Kalkınma Programları ve Spor

Bu aşamada sporun İran'da hayata geçen kalkınma programlarında aldığı değer incelenmiştir.Kalkınma programları iki bölümden oluşmaktadır;

 İslami devrimden önce (Pahalavi Hükümeti)

 İslami hükümet yani İran İslam cumhuriyeti kurulduktan sonra 3.4.1.1. İslami devrimden önce kalkınma programları

Pahlavi hükümetinde beş kalkınma programı uygulanarak, birinci (1948- 1954) (37), ikinci (1955-1961) (38) ve üçüncü (1962-1967) kalkınma programında spor ve rekresiyon gibi konulara ilgili önemli bir yer verilmemiştir. Bu konuda özel bir kanun bulunmazken, sadece ülkenin imar ve gelişimi daha fazla söz konusu olmuştur (39). Ancak dördüncü (1968-1972)ve beşinci (1973-1977) kalkınma

programlarında, gençler, spor ve rekreasyon gibi konulara önemli yer verilmiştir. Bu iki program'da, birbirine benzer aşağıdaki kanuni maddelerden söz edebilir (40);

 Devletin spor enstitüsü kurmak mecburiyeti,

 Sıcak bölgelerde en az 20 modern yüzme havuzu yapmak,

 Başkentte büyük spor stadı (100 bin seyirci kapasitesiyle)ve diğer kentlerde uygun spor stadı yapmak,

 Köylüler için spor ve rekreasyon mekânları yaratmak,

 Özel sektörün sporda yatırım yatırması için kolaylık sağlamak,

 Doğal sporları yaygınlaştırmak ve halkın bu sporlara sevk edilmesi için imkân yaradıp, teşvik tedbirler sağlamak,

 Spor ve onun avantajların toplumda belirtmesi için Medya'dan faydalanmak,

 En az 1000 kreş ve anaokulda oyun ve spor malzemeleridağıtmak,  Milli Eğitim'e bağlı okullarda 500 spor salonu yapmak,

 Okullarda düzenli spor yaptırmak ve profesyonel sporcu yetiştirmek amacıyla, her yıl en az 1000 spor öğretmeni eğitmek.

Bu kanuni maddeler bazıları Pahlavi hükümeti devrilmesi nedeniyle tam olarak hayata geçmek imkânı bulamamıştır.

3.4.1.2. Birinci Kalkınma Programı (1989-1993)

Birinci kalkınma programında (İslami devrimden sonra) sporla ilgili önemli bir kanuni teklifler gözükmemektedir.Çünkü İran-Irak savaşının bittiğinden hemen sonra yazılan bir programda öngörülen şeyler tamamen savaştan zarar gören yapıların ve onun olumsuz etkilerin azaltmak amacıyla düzenlenen bir takım kanuni

görevleri göze çarpmaktadır. Mesela işsizlik, sanayileşme, savaştan etkilenen ailelere yardım programları uygulamak v.b.... (42).

3.4.1.3. İkinci Kalkınma Programı (1995-1999)

İkinci kalkınma programında sporla ilgili aşağıdak ifadelere yer verilmiştir (43);

 Kadınlar için özel spor mekânları yapıp ve geliştirmek (65.madde),

 Tüm spor mekânlarının su, elektrik, doğal gaz ve telefon gibi masraf tarifelerinde okullar gibi indirimler yapmak (66.madde),

 Üretilen ve ithal edilen her sigara paketinden 5 riyal (ulusal para birimi) beden eğitimi ve spor kurumunun hesabına yatırılması, söylene paranın %50 herkes için spor ve %50 profesyonel spora tahsis edilmeli, dolaysıyla tüm sanayi firmalarının binde bir gelirleri sporun altyapıların yapmak için beden eğitimi ve spor kurumuna verilecektir,

 Şehircilik bakanlığının beden eğitimi ve spor kurumunun istediği sportif yerlerin sahilleşmesinde destek vermeğe mükellef olması.

3.4.1.4. Üçüncü Kalkınma Programı (2000-2004)

Üçüncü kalkınma programında üç farklı boyutta spor konusuna girilmiştir (44);

 Sporda maddi ve manevi yardımda bulunan ve sporda yatırım yapanların ilk kademelerde vergi ödemekten muaf sayılması (169.madde),

 Beden eğitimi ve spor kurumunun kendisine gelir yolları kazandırıp, gelen aidatı milli hazineye vermeden, sporun yaygınlaşmasında harcamasına yetki sahibi olmak (170.madde),

 Yerel yönetimler mesela belediyeler, köy idareleri vemevcut spor mekanlarının iyice kullanması ve sağlam faydalanmasına dikkat etmeleri ve onları halka arz etmelerinde yetki sahibi olmaları (118.madde).

3.4.1.5. Dördüncü Kalkınma Programı (2005-2009)

Dördüncü kalkınma programı spor bakımından, en kapsamlı görülen bir programdır. Çünkü halkın spora katılabilmesi için çok avantajlı maddelerden oluşmaktadır. Gerçi diğer kalkınma programlarında olduğu gibi bir sıra maddeler sadece öngörülüp fakat hiç zaman gerçekleşme imkânı bulamamıştır.Bu programda aşağıdaki ifadeler yer almaktadır (45):

 Programın sonunda ülkede kişi başına düşen spor arsası 1 metreye olmalıdır (170.madde),

 Tüm idare ve devlet kurumlarının %1 gelir ve kaynakların sporda harcamaya yetki sahibi olmuştur (170.madde/3.bendi),

 Belediyeler ve diğer yerel yönetimlerin sporun kalkınma ve yaygınlaştırılmasında zorunlu olarak katkıda bulunması ve halkın kolayca spora yakınlaşmasında kolaylıklar sağlamak (170.madde/4.bendi),

 Milli eğitim ve yüksek eğitim bakanlıkları öğrencilerin spor imkanların genişlendirmesi ve onların boş zamanlarını değerlendirip, rekreasyon ve spor alanları yaratmak zorundadır (117.madde),

 Ziraat bakanlığının kalitesiz yerlerin, beden eğitimi kurumuna devretmesi ve bu yerlerde spor sahaları yapmak için izin vermesi (117.madde/2. bendi),  Yeni yapılan şehir ve mahalle ve yaşayış sitelerin yapımcılarının spor

geçerliliğine belediyeler ve şehircilik idareleri yetki sahibi olmuşlar (117.Madde/3. bendi),

 Özel sektörün sporda katkıda bulunması için imkanlar yaratmak beden eğitimi kurumunun görevlerinden sayılır ve programın sonuna kader bu katkının değeri %50 varacaktır (117.madde/4. bendi).

3.4.1.6. Beşinci Kalkınma Programı (2010-2014)

Beşinci kalkınma programı henüz devam etmekte olan son kalkınma programıdır.Bu programda maalesef spor konusunda geriye atılmış bir adıma şahidiz ve dördüncü programla kıyaslamada, bu programda sporun değeri kanuni maddeler açısından okadar göze çarpmamaktadır. Mesela üçüncü ve dördüncü programda her sigara paketinden 5 riyal spora ihtisas verilerek, bu kanun beşinci programda bulunmamaktadır. Sadece bir değişik gözükmektedir. Eğer dördüncü programın “117. Maddesinin 3.bendi esasında tüm devlet kurumları %1 gelir ve kaynakların

spora harcamakta yetki ve seçim sahibi olmuştır. Ama bu kanun beşinci kalkınma programının 115. Maddesi esasında zorunlu bir duruma götürülmüştür” (46).

Ayrıca bu programın 116.maddesine dayalı beden eğitimi kurumu kendi gelir ve kaynakların artırmak amacıyla, spor mekanları ve sahaların özel sektöre geçici olarak devretmek zorunda bulunmuştur.Bu konuda gelen aidat tamamen sporun halk arasında yaygınlaşmasında harcanıp, dolaysıyla devlet tarafından profesyonel spora yardımda bulunmak yasaklanmıştır (116.madde) (46).

3.5. Ardabil il'inin Tanıtımı ve Spor Faaliyet Raporu