Bağımsız Değişken
Çalışmanın bağımsız değişkeni uygulanan okuduğunu anlama stratejileridir. Okuma öncesinde tahmin etme, okuma sırasında not alma, okuma sonrasında özetleme stratejileri ve birleştirilmiş teknik kullanılmıştır.
3.2 Katılımcılar
Araştırmaya katılacak katılımcılar 2020-2021 eğitim öğretim yılında İzmir ilinde eğitim gören, öğrenme güçlüğü tanısı almış öğrenciler arasından seçilmiştir. Araştırmaya 3 öğrenci katılmıştır. Katılımcılar aşağıdaki ön koşul becerileri gerçekleştiren öğrenciler arasından seçilmiştir.
a) Öğretmenin belirlediği metni en az %80 doğrulukla okuma
b) Bilgilendirici bir metinle ilgili bilgi birimlerini ölçmeye yönelik 10 sorudan en fazla 4 soruya cevap verme,
c) Rehberlik ve araştırma merkezleri ve hastaneden ‘’öğrenme güçlüğü’’ tanısı almış, 4. sınıfa devam eden kaynaştırma öğrencisi olma,
d) Dakikada en az 50 kelime okuma,
3.2.1.Katılımcıların Seçimi
Öğrencileri belirlemek için öncelikle İzmir ili Bornova ve Bayraklı ilçesindeki özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile görüşülmüştür. Öğretmenler ile görüşülüp aday olabilecek öğrenciler belirlenmiştir. Aday olarak gösterilen 5 öğrenci değerlendirmeye alınmıştır. Öğrenciler için hazırlanan 4. Sınıf düzeyinde, bilgilendirici metin türünde hazırlanmış okuma metni ile öğrencinin okuma hızı ve okuma akıcılığı, dakikada okuduğu kelime sayısı ve anlama düzeyleri tespit edilmiştir.
3.2.2 Katılımcıların Seçiminde Kullanılan Materyaller
3.2.2.1 Öğretmen Görüşme Formu
Ön koşulları sağlayan öğrencileri belirlemek için öğretmen görüşmesi yapılmıştır. Bunun için ‘’Öğretmen Görüşme Formu’’ oluşturulmuştur (Ek 1). Formda öğrencinin kimlik bilgileri (adı soyadı, doğum tarihi, okulu/sınıfı, yetersizliği) ve okuma
37
performansı bilgileri (1. Öğrenci okuma yaparken; heceleyerek okur/ hecelemeden okur/ akıcı okur, 2. Öğrenci okuduğu metinleri; genelde doğru okur/ genelde yanlış okur, 3. Öğrenci; okuduğu metinle ilgili sorulara genellikle doğru cevap verir/ okuduğu metinle ilgili sorulara genellikle yanlış cevap verir/ okuduğu metni birkaç cümleyle anlatır) yer almıştır.
3.2.2.2 Okuma Hızı Kayıt Çizelgesi
Okuma hızı için ’’Okuma Hızı Kayıt Çizelgesi’’ kullanılmıştır (Ek 2). Öğrencilerin bir dakikada; doğru okuduğu sözcük sayısı, yanlış okuduğu sözcük sayısı, okumadan atladığı sözcük sayısı, eklediği sözcük sayısı ve araştırmacının öğrenci yerine okuduğu sözcük sayıları belirlenmiştir.
3.2.2.3 Okuma Doğruluğu Kayıt Çizelgesi
Okuma doğruluğunu tespit etmek için ise ‘’Okuma Doğruluğu Kayıt Çizelgesi’’ kullanılmıştır (Ek 3). Metindeki toplam sözcük sayısı ile doğru okunan ve yanlış okunan sözcük sayıları tespit edilmiştir. Okuma doğruluğunu belirlemek için doğru okunan sözcük sayısı, metinde geçen sözcük sayısına bölünmüş ve çıkan sonuç 100 ile çarpılmıştır. Böylece okuma doğruluğu yüzdesi belirlenmiştir.
3.2.2.4 Okuduğunu Anlama Kayıt Çizelgesi
Okuduğunu anlama değerlendirmesinde hazırlanan metinle ilgili 10 okuduğunu anlama sorusu sorulmuştur. En fazla 4 soruyu doğru cevaplayan öğrenci çalışmaya dâhil edilmiştir. Öğrencilerin verdiği cevapları kayıt etmek için ‘’Okuduğunu Anlama Kayıt Çizelgesi’’ oluşturulmuştur (Ek 4). İlk bölümde öğrencinin kimlik bilgileri (Adı-soyadı, doğum tarihi, okulu/sınıfı, uygulama tarihi), ikinci kısımda ise sorular, cevaplar ve öğrencinin yanıtını işaretlemek için Evet- Hayır kısımlar yer almıştır.
38
3.2.2.5 Ses Kayıt Cihazı
Öğrencinin verilerini kaydetmek için ses kayıt cihazı kullanılmıştır.
3.2.2.6 Kronometre
Öğrencinin bir dakikada okuduğu kelime sayısını belirleyebilmek amacıyla kronometre kullanılmıştır.
3.2.3 Katılımcıların Özellikleri
Birinci Öğrenci; 10 yaş 1 aylık, öğrenme güçlüğü tanısı almış bir öğrencidir. Devlet okulunda 4. sınıfa kaynaştırma öğrencisi olarak devam etmektedir. Cinsiyeti erkektir. Aynı zamanda özel eğitim hizmetlerinden faydalanmakta, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde derslerine devam etmektedir. 4. Sınıf düzeyindeki bilgilendirici metin türünde dakikada ortalama 61 sözcük okumaktadır. %80’in üzerinde okuma doğruluğu performansı göstermektedir. 10 okuduğunu anlama sorusundan 4’üne doğru cevap vermiştir. Kendini düzgün ifade edebilen bir öğrencidir.
İkinci Öğrenci; 11 yaş 7 aylık, öğrenme güçlüğü tanısı almış bir öğrencidir. Devlet okulunda 4. sınıfa kaynaştırma öğrencisi olarak devam etmektedir. Cinsiyeti erkektir. Aynı zamanda özel eğitim hizmetlerinden faydalanmakta, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde derslerine devam etmektedir. 4. Sınıf düzeyindeki bilgilendirici metin türünde dakikada ortalama 64 sözcük okumaktadır. %80’ in üzerinde okuma doğruluğu performansı göstermektedir. 10 okuduğunu anlama sorusundan 4’üne doğru cevap vermiştir. Öğrenci akranlarına benzer özellikler göstermekte, doğru cümlelerle kendini ifade edebilmektedir.
Üçüncü Öğrenci; 9 yaş 9 aylık, öğrenme güçlüğü tanısı almış bir öğrencidir. Devlet okulunda 4. sınıfa kaynaştırma öğrencisi olarak devam etmektedir. Kız öğrencidir. Aynı zamanda özel eğitim hizmetlerinden faydalanmakta, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde derslerine devam etmektedir. 4. Sınıf düzeyindeki bilgilendirici metin türünde dakikada ortalama 63 sözcük okumaktadır. %80’ in üzerinde okuma doğruluğu performansı göstermektedir. 10 okuduğunu anlama sorusundan 3’üne doğru cevap vermiştir. Öğrenci sosyal bir öğrencidir. Keman dersleri
39
almakta, hobileri olan ve aktivitelere katılan, akranları ile iletişimi gelişmiş bir öğrencidir.
3.2.4 Katılımcıların Ön Koşul Becerilerinin Değerlendirilmesi
Öğrenciyi değerlendirmek için özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine gidilmiştir. İki sandalye bir masa olan bir oda değerlendirme için hazırlanmıştır. Öğrenciye ses kayıt cihazı, kronometre, kayıt çizelgeleri tanıtılmıştır. Öğrenciye ‘’ Sen bu metni okurken bende seni takip edeceğim’’ denmiştir. ‘’Hazırsan başlayalım.’’ denmiştir. Öğrenci ‘’Hazırım’’ dediğinde hazırlanan metin öğrenciye bir kez sesli olarak okutulmuştur. Okuma sırasında araştırmacı tarafından da aynı metin takip edilmiştir. Öğrenci sesli okuma yaparken bir dakikada okuduğu yer işaretlenmiştir. Öğrencinin tüm metni okuyup bitirmesi beklenmiş ve bu sırada araştırmacı metni takip ederek okuma doğruluğu ve okuma hızı için gerekli işaretlemeleri yapmıştır. Öğrencinin yanlış okuduğu sözcükler, atladığı sözcükler, eklediği sözcükler ve öğrencinin yerine okunan sözcükler işaretlenmiştir. Öğrenci satır atladığı zaman araştırmacı tarafından kaldığı yer gösterilmiştir ve okumaya devam etmesi sağlanmıştır. Öğrencinin yanlış okuyup 3 saniye içinde düzelttiği sözcükler doğru sayılmıştır. Öğrencinin 3 saniye içinde düzeltmediği ve yanlış okuduğu sözcükler öğrencinin yerine araştırmacı tarafından okunmuştur. Veriler çalışma bittikten sonra okuma hızı kayıt çizelgesine ve okuma doğruluğu kayıt çizelgelerine eklenmiştir. Metnin bir kez de sessiz olarak okunması sağlanmıştır. Ardından okuduğunu anlama soruları sorulmuştur. Birkaç cevabı olan sorularda öğrenciye ‘’Başka?... Başka var mı?... ’’ gibi sorularla öğrenci yönlendirilmiştir. Birden fazla cevabı olan sorularda yanıtın %66’sından daha azı cevaplanan sorular yanlış sayılmıştır. Öğrencinin verdiği cevaplara herhangi bir geri dönüt verilmemiştir. Veriler okuduğunu anlama çizelgesine kayıt edilmiştir. Değerlendirme esnasında ses kayıt cihazı kullanılmış ve değerlendirme bittikten sonra aynı gün içinde tekrar dinlenilmiştir. Bir dakikalık süreyi belirlemek için de kronometre kullanılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda 5 öğrenciden birisi okuma akıcılığı %50 de kaldığı için araştırmaya dahil edilmemiştir. Diğer öğrenci ise okuma doğruluğunu sağlasa da okuma akıcılığı ön koşulunu sağlamadığı için araştırmaya dâhil edilmemiştir. 3 öğrenci çalışmaya uygun olarak seçilmiştir. Seçilen öğrencilerin velileri
40
çalışma hakkında ayrıntılı bir şekilde bilgilendirilmiş ve veliden yazılı olarak izin alınmıştır.
3.2.5 Ortam
Araştırmaya katılan öğrencilerle devam ettikleri özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde çalışılmıştır. Çalışma ortamında bir masa, iki sandalye, kitaplık, bir büyük pencere vardır. Ortamda herhangi bir dikkat dağıtıcı öğeye yer verilmemiştir. Çalışmaya başlamadan önce oda havalandırılmış, çalışmaya uygun hale getirilmiştir. Araştırmacı öğrencilerle yüzyüze bakacak şekilde karşılıklı oturmuştur. Uygulama güvenirliği ve gözlemciler arası güvenirlik için ortamda kamera bulundurulmuştur.