Kas Kuvvetinin İncelenmes

Çalışmamızın kas kuvvet sonuçları incelendiğinde Denge Egzersizi grubunda sağ ve sol kalça fleksörlerinde, sağ kalça ekstansörlerinde, sol Quadriseps ve hamstringlerde, sağ ve sol dorsi ve plantar fleksörlerde tedavi sonrasında anlamlı gelişmeler görülmüştür. Denge Egzersizi +Core Stabilizasyon Egzersizi Grubunda ise tüm ölçümlerde gelişme gözlenmiştir. Kontrol Grubunda ise diğer tüm ölçümlerde gelişme gözlenmez iken, hatta sol Quadriseps kas kuvvetinde gerileme olduğu bulunmuştur. Gruplar arası farklar karşılaştırıldığında sol kalça abduktörleri, sağ kalça adduktörleri, sağ ve sol hamstringlerde ve sağ dorsi fleksörlerlerde Denge Egzersizleri + Core Stabilizasyon Egzersizleri Grubu lehine bulunmuştur.

Hemofiliklerde kanamaların sonucu olarak kas kuvvetinde azalmalar görülmektedir (180). Hilberg ve ark.’nın (4) hemofilik bireylerde propriyosepsiyon ve izometrik kas kuvvetini değerlendirdikleri çalışmada sağlıklı kontrol grubuyla karşılaştırıldığında özellikle diz ekstansör kas kuvvetinde belirgin bir fark gözlemlemişlerdir. Bizim çalışmamızda da her iki tedavi grubunda 6 hafta sonrasında hemen hemen tüm alt ekstremite kaslarının kuvvetinde artış gözlenirken, kontrol grubunda diz ekstansör kas kuvvetinde belirgin azalma gözlenmiştir. Bu sonuç aynı

zamanda, hiç egzersiz yapmayan hemofilik bireylerde zamanla kas zayıflıkları gelişebileceği riskini desteklemektedir.

Hemofilik hastalarda görülebilen kanamalar, sıklıkla etkilenen ekstremitenin immobilizasyonunu gerektirebilir, bu da kas atrofisine ve propriyosepsiyon kaybına neden olabilir (181). Diz eklemi, kanamalar açısından en sık etkilenen eklemdir. Dizde yeterli kas kuvveti sadece eklem hareket açıklığı için değil, aynı zamanda enerji absorbsiyonu için de gereklidir. Özellikle, diz ekstansörü günlük yaşam aktivitelerde ortaya çıkan ağırlık taşıyan kuvvetler için amortisör görevi yapar (4,182). Bizim çalışmamızdaki kontrol grubunda diz ekstansör (Quadriseps) kas kuvvetinde 6 hafta sonraki değerlendirme sonrası belirgin bir azalma olduğunu görülmüştür. Diz ekstansörlerinde görülen bu kas zayıflığı diz eklemini strese karşı daha savunmasız hale getirmekte ve bu da daha fazla kanama riskine veya sıklığına neden olabilmektedir (4).

Hill ve ark. (19) yaptıkları çalışmada ev programı olarak verilen 4 aylık denge egzersizleri sonrası quadriseps kas kuvvetinde % 6.3’lük bir artış olduğunu belirtmişlerdir. Bizim çalışmamızda ise, 6 haftalık fizyoterapi sonrası Denge Egzersizleri Grubunda sağ quadriseps kas kuvvetinde %11.2, sol quadriseps kas kuvvetinde ise %19.7 oranında artış olduğu, Denge egzersizleri+ Core Stabilizasyon Egzersiz Grubunda sağ quadriseps kas kuvvetinde %33.5, sol quadriseps kas kuvvetinde ise %33.3 oranında artış kaydedilmiştir. Bu sonuçlara bakıldığında, öncelikle bizim çalışmamızdaki fizyoterapi süresi (6 hafta) onların fizyoterapi süresinden (4 ay) çok daha kısa olmasına rağmen, denge egzersizler ile elde edilen Quadriseps kuvvet artışı oranı, onların çalışmasındaki orandan çok daha büyük olmuştur. Ayrıca onların çalışmasındaki programdan farklı olarak denge egzersizlerine ek olarak verilecek Core stabilizasyon egzersizleri ile bu oranın daha da artırılabileceği sonucunu vermiştir. Hill ve ark.’nın çalışma sonuçlarının bizim çalışmamızın sonuçlarından çok daha düşük olması, onların denge egzersizlerini ev programı olarak vermelerinden, bizim ise klinik şartlarda haftada 3 gün süre ile deneyimli bir fizyoterapist tarafından verilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca bizim diğer uygulama grubunda, onların çalışmasından farklı olarak denge egzersizlerine ek olarak Core stabilizasyon egzersizlerinin kullanılmış olması da bu sonuçların daha yüksek

olmasını sağlamış olabilir. Bu durum hastaların denge egzersizlerinden maksimum düzeyde yararlanmaları için, egzersizlerin ev programı olarak verilmesi yerine, klinik ortamda bir fizyoterapist tarafından verilmesinin önemini ortaya koymaktadır.

Ön çapraz bağ yaralanması olan (183) ve de ön çapraz bağ yaralanması sonucu bağ tamiri yapılmış olan (184) bireyler üzerinde yapılan çalışmalarda da, denge eğitimi ve propriyoseptif egzersizlerin uygulandığı programın, standart bir rehabilitasyon programına göre quadriseps ve hamstring kas kuvvetinde daha büyük artış sağladığı gösterilmiştir. Bu sonuçlar, propriyoseptif eğitim ve denge egzersizleri ile nöromotor katılımın artmasına ve bunun da kas kuvvetini olumlu yönde etkilemesine bağlanmıştır (185). Bizim çalışmamızda da benzer şekilde hem denge egzersizleri hem de denge egzersizlerine ek olarak uygulanan Core stabilizasyon egzersizleri, grubunda 6 haftalık tedavi sonrasında alt ekstremite kas kuvvetinde belirgin artış gözlenmiştir. Çalışmamızda denge egzersizleri ile kasta nöromotor katılım veya nöromusküler adaptasyon sağlanırken, Core stabilizasyon egzersizleri ile gövde, pelvis ve kalça çevresi kasları kuvvetlendirilerek kas liflerinde fizyolojik adaptasyon sağlanmış; böylelikle kas kuvvetlendirme için çift etki sağlanmıştır.

Pietri ve ark. (186) unilateral diz hemartroz hikayesi olan ve olmayan ağır hemofili A hastası 10 erkek çocukta (yaş ortalaması 14.1 ± 5.4 yıl) etkilenmiş ve etkilenmemiş diz çevresi kas kuvvetlerini izokinetik dinamometre ile ölçerek karşılaştırmışlar ve etkilenen dizde kas kuvvet değerlerinin daha düşük olduğu sonucuna varmışlardır. Falk ve ark. (187) ağır hemofili hastalığına sahip 13 hemofilik erkek çocukta (yaş ortalaması 12 ± 3.2 yıl) dirsek ve diz fleksörleri ve ekstansörleri için farklı açısal hızlarda izokinetik kas kuvvetlerini ölçmüşler ve sağlıklı kontrollere oranla kas kuvvetinin daha düşük olduğunu bulmuşlardır. Bu çalışmalardan farklı olarak bizim çalışmamızda hemofilik hastalar sağlıklı kontroller ile karşılaştırılmamış; tüm hastalarımız hemofilik bireylerden oluşmuş ve iki farklı uygulama grubu hiçbir uygulama yapılmayan kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır.

Mulvany ve ark. (175) da yaptıkları bir çalışmada bizden farklı olarak kuvvetlendirme ve fleksibilite egzersizler, fonksiyonel egzersizler ve kardiyovasküler uygunluk egzersizlerinden oluşan 6 haftalık bireysel egzersiz programı sonrasında test edilen alt ekstremite kas gruplarının kas kuvvetinde belirgin gelişme olduğunu

bildirmişlerdir. Bizim çalışmamızda ise direkt olarak ilgili ekleme kuvvetlendirme yapmak yerine, alt gövde, pelvis ve kalça çevresi kaslarına yönelik kuvvetlendirmeye odaklanan Core stabilizasyon egzersizleri 6 hafta süre ile denge egzersizleri ile birlikte kullanılmış; tedavinin sonucunda, egzersiz uygulanan her iki tedavi grubunda da alt ekstremite kas kuvveti değerlerinin büyük bir kısmında anlamlı gelişmeler olduğu gözlenmiştir.

Literatürdeki bütün bu sonuçlar ve bizim sonuçlarımız, hemofilik hastalarda denge egzersizlerinin kas kuvveti üzerinde etkili olduğunu; literatürden farklı olarak da hemofilik hastalar için ilk kez kullanılan bir egzersiz yöntemi olan Core stabilizasyon egzersizlerinin bu etkiyi artırdığı sonucuna varılmıştır.