4.2.4. Hayvancılık
Kırsal alanlarda ekonomik faaliyet kollarından en önemlilerinden biri de hayvancılıktır. Hayvancılık faaliyetinin çok eski devirlerden günümüze kadar devam ettiği bilinmektedir. Çalışma alanı nüfusunun tamamının köylerde yaşaması ve arazilerinin 1980 yılında % 43 oranında (180309 dekar), 2005 yılında ise % 39 oranında (16325 dekar) çayır, otlak ve mera alanlarından meydana gelmesi hayvancılığın yapılmasını zorunlu kılmıştır (Bkz. Tablo: 32).
Çalışma alanında ekonomik değeri olan koyun ve keçi gibi küçükbaş, inek ve öküz gibi büyükbaş, tavuk ve ördek gibi kümes hayvanları, at, katır ve eşek gibi tek tırnaklılar ile arıcılık faaliyetleri yapılmaktadır.
Çalışma alanında 1500 metrenin üzerinde yükseltinin az olması nedeni ile otlak alanlarının azdır. Büyükbaş hayvanlar için uzun boylu otlak ve çayırlara ihtiyaç duyulmaktadır. Hâlbuki çalışma alanında kısa boylu ot topluluğu olan step (bozkır) bitki örtüsü hâkimdir. Böylece koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır.
Çalışma alanında büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlığının 1980 yılında 43037 adet olduğu % 71 (30600 adet) koyun, % 16 (6760 adet) keçi, % 13 (5583 adet) inek ve % 0,2 (94 adet) öküz bulunmaktadır. 2005 yılında hayvan sayılarında genel olarak büyük bir azalma olmuştur. 2005 yılında 36232 adet büyükbaş ve küçükbaş hayvan bulunmaktadır. % 91 (32990 adet) koyun, % 7 (2405 adet) inek, % 2 (715 adet) keçi ve % 0,3 (122 adet) öküz vardır (Bkz. Tablo: 35 ve Şekil: 41).
Sarıçubuk, Şahinkaya, Aydıncık, Poyraz ve Harmantepe köylerinde inekler ahırlarda yetiştirilmektedir. Altınkuşak, Kaplıkaya, Yürekli, Şahinkaya, Alpagut, Çöteli ve Alatarla köylerinde yoğun olarak koyun yetiştirilmektedir. Körpe, Kaplıkaya, Yürekli ve Sarıçubuk köylerinde ise keçi vardır. Çalışma alanında ova tabanının kenarında koyun, yamaçlarda ise keçi beslenmektedir. Fakat gün geçtikçe köylerde inek ve keçi sayıları azalmaktadır.
Tablo 35: Çalışma Alanı Köylerinde Hayvan Varlığı
Hayvancılık 1980 2005 İnek 5583 2405 Büyükbaş Öküz 94 122 Koyun 30600 32990 Küçükbaş Keçi 6760 715 At 41 12 Katır 21 9 Tek Tırnaklılar Eşek 853 123 Tavuk 13500 1370470 Kümes Hayvanları Ördek 10 Adi Kovan 805 Arıcılık Fenni Kovan 19 1086
Kaynak: Köy Envanter Etüdü 1981, Arazi Anketleri 2005
Çalışma alanında hayvanların ekonomik olarak et, süt ve yününden faydalanılmaktadır. Hayvansal ürünleri daha çok süt, peynir ve tereyağlarını şehirde
yapmaktadırlar. Buralar dışında köylerine gelen mandıra sahiplerine veya Elazığ kapalı çarşıda pazarındaki esnaflara daha ucuz fiyata satmaktadırlar.
Çalışma alanında dut ağaçlarının bulunması bu alanda ipekböcekçiliğinin görülmesine neden olmuştur. Elazığ ziraat alanında dutun çok ve iklimin elverişli olması, halkı eskiden beri ipekböceği beslenmektedir. Birinci dünya savaşından önce çok ileri giden kozacılık, gerek bakımsızlık yüzünden dutların azalması, gerek vaki olan göçler sebebiyle eski kıymetini kaybetmiştir (Sarıbeyoğlu, M., 1951, s: 51). Çalışma alanında günümüzde ipekböcekçiliği yapan köy bulunmamaktadır.
Çalışma alanında diğer bir hayvancılık faaliyeti tavuk çiftlikleridir. 1980 yılından sonra artmaya başlayan ve sayıları 40-50 civarında bulunmaktadır. Tavuk sayısı 1980 yılında 13500 adet var iken 2005 yılında bu sayı 1370470 adet tavuk bulunmaktadır. Çalışma alnındaki tavuk sayıları yıl içinde değişen tavukların yıllık toplam miktarlarıdır. Tavuk çiftlikleri Sarıçubuk, Harmantepe, Alpagut, Uzuntarla, Poyraz, Cip, Sün ve Karaçavuş köylerinde vardır. Ördek ise ekonomik anlamda yapılmamakla birlikte Beşik köyünde vardır. Çalışma alanında arıcılık faaliyetleri de yapılmaktadır. 1980 yılında 805 adi kovan ve 19 fenni kovan yer almıştır. Arıcılık 1980 yıllarında Kaplıkaya, Sün ve Kavakpınar köylerinde yapılmıştır. 2005 yılında ise adi kovan terk edilerek 1086 adet fenni kovan yerini almıştır. 2005 yılında Gümüşbağlar, Kepektaş, Çöteli, Poyraz, Şahinkaya, Karaçavuş, Kavakpınar ve Balpınar köylerinde yapılmaktadır. Arıcılık faaliyetleri dağlık alanlar ile plato alanlarında yaygınlaşmıştır.
4.3. Maden Kaynakları
Çalışma alanında litolojik yapının Eosen fliş, Neojen karasal ayrılmamış, Bazalt, Dolerit ile mermer kristalize kalker ve dolomitten meydana gelmesi nedeni ile bazı madenler yüzeysel olarak görülmektedir. Harput’ta yer alan mezar taşlarının bir kısmı mermer iken diğer bir kısmı “Körpe taşı” denilen kalker taşlardan yapılmıştır. Körpe taşı Harput’un 12 km uzaklıktaki kuzey batısında yer alan Körpe köyünden çıkartılmıştır. Körpe köyünde eski zamanlarda bile taş işçiliği için taş ocağı yer almıştır. Mezar taşları ile yöredeki bina, sütun ve kemerlerin kaplaması bu taşlar ile yapılmıştır (Görkem, İ., 1992, s: 173).
Çalışma alanında daha çok mermer çıkartmak için taş ocakları kurulmuştur. Mermer çıkarma yerleri daha çok Körpe, Altınkuşak ve Kaplıkaya köylerinin etrafında yoğunlaşmaktadır. Körpe ile Altınkuşak köyleri arasında Alacakaya mermercilik
tarafından Elazığ sunta ve oniks çıkartılmaktadır. Ayrıca Pelte köyünde Elazığ sunta mermer çıkartılmaktadır. Bu yerlerin dışında taş ocakları Sarıçubuk köyünün doğusunda uzanan Kızıldağ yamaçlarında Köy Hizmetlerine bağlı mucur işletmesi ile özel kireç ve mermer ocakları bulunmaktadır. Kızıldağ litolojik olarak mermer yapıda olması işletmelerin yoğunlaşmasına neden olmuştur. Kireçtaşı ise Cip köyünde 80.000.000 ton rezerv tespit edilmiştir (Elazığ 1. Ekonomi Kurultayı, 1-2 haziran 2001, s: 178-186)
4.4. Ticaret ve Sanayi
Çalışma alanının Elazığ şehir merkezi ile sınır oluşturması hem yerleşim yeri açısından hem de ticaret ve sanayi kuruluşlarının yoğunlaşması açısından önemli olmuştur. Çalışma alanında sanayi kuruluşlarında resmi kayıtlarda 147 kişinin çalıştığı görülmektedir. Sanayide çalışanların resmi olarak kayıt altında olmayanlar ile beraber 250 ile 300 kişi arasındadır. Ticaret ile hizmet sektöründe çalışanlarda bu gruba dâhil edilirse toplam 2000–2500 kişi ticaret ve sanayi sektöründe çalışmaktadır.
Elazığ Keban yolu üzerinde Sarıçubuk köyü sınırlarında Ersan küp şeker imalatı üretiminde 10, Ak Metal Sanayi çivi ve kafes üretiminde 10, Birlik Beton beton ve asfalt malzemeleri üretiminde 30, Cip köyünde Özkan Beton bordür ve kilitli parke üretiminde 20 kişi çalışmaktadır. Elazığ-Malatya yolu üzerinde ise Bayraklar Mermer plaka mermer üretiminde 10 ve Civan İnş. Nak.ve Tic. Ltd. Sti beton ve asfalt malzemeleri üretiminde 26 kişi çalışmaktadır.
Ulaşım güzergahlarının dışında kalan köylerde ise Körpe köyünde Elkisan Kireç San. Ltd. Şti. kireç üretiminde 10 ve Usallar Kireç San. Ltd. Şti. kireç üretiminde 22 ile Şahinkaya köyünde Harput Gıda San. Tic. Ltd. Şti. çerez imalatı üretiminde 9 kişi çalışmaktadır (ETSO, 2004 verileri). Ayrıca kayıt altına alınmayan Sarıçubuk, Çamyatağı, Aydıncık, Kaplıkaya, Altınkuşak, Poyraz, Kepektaş ve Çöteli köylerinde taş ve mucur çıkarma ve işleme yerleri ile Kaplıkaya köyündeki kireç ocakları bulunmaktadır. Taş ve kireç ocaklarında işletmeler yüzeysel olarak yapılmaktadır. Taş ve kireç ocakları kış ayları yoğun kar yağışlarının olduğu günler haricinde üretim yapılmaktadır.
Çalışma alanında karayolu ulaşımının geliştiği alanlarda akaryakıt istasyonları kurulmuştur. Elazığ-Keban karayolu üzerinde 2.km. Şahinkaya, 10.km Sarıçubuk köyü Bahçelievler mahallesinde, 13. ve 14. km Cip köyü ile 17 km. Poyraz köylerinde 5 adet
Hanpınar mahallesinde 2 adet akaryakıt istasyonları vardır. Ayrıca Elazığ-Pertek karayolu üzerinde 5. km Gümüşbağlar köyünde akaryakıt istasyonu vardır (Bkz. Şekil: 29). Akaryakıt istasyonlarının bulunması karayollarında ulaşımın geliştiğini göstermektedir. Akaryakıt istasyonlarında en az 3-5 kişi 24 saat süre görev yaptıkları düşünülürse ulaşımın sonucunda bir ekonomik faaliyet alanı geliştiği söylenebilir. Çalışma alanındaki köylerde ticaret Elazığ-Keban karayolu üzerinde gelişmiştir. Cip köyünde bakkal, değirmen, kahvehane ve akaryakıt istasyonları ile Poyraz köyünde bakkal, kahvehane ve marangoz atölyesi dikkat çekmektedir (Fotoğraf: 16).