KARA TOPRAK Dost dost diye nicesine sarıldım

Benim sadık yârim kara topraktır Beyhude dolandım boşa yoruldum Benim sadık yârim kara topraktır Âdemden bu deme neslim getirdi Bana türlü türlü meyve yetirdi Her gün beni tepesinde götürdü Benim sadık yârim kara topraktır Karnın yardım kazmayınan belinen Yüzün yırttım tırnağınan elinen Yine beni karşıladı gülünen Benim sâdık yârim kara topraktır İşkence yaptıkça bana gülerdi Bunda yalan yoktur herkes de gördü Bir çekirdek verdim dört bostan verdi Benim sadık yârim kara topraktır Bütün kusurumu toprak gizliyor Merhem çalıp yaralarım düzlüyor Kolun açmış yollarımı gözlüyor Benim sadık yârim kara topraktır Her kim ki olursa bu sırra mazhar Dünyaya bırakır ölmez bir eser Gün gelir Veysel’i bağrına basar Benim sadık yârim kara topraktır

Âşık Veysel ŞATIROĞLU

2. Bu şiirde şair, halk söyleyişlerine yer vermiştir bunları bularak yazınız. (10 puan)

3. Bu şiirde şair Türkçe olmayan bazı kelimeler kullanmış- tır; sadık, beyhude, nesil, sır, mazhar sözcüklerinin an-lamlarını yazınız. (10 puan)

sadık beyhude nesil sır mazhar

4. Bu şiir hangi geleneğe göre yazılmıştır, şiirin nazım tü-rünü yazınız. (10 puan)

14 www.baska.com.tr

I. DÖNEM II. YAZILI HAFTASI

www.baska.com.tr

5. Nakarat kavramını açıklayarak yukarıdaki şiirde kullanı-lan nakaratı yazınız. (10 puan)

6. Bu şiirin hangi ölçüyle yazıldığını belirterek son dörtlük-teki redif ve uyakları gösteriniz. (10 puan)

7. Bu şiirde geçen söz sanatlarını bularak nasıl yapıldıkla-rını açıklayınız. (10 puan)

Roma İmparatorluğu’nun ilk dönemlerinde, kitap yapımın-da parşömenden yararlanma yönteminde bazı gelişmeler yaşanmıştır. Bunun sonucu olarak parşömenden tablet-te kullanılan biçimde kitap üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu yeni biçime kodeks adı verilmiştir.

8. Yukarıdaki parçada geçen sıfatları bularak türlerini ya-zınız. (10 puan)

Şimdi ömrümün tek bir gayesi var ( ) bir gün evvel sana kavuşmak ( ) güzel, temiz yüzüne saatlerce ( ) senelerce hiç doymadan bakmak ( ) Ancak o zaman tam neşeli, se-nin istediğin gibi neşeli olabileceğim. Senden ayrı, senden uzak bulunurken benden nasıl neşeli şeyler istiyorsun ( )

9. Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, hangi nokta-lama işaretleri sırasıyla getirilmelidir yazınız. (10 puan)

10. Aşağıdaki dörtlüğün konusunu ve temasını yazınız. (10 puan)

Gözlerim daldı gitti bir rüya denizine Sularda uzun uzun baktık ayın izine Dedim: Yirmi yaşımın ay ışığı değil bu

Hani başım düşerdi bir sevgili dizine

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI _{9. SINIF}

www.baska.com.tr

www.baska.com.tr 15

I. DÖNEM II. YAZILI HAFTASI CEVAPLARI

1. YAZILI

1. Ulusların ya da toplulukların birbiriyle olan ilişkilerini, savaşla-rını, uygarlıklasavaşla-rını, kendi iç sorunlarını yer ve zaman göstere-rek inceleyen bilim dalıdır. Her edebî metnin içinde oluştuğu bir dönem vardır ve edebî metinler oluştuğu bu dönemin izleri-ni taşır. Hatta bazı edebî metinler konusunu tamamen tarihten alır. Bu nedenle edebî metinler tarih bilimine kaynaklık eder.

Tarihi romanlar: Devlet Ana, Osmancık, Abdülhamit Dü-şerken

2. Gazete Çevresinde Gelişen Metinler

Fıkra Gezi Yazısı Fabl

Makale Biyografi Roman

Deneme Otobiyografi Hikâye

3. I. Didaktik şiir: Bilgi vermek, öğretmek, öğüt vermek gibi öğretici amaç taşıyan şiirlerdir.

II. Lirik şiir: Aşk, ayrılık ve özlem gibi konuları duygusal bir dille anlatan şiirdir.

4. Yazarın anlattıklarını kendi benine indirerek anlattığı veya kahramanların birinin ağzından yapılan anlatıma “birinci ki-şili anlatım”; yazarın bir gözlemci gibi davrandığı ve öykü ile okuyucu arasına girmesiyle bizzat kendi ağzından yaptığı anlatıma da “üçüncü kişili anlatım” denir.

Bu hikâyede “üçüncü kişili anlatım” kullanılmıştır.

5. Parçada geçen “Senin elinde kızım senin elinde” cümle-sinde tevriye sanatı kullanılmıştır.

6. Bu hikâyede geçen “iki, aldıkları, yörelerindeki, büyük, bütün, her, bilemeyeceği, bir” sıfatlarının türleri

iki: sayı sıfatı bütün: belgisiz sıfat aldıkları: niteleme sıfatı her: belgisiz sıfat yörelerindeki: işaret sıfatı bilemeyeceği: niteleme

sıfatı

büyük: niteleme sıfatı bir: belgisiz sıfat

7. • Hece ölçüsünde dizelerdeki hece sayısı eşitliği esas alındığı için buna halk ozanları tarafından "parmak he-sabı" ismi de yakıştırılmıştır. (D)

• Aruz ölçüsünde sonu ünsüzle biten ve üzerinde uzatma işareti bulunan hecelere açık hece denir. (Y)

• Aruz ölçüsüyle yazılmış bir şiirdeki aruz kalıbını ortaya çıkarma işlemine takti denir. (D)

• Uyaktan sonra gelen aynı görevde yer alan ek veya yazı-mı, anlamı aynı olan sözcüklere redif denir. (D)

• Kafiyeli sözcüklerden birinin başka bir sözcüğün içinde yer almasıyla oluşan kafiyeye cinaslı kafiye denir. (Y)

8. başlıyan başlayan Nil

Vadisinde Nil Vadisi’nde

10. Koyun verdi kuzu verdi süt verdi Redif: verdi Yemek verdi ekmek verdi et verdi

Kazma ile dövmeyince kıt verdi

Benim sadık yârim kara topraktır Uyak: “t” harfi yarım uyak oluşturmuş

16 www.baska.com.tr

www.baska.com.tr

I. DÖNEM II. YAZILI HAFTASI CEVAPLARI

2. YAZILI

1. Duygu ve düşüncelerin güzel, etkili bir biçimde dile getirildiği ve estetik kavramının ön plana çıktığı yazılara şiir denir.

Konusuna göre şiir türleri:

1. Lirik şiir 2. Pastoral şiir 3. Didaktik şiir 4. Epik şiir 5. Satirik şiir 6. Dramatik şiir

2. kazmayınan kazma ile

belinen bel ile

tırnağınan tırnağı ile

elinen el ile

yüzün yırttım yüzünü yırttım yaralarım düzlüyor yaralarımı iyi ediyor kolun açmış kollarını açmış

3. sadık bağlı beyhude boş yere

nesil soy

sır giz

mazhar bir şeyin kendi varlığında görünmesi

4. Şiir âşık edebiyatı geleneğine göre yazılmıştır. Şiirin nazım türü güzellemedir.

5. Şiiri oluşturan bölümlerin (üçlük, dörtlük vb.) her birinin so-nunda aynen tekrarlanan dizelerdir.

Bu şiirin nakaratı, “Benim sadık yârim kara topraktır.” ifade-leridir.

6. Her kim ki olursa bu sırra mazhar Dünyaya bırakır ölmez bir eser Gün gelir Veysel'i bağrına basar Benim sâdık yârim kara topraktır

Bu dörtlükte redif kullanılmamıştır; birinci, ikinci ve üçüncü di-zelerdeki “r” harfleri yarım uyak oluşturmuştur.

7. Şiirde toprağa insana ait özellikler verilerek kişileştirme ya-pılmıştır. Ayrıca Hz. Âdem hatırlatılarak telmih yaya-pılmıştır.

8. İlk : Sayı sıfatı Bazı : Belgisiz sıfat Kullanılan : Niteleme sıfatı Bu : İşaret sıfatı Yeni : Niteleme sıfatı

9. Şimdi ömrümün tek bir gayesi var (:) bir gün evvel sana kavuşmak (;) güzel, temiz yüzüne saatlerce (,) senelerce hiç doymadan bakmak (.) Ancak o zaman tam neşeli, se-nin istediğin gibi neşeli olabileceğim. Senden ayrı, senden uzak bulunurken benden nasıl neşeli şeyler istiyorsun (?)

10. Gözlerim daldı gitti bir rüya denizine

Sularda uzun uzun baktık ayın izine Dedim: Yirmi yaşımın ay ışığı değil bu

Hani başım düşerdi bir sevgili dizine

Dörtlüğün teması özlem konusu sevgili özlemi

www.baska.com.tr

HAFTA

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9. SINIF

www.baska.com.tr 1