KEMAL BEY’İN SEVR İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELERİ

Dr. Öğrt.Üyesi Ahmet UYANIKER

Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü,

ahmetuyaniker@ardahan.edu.tr

ÖZET

Birinci Dünya Savaşı’nın galip devletleri yapacakları barış anlaşmasının esaslarını görüşmek üzere Osmanlı Devleti adına 22 Nisan 1920 günü İstanbul hükümetini Paris Barış Konferansına davet ettiler. Davetten bir gün sonra 23 Nisan 1920’de TBMM Ankara’da toplandı. İstanbul hükümetinden ayrı, halkın Ankara hükümeti diye adlandırdığı “TBMM Hükümeti” kuruldu. Meclis Başkanı Mustafa Kemal Paşa 30 Nisan 1920’de Ankara Hükümeti adına, barış konferansını düzenleyen devletlere verdiği notada Türkiye’yi temsil yetkisinin Ankara hükümetinde olduğunu bildirdi. İstanbul hükümeti adına Paris’e giden Başbakan Tevfik Paşa başkanlığındaki heyete, 10 Mayıs 1920’de barış koşullan bildirildi. Heyet Türk milleti ve devleti için bir ölüm fermanı olan bu anlaşma koşullarını kabul etmeyerek İstanbul’a döndü. 15 Mayıs 1920’de Ankara’da Büyük Millet Meclisi toplandı ve Sevr Antlaşması koşullarına karşı Misak-ı Milli’yi vurguladı. Barış anlaşmasının imzalanmasını isteyen Padişah başbakanlığa Damat Ferit Paşa’yı getirdi. Damat Ferit Paris’e giderek yeni hükümetin değişiklik önerilerini 08 Temmuz 1920’de konferans başkanlığına verdi. Bu önerilere bakmak gereği duymayan konferansçılar 17 Temmuz’da kesin isteklerini içeren anlaşma metnini bir nota ile Damat Ferit ilettiler ve on gün içinde istekleri kabul edilmezse daha ağır koşullar ileri sürecekleri tehdidinde bulundular. Bu koşullar İstanbul’a ulaşınca memlekette büyük bir hayal kırıklığı ve üzüntü oluşturdu. Sevr ile gizli anlaşmalardaki esaslar aynı kalmak üzere Osmanlı topraklarında paylaşım ve nüfus alanları yeniden düzenlendiği gibi Anadolu’nun bir köşesine sıkıştırılan Türkiye’nin askeri gücü konusunda önemli kısıtlamalar getiriliyordu. Bu kısıtlamalara göre Türkiye’nin ordusu olmayacaktır. Ayrıca iç güvenliği sağlayacak olan jandarmaya da önemli ölçüde kısıtlamalar getirilmektedir. Bu durum karşısında dönemin Umum Jandarma Komutanı Mirliva Ali Kemal Bey İtilaf Devletleri tarafından teklif edilen sulh muahedename projesi aynen kabul olunursa jandarmanın alacağı vaziyete dair Sulh Muahedesinin bazı maddelerini tahlil ederek hafifletilmesi talebinde bulunan siyasi bir nota kaleme almıştır. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi Sadaret Mukavelenameler evrakında tespit edilen belge doğrultusunda Umum Jandarma Komutanı Mirliva Ali Kemal Bey’in Sevr ile ilgili değerlendirmeleri üzerinde durulmuştur.

www.ardahan.edu.tr/ipsss

82

General Gendarmerie Commander Mirliva Ali Kemal Bey's Assessment of Sevres

Ahmet UYANIKER

Ardahan University, Faculty of Economics and Administrative Sciences, Department of International Relations,

ahmetuyaniker@ardahan.edu.tr

Abstract

The victorious states of the First World War invited the Istanbul government to the Paris Peace Conference on April 22, 1920, in the name of the Ottoman State, to discuss the principles of the peace agreement to be made. One day after the invitation, the Parliament was convened in Ankara on 23 April 1920. Apart from the Istanbul government, the "Government of the Grand National Assembly" was established, which the people called the Ankara government. President of the Assembly Mustafa Kemal Pasha, April 30, 1920 on behalf of the government in Ankara, reported on the note given to the states of the peace conference that the authority to represent Turkey is in the government of Ankara. The delegation headed by Prime Minister Tevfik Pasha, who went to Paris on behalf of the Istanbul government, was declared the terms of peace. The delegation returned to Istanbul without accepting the terms of this agreement, which was a death sentence for the Turkish nation and state. On 15 May 1920, the Grand National Assembly was convened in Ankara and the National Pact was emphasized against the conditions of the Treaty of Sevres. The Sultan, demanding the signing of the peace agreement, declared Damat Ferit Pasha as the prime minister. Damat Ferit went to Paris and gave the change suggestions of the new government to the conference presidency on July 8, 1920. Governors who did not need to look at these suggestions delivered the text of the agreement containing their final requests with a note to Damat Ferit on July 17th. They threatened to put forward more severe conditions on condition that their requests were not accepted in ten days. When these conditions reached Istanbul, it created a great disappointment and sadness in the country. Keeping the principles in Sevres and secret agreements the same, these requests were bringing significant restrictions to Turkey's military forces which were squeezed into a corner of Anatolia in addition to Ottoman lands’ sharing and reorganization of its population areas. According to these restrictions, Turkey would not have an army. There were also significant restrictions on the gendarmerie that would provide internal security. In response to this situation, the General Gendarmerie Commander Mirliva Ali Kemal Bey wrote a political note demanding the alleviation of some terms of the Peace Treaty in terms of the state that the gendarmerie would take on condition that the project of peace agreement proposed by Entente States was accepted as it was. This study will focus on the assessments of the General Gendarmerie Commander Mirliva Ali Kemal Bey in relation to the Sevr in line with the document found in the documents of the Prime Ministry Ottoman Archives Sadaret Contracts.

83