Keogh ve Naylor (1999) çalıĢmalarında, öğrenme ortamlarında kavram karikatürlerinin fen eğitiminde kullanımına iliĢkin yapmıĢ oldukları araĢtırma sonuçlarına yer vermiĢlerdir. AraĢtırmanın örneklemleri öğretmenler, öğretmen adayları, ilköğretimdeki öğrencilerdir. ÇalıĢmada nitel araĢtırma yöntemlerinden durum çalıĢması ve veri çeĢitlemesi kullanılarak görüĢme, anket ve sınıf içi gözlem kullanılmıĢtır. AraĢtırmadan elde edilen veriler öğretmen ve öğrencilerin kavram karikatürlerine iliĢkin yüksek düzeyde olumlu düĢündüklerini ve kavram karikatürlerinin etkililiğine iliĢkin görüĢlere sahip olduklarını göstermektedir. Ayrıca araĢtırmacılar 30 kavram karikatürlerinin motivasyon ve dersteki tartıĢmalara katılım konusunda etkilerinin olduğunu belirlemiĢlerdir.
Saka, Akdeniz, Bayrak ve Asilsoy (2006), Lise Üçüncü sınıf öğrencilerine uyguladığı çalıĢmasında canlılarda enerji dönüĢümü ünitesindeki kavram yanılgılarına yönelik olarak hazırlanan kavram karikatürlerinin öğrencilerde bulunan yanılgıların giderilip giderilmediği üzerindeki etkisi araĢtırılmıĢtır. ÇalıĢma örneklemini 60 lise son öğrencisi oluĢturmaktadır. Kontrol ve deney gruplarının kullanıldığı çalıĢmada veriler, mülakat ve kavram karikatürü içeren çalıĢma yaprakları ile toplanmıĢtır. AraĢtırma sonucunda karikatürler kullanılarak ders
33
iĢlendiğinde kavram yanılgılarının giderilme oranının daha yüksek olduğu tespit edilmiĢtir.
Ekici, Ekici ve Aydın (2007), öğrencilerin fotosentez konusuyla ilgili kavram yanılgılarının tanımlanmasında ve giderilmesinde kavram karikatürlerinin etkilerini incelemiĢlerdir. ÇalıĢmada ilk olarak alanyazında yer alan konuyla ilgili kavram yanılgıları belirlenmiĢ, daha sonra bu yanılgılara iliĢkin kavram karikatürleri hazırlanarak öğrencilere verilmiĢtir. Ayrıca yapılan ön araĢtırmada öğrencilerin benzer yanılgılara sahip olduğu belirlenmiĢ ve bu yanılgıları içeren yeni kavram karikatürleri hazırlanarak sınıf ortamında tartıĢmalarda kullanılmıĢtır. Bu çalıĢma ile kavram karikatürlerinin sadece kavram yanılgılarnın belirlenmesinde değil aynı zamanda bu yanılgıların giderilmesinde de etkili bir araç olduğu sonucuna varılmıĢtır.
Balım, Ġnel ve Evrekli (2008), fen öğretiminde kavram karikatürleri kullanımının öğrencilerin akademik baĢarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerilerine etkilerini araĢtırmıĢlardır. ÇalıĢmada öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıĢtır. ÇalıĢmada deney ve kontrol grubu olmak üzere iki grup kullanılmıĢtır. Deney grubunda dersler 7E öğrenme modeli içerisinde kavram karikatürleri ile iĢlenirken, kontrol grubunda dersler sadece 7E öğrenme modeli kullanılarak iĢlenmiĢtir. Yapılan araĢtırmanın sonucunda deney grubundaki öğrencilerin sorgulayıcı öğrenme becerileri algı puanlarının kontrol grubundaki öğrencilerden daha yüksek olduğu tespit edilmiĢtir. Ayrıca bu iki grupta yer alan öğrencilerin akademik baĢarıları arasında bir fark olmadığı tespit edilmiĢtir.
Kabapınar (2009) çalıĢmasında kavram karikatürlerinin sınıf içi kullanımındaki etkililiğini arttıracağı düĢündüğü bazı özelliklere yer vermiĢ ve bu özelliklerin olası katkıları üzerine bir araĢtırma gerçekleĢtirmiĢtir. ÇalıĢma 4. ve 5. sınıflar üzerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. ÇalıĢmada veri toplama araçları olarak kavram karikatürü Ģeklindeki sorular, araĢtırmacı notları ve uygulamaların video kayıtları kullanılmıĢtır. ÇalıĢma sonucunda çalıĢma yaprağı Ģeklinde tasarlanan kavram karikatürlerinin kavram yanılgılarını gidermede poster tarzındaki kavram karikatürleri kadar etkili olduğunu belirlenmiĢtir.
Evrekli (2010), çalıĢmasında fen ve teknoloji öğretiminde zihin haritası ve kavram karikatürü etkinliklerinin öğrencilerin akademik baĢarılarına ve sorgulayıcı
34
öğrenme becerileri algılarına etkisi araĢtırmıĢtır. ÇalıĢmada nicel araĢtırma yöntemlerinden yarı deneysel desenlerden denkleĢtirilmemiĢ eĢitlenmemiĢ ön test son test kontrol gruplu desen kullanılmıĢtır. ÇalıĢma örneklemini 2009-2010 eğitim öğretim yılında Manisa ilinin Demirci ilçesindeki iki ayrı ilköğretim okulunda 34 6. Sınıf öğrencisi oluĢturmaktadır. Deneysel uygulama Fen ve Teknoloji Ünitelerinden altıncı sınıf “Madde ve Isı” ünitesinde dört hafta süreyle gerçekleĢtirilmiĢ olup deney ve kontrol grubundaki öğrencilere sorgulayıcı öğrenme becerileri algı ölçeği ve geliĢtirilen akademik baĢarı testi ön test ve son test olarak uygulanmıĢtır. ÇalıĢma sonucunda deneysel uygulama sonrasında uygulanan akademik baĢarı testi sonuçlarına göre ise grupların sıra ortalamaları arasında deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu, sorgulayıcı öğrenme becerileri algıları arasındaki farklılığın ise anlamlı düzeyde olmadığı tespit edilmiĢtir. AraĢtırmada zihin haritalarının ve kavram karikatürlerinin kullanımına dayalı etkinliklerin fen ve teknoloji derslerinde kullanılmasının öğrencilerin akademik baĢarılarının ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarının geliĢimi konusunda yararlı olabileceği sonucuna varılmıĢtır.
ġengül ve Üner (2010) çalıĢmalarında cebirsel ifadelerin ve eĢitliklerin öğretiminde kavram karikatürlerinin kullanımının 7. sınıf öğrencilerinin mantıksal düĢünme becerileri üzerindeki etkilerini incelemiĢlerdir. ÇalĢımada bir deney bir kontrol grubu alarak yarı deneysel desen kullanmıĢtır. AraĢtırma sonucunda grup içi karĢılaĢtırmalar göz önüne alındığında her iki grubunda ön test son test puanları arasında anlamlı bir farklılık olduğu ancak gruplar arası karĢılaĢtırmalarda ise ön testte gruplar arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken, yine son testte grupların ortalama puanlarının birbirinden anlamlı düzeyde farklılaĢmadığı belirlenmiĢtir.
Uzoğlu, Yıldız, Demir ve Büyükkasap (2013) fen bilgisi öğretmen adaylarının "IĢık" konusuyla ilgili alternatif düĢüncelerinin belirlenmesinde kavram karikatürleri ve açık uçlu soruların etkililiğinin karĢılaĢtırılması için yapılan nitel bir çalıĢmadır. AraĢtırma Atatürk Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı‟nın 1., 2. ve 3. sınıflarında öğrenim gören toplam 212 öğretmen adayı ile yapılmıĢtır. Öğretmen adaylarının kavram yanılgıları kavram karikatürleri ve açık uçlu sorular kullanılarak araĢtırılmıĢtır. ÇalıĢmada veri analizi içerik analizi ile yapılmıĢtır. Beyz kedilerin karanlıkta görülebileceği, yıldızlar sadece ay ıĢığını yansıttıkları için gün ıĢığında görülmeyeceği gibi yanlıĢ düĢüncelerin
35
belirlenmesinde kavram karikatürlerinin en az açık uçlu sorular kadar etkili olduğu sonucuna varılmıĢtır.
Atasoy, Tekbıyık ve Gülay (2013), Ses kavramının öğretiminde kavram karikatürlerinin beĢinci sınıf öğrencilerinin kavramsal geliĢimine etkisi araĢtırmıĢlardır. AraĢtırmada ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıĢtır. Ses konusunun öğretimi kontrol grubunda mevcut öğretim programına göre, deney grubunda ise mevcut öğretim programı kavram karikatürleriyle desteklenerek yapılmıĢtır. Öğretim öncesinde ve sonrasında iki grupda da iki aĢamalı test kullanılarak kavramsal anlamadaki geliĢim verileri nitel ve nicel analizleriyle belirlenmiĢtir. ÇalıĢmanın sonucunda sesin oluĢmasını sağlayan temel olaylar, sesin boĢlukta yayılmaması, sesin değiĢik ortamlardaki yayılma hızları konularını sorgulayan sorulara deney grubu öğrencilerinin A düzeyindeki yanıtlarında önemli bir artıĢ, C düzeyindeki yanıtlarında ise önemli bir azalma tespit edilmiĢtir. Ancak kontrol grubunda zaman zaman kavram yanılgılı açıklamaları içeren C düzeyindeki cevaplarda önemli bir değiĢme olmadığı, hatta artıĢ olduğu görülmüĢtür. Deney grubu testte elde edilen puanlara göre baĢarının fazla olduğu görülmüĢtür. ÇalıĢmanın sonucu kavram karikatürlerinin kavramsal değiĢimi sağlamaya yardımcı olduğunu göstermektedir.
36