YUKK’un uygulanmas nda Türkiye’nin taraf oldu u milletleraras sözle meler ve özel kanunlardaki hükümler sakl tutulmu tur. Burada bahsedece imiz ki iler ya özel kanun kapsam nda ya da milletleraras sözle melerle düzenlenmektedir.
a. Göçmenler (Muhacirler)
Sosyal bir olgu olan göç kavram , ki inin daha önceden yerle mi oldu u ülkeyi terk edip, yerle me niyetiyle bir ba ka ülkeye gitmesi olarak tan mlanabilir144. Göç konusunda önemli olan ki inin dini, siyasi, ekonomik sebeplerle bulundu u ülkeyi terk etmesi ve ba ka bir ülkeye yerle mek arzusunda olmas r145. YUKK’ da Tan mlar ba kl 3 üncü maddede göç tan na yer verilmi tir. Bu kanunun uygulanmas nda göç:
Yabanc lar n, yasal yollarla Türkiye’ye giri ini, Türkiye’ de kal ve Türkiye’ den ifade eden düzenli göç ile yabanc lar n yasa d yollarla Türkiye’ye giri ini,
141 EK , “Temel Konular”, s.18. 142
K LIN, “Displacement”, s.12.
143 K LIN, “Displacement”, s.13.
144 Turgut TURHAN/ Feriha Bilge TANRIB R, Vatanda k Hukuku Ders Notlar , Yetkin Yay nlar ,
Ankara 2010, s. 121.
31
Türkiye’de kal , Türkiye’den ç ve Türkiye’de izinsiz çal mas ifade eden
düzensiz göçü ve uluslararas korumay ifade eder.
Göçmen kavram mülga 2510 say skan Kanunu’nun146 3. maddesinde, Türkiye’ ye yerle mek amac yla gelen, Türk soyundan olan ve Türk kültürüne ba olan ki iler olarak tan mlanm idi147. skan kanunu YUKK’a göre özel kanun niteli inde oldu undan göçmenler konusunda YUKK yerine iskan kanunu uygulanacakt r. 26.9.2006 tarihinde yürürlü e giren 5543 say skan Kanunu’nun 48. maddesi 2510 say kanunu yürürlükten kald rm r. 5543 say kanun sadece göçmenleri kapsamay p göçebeler ve terör olaylar kapsam nda yerleri de tirilen Türk vatanda lar da kapsamaktad r148. Bu kanuna göre göçmen, Türk soyundan ve Türk kültürüne ba olup, yerle mek amac yla tek ba na veya toplu halde Türkiye’ye gelip, kanun gere ince kabul olunanlard r. Göçmenler ülkeye yerle me niyetiyle geldiklerinden onlar n yabanc s na sokulmas s nt lar yaratabilmektedir149. Türk soyundan olman n ve Türk kültürüne ba n tayin ve tespiti ilgili bakanl klar n görü ü al narak D leri Bakanl n teklifi üzerine Bakanlar Kurulu karar ile yap r. Göçmen kabulü, bu nedenle siyasi karar gerektirir150. skan kanununun 4. maddesinde göçmen olarak kabul edilmeyecekler düzenlenmi tir. Buna göre, Türk soyundan ve Türk kültürüne ba olmayan yabanc lar ile Türk soyundan ve Türk kültürüne ba bulunup da s r d edilenler ve güvenlik bak ndan Türkiye’ye gelmeleri uygun görülmeyenler göçmen olarak kabul edilmezler.
Göçmenler skan Kanununa göre serbest göçmen, iskanl göçmen, münferit göçmen
ve toplu göçmen olmak üzere dört grup halinde belirlenmi tir. Kanunun Tan mlar ba kl 3üncü maddesinde bu türlerin tan yap lm r. Serbest Göçmen, Türk soyundan ve Türk kültürüne ba olup, yerle mek amac yla tek ba na veya toplu halde Türkiye’ye gelip
146
RG. 21.6.1934/2733.
147 EK , “Temel Konular”, s. 12. 148 5543 say skan Kanunu m.2. 149 LEV , s. 21.
32
skan Kanunu gere ince kabul olunanlard r151. Buna göre serbest göçmenler devlet eliyle iskan talep etmezler152. skanl Göçmen, Türk soyundan ve Türk kültürüne ba olup, özel kanunlarla yurt d ndan getirilen ve iskan Kanunu hükümlerine göre ta nmaz mal verilerek iskanlar sa lananlard r153. Münferit Göçmen, Türk soyundan ve Türk kültürüne ba olup, yurdumuza yerle mek amac yla bir aile olarak gelenlerdir154. Toplu Göçmen ise, Türk soyundan ve Türk kültürüne ba olup, iki ülke aras nda yap lan anla maya göre yurdumuza yerle mek amac yla toplu olarak gelen ailelerdir155.
Münferit göçmen kabulü ve toplu göçmen kabulü skan Kanunumuzun 5 ve 6. maddelerinde düzenlenmi tir. Münferit göçmen kabulü ba kl 5. maddeye göre, Türkiye’
de yerle mek isteyen Türk soyundan ve Türk kültürüne ba bulunan kimselerden, Türk uyruklu ve Türkiye’deki birinci veya ikinci derecede bir yak taraf ndan referans verilen veya bulunduklar ülkedeki konsolosluk temsilciliklerimize bizzat müracaat eden ve bu Kanun hükümlerine göre D leri ve çi leri bakanl klar nca yap lacak incelemelerden sonra uygun görülerek serbest göçmen vizesi alanlar, Hükümetten hiçbir iskan yard istememeleri art yla çi leri Bakanl nca serbest göçmen olarak kabul edilirler.
Toplu göçmen kabulüne ili kin Kanunun 6. maddesine göre, yabanc ülkelerle yap lan anla malar gere ince Türkiye’ye gelmek isteyen Türk soyundan ve Türk kültürüne
ba kimseler, anla ma hükümlerine göre ve D leri Bakanl n teklifi üzerine
Bakanlar Kurulunca verilecek karar uyar nca çi leri Bakanl nca serbest göçmen olarak kabul olunurlar.
Türkiye’ye münferit veya toplu olarak kabul olunan göçmenler s rlar zdan
girdikten sonra giri noktalar ndaki göçmen kabul merkezlerinde sa k, gümrük, idari ve nakil i lemleri tamamlan ncaya kadar misafir edilirler. Bu süre içinde bak m beslenme ve
151
5543 s. skan Kanunu m. 3/1.e.
152 TURHAN/TANRIB R, s. 124. 153 5543 s. skan Kanunu m. 3/1.f. 154 5543 s. skan Kanunu m. 3/1.g. 155 5543 s. skan Kanunu m. 3/1. .
33
bar nma ihtiyaçlar K lay Derne inin de yard mlar yla çi leri Bakanl taraf ndan kar ks z olarak sa lan r156. Bu giderler için Maliye Bakanl nca ivedilikle ödenek aktar r. Özel kanunlarla yurdumuza getirilen iskanl göçmenler, s rlar zdan yurda girdikten sonra geçici veya kesin iskanlar için belirlenen yerlerin, serbest göçmenler ise yerle tikleri yerlerin en büyük mülki amirine müracaatla kendileri ve aile fertleri için “Vatanda a Girme Beyannamesini imzalayarak “Göçmen Belgesi” almaya mecburdur. Göçmen Belgesi, iki y l için geçerli olup, geçici kimlik belgesi olarak kullan r. Bu belgede, göçmenin 5543 say Kanun’un hangi maddesi uyar nca yurda kabul edildi i belirtilir. Göçmen olarak kabul edilenler, gerekli i lemlerin ilgili kurulu larca tamamlanmas ndan sonra Bakanlar Kurulu karar yla vatanda a al rlar. Küçükler; baba ve analar na, baba veya analar yoksa kan ve kay n h mlar na ba tutulurlar. Kimsesiz gelen küçükler, ya lar na bak lmaks n vatanda a al rlar157.
5901 say Türk Vatanda Kanunu’nun (TVK) 12. maddesinin c bendine göre, göçmen olarak kabul edilen ki iler milli güvenlik ve kamu düzeni bak ndan engel bir durumlar olmamalar kayd yla çi leri Bakanl n teklifi ve Bakanlar Kurulu’nun karar yla Türk vatanda kazanabilirler. Ancak göçmen olarak kabul edilen ki ilerin vatanda k kazanmalar 5543 say kanuna göre her halükarda olaca ndan TVK’daki hükmün uygulanma kabiliyeti kalmamaktad r158.