B­B KESİTİZEMİN KAT PLANI1 KAT PLAN

400cm 0 200cm ÖLÇEK: ÖN CEPHENİN SOLUNDAKİ KİTABE 60 KESTELLİ DR. FAİK MUHİTTİN ADAM HARPUTLU İŞHANI 2381 ADA 61 25 24 72 59 58 40 47 53 52 143 50 49 46 151 45 80 ÇİZİM:

SEBİL PENCERESİNİN ÜSTÜNDEKİ BEZEME DETAYI 1. KAT MERDİVEN A A A B B A A B B TESCİL DURUMU: Tescilli Tescilsiz Kamu Özel Vakıf ÖN CEPHENİN SAĞINDAKİ KİTABE

168

Sebil no:5 (Dönertaş Sebili).

Sebil, Altınordu Mahallesi, 1540 ada, 5 parselde, 945 Sokak (Osmanzade yokuşu) ile Anafartalar Caddesi kesişimindedir.

Köşesinde bulunan duvara gömülü yuvarlak taş sütun döndüğü için halk arasında yapıya Dönertaş Sebili adı verilmiştir. İzmir 1 no’lu KTVKK tarafından 152 sayılı genelgeyle 1. grup olarak tescil edilmiştir. Konak 5. Bölge Tapu Sicil Müdürlüğü kayıtlarına göre çeşme, sebil ve 1 masura su Osman Ağa Vakfı’ndan mukataalıdır.

Sebil kitabesinde 1229 (1814) tarihi bulunmaktadır. Banisine dair bir bilgi yer almamakla birlikte Osman-zade Seyyid İsmail Rahmi Efendi tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir (Aktepe, 2003). Kuzey cephesindeki Arapça yazılmış kitabenin açıklaması şöyledir;

“Ezelin sultanı olan Allaha hamdolsun O vakit, fert olup, şanı yücedir

Ey sonu gelmeyecek olan latif Allahım Bize verdiğin emirlerde lütuf eyle

Sen kuvvetlisin, halel günü olan kıyamette bizi kahrından koru Ey, sinelerdeki gizli amelleri bilen Allahım

Bize inen emirlerinde lütuf eyle

Sen kuvvetlisin, kıyamet gününde bizi kahrından koru, kurtar Ey sinelerimizdeki gizli emellerimizi gören Allahım

Bize işlerin hayırlısını kolaylıkla nasib eyle Bize, dar ola kabirleri genişlet

Ecel günü olan ölüm anında bize rahmet eyle”(Arığ, 1987). Batı cephesinde bulunan kitabe ise şöyledir;

“Esirgeyen bağışlayan Allahın adı ile başlarım

Her şeyin yaratıcısı, şefaatçisi olan Allah Allahım asi kulun sana geldi Günahlarını ikrar ederek fakat sana yakararak

Dikdörtgen planlı sebilin iki cephesi yan binalara bitişiktir. Anafartalar Caddesi’ne bakan cephesinde bir pencere, yanında ise bir çeşme bulunmaktadır. 945 Sokağa bakan cephesinde ise, bir pencere ile bir kapı yer almaktadır. Yapı yüksekliği zeminden saçak altına kadar 406 cm’dir. Sebilin üstü kiremit kaplı kubbe ile örtülüdür.

Cephelere, saçağın altında kademeli bir silme, silmelerin hemen altında ise bir sıra kitabe panosu ile yatay etki verilmiştir. Bunun yanı sıra her iki cepheyi de ikiye bölen üç adet yivli ve kompozit başlıklı pilastrla düşey etki yaratılmıştır. Sebil penceresi bu cephelerde simetrik olmakla birlikte, iki pilastr arasında kalan çeşme bölümünün yerini diğer cephede kapı almıştır. Kapı, üç dilimli kemerle sonlandırılmıştır.

Yapı bezemeleri, Anadolu Barok ve Rokoko uslubunda yapılmıştır (Arığ, 1987). Kabartma tekniğindeki bitkisel motifler pencerelerin ve kapının yanlarında, üstünde ve altında görülebilmektedir. Kapı üzerinde ise, madalyon gibi yazı motifleri ve “Ali Vehbi İzmiri” imzası bulunmaktadır (Aktepe, 2003). Bununla birlikte kapının üzerinde perde motifiyle çevrelenmiş cami motifleri yer almaktadır. Aynı bezeme çeşmenin üzerindeki panoda da görülmektedir. Çeşme, iki yanda bezemeli bordürle sınırlandırılmıştır. Ayna taşı, kabartma olarak işlenmiş çiçek motifleri, üç dilimli kemer ve lüle çevresindeki vazodan çıkan bitkisel motiflerle oldukça zengin bezemelidir.

2006 yılında restore edilen yapıda, kiremitler yenilenmiş, mermer yüzeyler temizlenmiş, çatlaklar onarılmış, iç mekandaki geç dönem ekleri kaldırılmış ve sebilin kaldırım altında kalan bölümü ortaya çıkarılmıştır. Ancak restorasyon sonrasında bile sebil ve çeşmesi kullanılamamaktadır.

+0.00 +0.81 +2.11 +3.01 +4.06 +5.90 +0.00 +0.81 +3.01 +4.06 +5.90 ÇİZİM: ANAFARTALAR 945

KAYNAK: İzmir Büyükşehir Belediyesi, Tarihi Çevre Koruma Müdürlüğü.

SEBİL (2008) SEBİLİN KUBBESİ SEBİL'İN ESKİ DURUMU (APİKAM) SEBİL (2005)

ADRES BİLGİLERİ

KULLANIM DURUMU:

Kullanılmıyor

Özgün işlevini sürdürüyor Yeni işlevle kullanılıyor

MÜLKİYET DURUMU:

İNŞA TARİHİ:

1770­71

KORUNMA DURUMU:

Onarım gerektirmiyor Yüzeysel onarım gerektiriyor Esaslı onarım gerektiriyor GENEL BİLGİLER RÖLÖVE FOTOĞRAFLAR RÖLÖVE TARİHİ:2007 1540 ADA 945 ₉₆₆ 1 174 120 116117118 119 5 258 9 10 1112 2 3 25 1 2 43 5 7 8 42 41 9 93 92 1540 ada, 5 parsel

Konak Mahallesi, Anafartalar Cd.

KEMERALTI SEBİLLERİ ­ SEBİL NO:5

170

Şekil 4.50 5 no'lu sebilin rölöve ve fotoğrafları

0 200cm 400cm ÖLÇEK: B­B KESİTİ PLAN A­A KESİTİ BATI GÖRÜNÜŞÜ KUZEY GÖRÜNÜŞÜ A A A B B B TESCİL DURUMU: Tescilli Tescilsiz Kamu Özel Vakıf

Sebil no:6 (Çelebi-zade Hacı Mustafa Efendi Sebili).

Akıncı Mahallesi, 377 ada, 5 parseldeki sebil, Anafartalar Caddesi üzerindedir.

Yapı, İzmir 1 no’lu KTVKK tarafından 2006 yılında tescil edilmiştir. Aktepe (2003), Çelebi-zade Hacı Mustafa Efendi Sebili olarak adlandırdığı yapının Tilkilik Mahallesi’nde “sabık Ayıntab kadılarından Seyyid Hacı Mustafa Efendi bn. Seyyid Hacı Mehmed Efendi’nin oğlu Seyyid Hacı Mehmed Said” tarafından yaptırıldığını, ayrıca yanında bir de çeşme olduğunu belirtmiştir. Ancak günümüzde çeşmeye dair bir iz bulunamamıştır.

Yapının orjinal cephesinden günümüze kitabenin bulunduğu bölüm ulaşabilmiştir. Kitabe şöyledir;

“Merhûm ve mağfûrunleh Sehîd ve Sa’îd Çelebîzâde Mâşâallah

es’seyyid el- Hâc Mustafâ Efendi ( eski baca borusu var okunamıyor) Mûnîfeleri üzre bi-’avni’lahi ta‘âla ve lutfihi ecr-i ahsene muvaffak Olunan mâ’-i sebîl leziz çeşme ve (okunamıyor)

İhvân-ı dinden rûh-ı mûmâ ileyhâ Muharrem Sene 1229 ( 1813 )

Fatiha-ı şerîfe ihsân eyleye (okunamıyor) “ (Birim, 2008)

Sebil dikdörtgen planlı olup, üç cephesi bitişik nizamdadır. Giriş cephesinde ise sonradan yapılmış alüminyum doğrama bulunmaktadır. Yapının zemini ve duvarların 146 cm’e kadar olan bölümü seramik kaplanmıştır. Girişin sağında biri 105 cm eninde diğeri ise 87 cm eninde iki adet niş bulunmaktadır. Karşı duvarda ise ilk nişin tam karşısına gelecek şekilde aynı ölçülerde bir niş daha bulunmaktadır. Üçünün de yüksekliği 210 cm olup iç yüzeyleri seramik kaplanmıştır. Cephe yüksekliği zeminden saçağa kadar 355 cm’dir. Yapıya giriş bölümü basık tonozla örtülmüştür. Ortada ise kubbe bulunmaktadır.

172

Görsel kirlilik ve geç dönem kullanımları süresince yapılan müdahaleler nedeniyle sokaktan güçlükle algılanabilen sebilin ön cephesi zeminden tavan tonozuna kadar yıkılmış elde edilen boşluk yeni alüminyum doğramalarla kapatılmıştır. Bu doğramaların hemen üstünde cephe boyunca devam eden tabela yer almaktadır. Ayrıca arka duvarı kullanıcılar tarafından yıkılan yapı, yan parselin bir bölümü de kullanılarak genişletilmiştir. Bununla birlikte kubbenin ortasında baca deliği açılmış, üzerine de beton dökülmüştür. Sebilin mekansal özellikleri esas alınarak yeniden işlevlendirilmesi uygun olacaktır.

400cm

0 200cm

GENEL GÖRÜNÜM (2008)

KEMERALTI SEBİLLERİ ­ SEBİL NO:6

ADRES BİLGİLERİ