstanbul.

Veterany, L., Huchy, S. and Veteranyova, A., 2004, The influence of ultra- violet radiation on chicken hatching eggs. Journal of Environmental Sciences and Health. Partha: Toxic/Hazardous Substances and Environmental Engineering, Vol:39, Issue: 9, pp: 2333-2339.

Wilson, H.R., 2009, Hatching egg sanitation. Dairy and Poultry Science Department, Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida, http:/en.engormix.com/MA-poultry- industry/articles/hatching-egg-sanitation. Ziyaret Tarihi: 13.05.2012.

Wilson, H. R., 1997, Hatching egg sanitation. Animal Science Department, PS22. Florida Cooperative Extention Service, Institurte of Food and Agricultural Sciences. University of Florida.

Yağmur, C. ve GüneĢ, E., 2010, Dengeli beslenme açısından Türkiye’de gıda üretimi ve tüketiminin irdelenmesi, T.M.O. Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Kongresi, Ankara, 1139-1159.

Yakimenko, I, V. Besulin and A. Testik, 2002, Effects of low intensity red laser irradiation on hatching eggs in chicken and quail, International Journal of Poultry Science. 1(1):06-08.

Yıldırım, Ġ. ve YetiĢir, R., 1999, Japon bıldırcılarında (coturnnix coturnix japonica) kuluçkalık yumurta ağırlığı ve ebeveyn yaĢının civciv çıkıĢ ağırlığı ve 6. hafta canlı ağırlığı üzerine etkileri, Doğa Bilim Dergisi, Veteriner ve Hayvancılık 22:315- 319.

ÖZGEÇMĠġ

KĠġĠSEL BĠLGĠLER

Adı Soyadı : Serpil BOĞA

Uyruğu : T.C.

Doğum Yeri ve Tarihi : Samsun/02.12.1979 Telefon : 0 505 241 93 25

Faks :

e-mail : serpilboga@mynet.com EĞĠTĠM

Derece Adı, Ġlçe, Ġl Bitirme Yılı

Lise : Atatürk Lisesi, Ġlkadım, Samsun 1997

Üniversite : Ondokuz Mayıs Üniversitesi,Kurupelit, Samsun 2002 Yüksek Lisans : Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Kurupelit, Samsun 2005 Doktora : Selçuk Üniversitesi, Selçuklu, Konya

Ġġ DENEYĠMLERĠ

Yıl Kurum Görevi

2007 Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Ziraat Mühendisi

UZMANLIK ALANI

Zootekni, Hayvan YetiĢtirme ve Islahı YABANCI DĠLLER

Ġngilizce

BELĠRTMEK ĠSTEĞĠNĠZ DĠĞER ÖZELLĠKLER YAYINLAR

Sarıca, M., Boğa, S., 2007. Yumurta Tavuklarında Kafeste YerleĢim Yoğunluğu, Yumurtlama Zamanı ve YaĢın Yumurta Kalite Özelliklerine Etkileri. Avrupa Birliği Kriterlerine Uyum Sürecinde Türkiye Tavukçuluğu Sempozyumu, Ege Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Bildiriler Kitabı 193-202, Ġzmir. (Yüksek Lisans tezinden yapılmıĢtır.)

M. Sarıca, S. Boga, U. Sami Yamak., 2008. The effects of space allowance on egg yield, egg quality and plumage conditions of laying hens in battery cages, Czech Journal of Anımal Scıence. (Yüksek Lisans tezinden yapılmıĢtır.)